Το Δημοτικό Βρεφοκομείο της Αθήνας αντιμετώπισε τρομερές δυσκολίες κατά την Κατοχή, με εκατοντάδες βρέφη να χάνονται από πείνα και αρρώστιες, ενώ το προσωπικό πάλευε καθημερινά για να σώσει όσα περισσότερα παιδιά γινόταν.
Στα μετόπισθεν του πολέμου, η πείνα και οι ασθένειες θέριζαν τον πληθυσμό, ιδίως τα παιδιά και τα βρέφη που δεν είχαν κανένα νομικό πλαίσιο προστασίας μέχρι το 1962, όταν εκδόθηκε ο πρώτος νόμος για τα βρεφοκομεία.
Τα παιδιά του Δημοτικού Βρεφοκομείου της Αθήνας υπήρξαν αδιαμφισβήτητα κατά την περίοδο του πολέμου, θύματα – μάρτυρες της φρικαλεότητας.
Παρά τις απώλειες, τα παιδιά που επέζησαν έβρισκαν στιγμές χαράς, όπως φαίνεται στις φωτογραφίες της Βούλας Παπαϊωάννου, όπου ποζάρουν μπροστά σε πιάτα με χυλό. Οι γιατροί Αίγλη Σ. Ιγγλέση και Ε.Ν. Φρονίμου, μαζί με το υπόλοιπο προσωπικό, έδιναν τη μάχη τους ενάντια στην έλλειψη τροφής, ενώ ο πόλεμος μαίνονταν έξω από το ίδρυμα.
Πρωτοβουλίες γυναικών το 1865
Το Βρεφοκομείο ξεκίνησε από ιδιωτική πρωτοβουλία υπό τον Δήμο Αθηναίων το 1865, με πρωτεργάτες τους Αλ. Ρ. Ραγκαβή, Ι. Κόνιαρη και Ι. Αποστολόπουλο. Οι γυναίκες της πόλης επιστρατεύτηκαν σε επταμελή επιτροπή, γνωστή ως «Βρεφελεήμων Επιτροπή Κυριών», με μέλη όπως η σύζυγος του Αλέξανδρου Μαυροκορδάτου, η Ζωή Αλ. Σούτσου, η Ελένη Ι. Παπαρρηγοπούλου, η Φ. Πρετεντέρη, η Αικατερίνη Δημ. Καλλιφρονά, η σύζυγος του Γ. Σκουζέ και η Ανδρομάχη Μ. Ρενιέρη. Η επιτροπή επόπτευε το ίδρυμα και μαζεύε προσφορές.
Η Βασίλισσα Όλγα πήρε το Βρεφοκομείο υπό την προστασία της, δώρισε χρήματα από την προίκα της και εξασφάλισε δωρεές από την Αγγλία.
Στατιστικά θανάτων 1941-1944
Τα νούμερα δείχνουν την τραγικότητα: το 1941 μπήκαν 551 βρέφη και πέθαναν 417, ενώ το 1942, η χειρότερη χρονιά, μπήκαν 633 και πέθαναν 825, συμπεριλαμβανομένων παιδιών από προηγούμενα χρόνια. Το 1943 μπήκαν 266 και πέθαναν 191, και το 1944 μπήκαν 356 και πέθαναν 282.
Από τον Απρίλιο 1943 έως τον Μάρτιο 1944, προστέθηκαν 331 παιδιά στα 807 που υπήρχαν, φτάνοντας τα 1138. Από αυτά, υιοθετήθηκαν 173, επιστράφηκαν 35 στους γονείς και πέθαναν 220.
Κινήσεις και βελτίωση
Τον Απρίλιο 1944, ο αριθμός έπεσε στα 710 παιδιά, χάρη σε εξωτερική βοήθεια, και τα 358 βρέφη κατανεμήθηκαν στα κτίρια Πειραιώς και Βηλαρά. Τα παραρτήματα στο Νέο Ηράκλειο και την Κολοκυνθού έκλεισαν, με τα παιδιά να φιλοξενηθούν στη Βούλα, απ’ όπου μεταφέρθηκαν ξανά μετά από πυρκαγιά λόγω βομβαρδισμών.
Στοιχεία και φωτογραφίες αντλήθηκαν από την Ιστορία του Δημοτικού Βρεφοκομείου της Αθήνας, τόμος Δημοτικό Βρεφοκομείο Αθηνών 1859-2010, Αθήνα 2010.
