Το Μεγάλο Αιγυπτιακό Μουσείο ετοιμάζεται να υποδεχθεί επισκέπτες από την 1η Νοεμβρίου, δίπλα στις αιώνιες πυραμίδες της Γκίζας. Ο Τάρεκ Τουφίκ, καθηγητής αιγυπτιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Καΐρου και διευθυντής του έργου, μιλάει με ενθουσιασμό για αυτή την πρωτοβουλία. «Πυραμίδα της σύγχρονης εποχής», το αποκαλεί, δείχνοντας την περηφάνια του για το τελικό σχήμα.
Ο χώρος εκτείνεται σε 50.000 τετραγωνικά μέτρα και φιλοξενεί περίπου 30.000 εκθέματα, με συνολικό κόστος 1,4 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Οι 14 αίθουσες καλύπτουν την πορεία της αιγυπτιακής ιστορίας. Δύο από αυτές αφιερώνονται εξ ολοκλήρου στον Τουταγχαμών, τον απόλυτο πρωταγωνιστή εδώ μέσα.
Ο Τουταγχαμών και τα μυστικά των τάφων
Στις αίθουσες του Τουταγχαμών εκτίθενται όλα τα 6.000 τεχνουργήματα από τον τάφο του, κάτι πρωτόγνωρο μέχρι σήμερα. Τα υπόλοιπα δώδεκα δωμάτια ξετυλίγουν την αφήγηση από την προϊστορική εποχή μέχρι την ελληνορωμαϊκή περίοδο, δίνοντας μια ολοκληρωμένη εικόνα. Ο Τουφίκ εξηγεί πώς τοποθετήθηκε το άγαλμα της Χετεπχέρες, συζύγου του φαραώ Σνεφρού και μητέρας του Χέοπα.
Tarek Tawfik: Είναι η σύζυγος του φαραώ Σνεφρού και μητέρα του Χέοπα. Ο τάφος της βρέθηκε δίπλα από την πυραμίδα του γιού της. Τον τοποθετήσαμε λοιπόν στο νέο μουσείο ακριβώς απέναντί ώστε να κοιτά προς τα εκεί. Ήθελα με αυτόν τον τρόπο να συνδέσω άμεσα το μουσείο με τις πυραμίδες.
Αν αναρωτηθεί κανείς για τα πιο εντυπωσιακά κομμάτια, ο Τουφίκ επιλέγει τα δύο ηλιακά πλοία του Χέοπα, μήκους άνω των 40 μέτρων, τα παλαιότερα τέτοια ευρήματα. Οι ερμηνείες για τον ρόλο τους ποικίλλουν: ίσως μετέφεραν τη σορό στον Νείλο ή τη ψυχή του φαραώ στα μονοπάτια του ήλιου, συμβολίζοντας θάνατο και αναγέννηση μαζί.
Στην πτέρυγα του Τουταγχαμών, οι έξι πολεμικές άμαξες από τον τάφο του κλέβουν την παράσταση, ενώ τα αντικείμενα τακτοποιήθηκαν σε σειρά για να φανταστεί ο επισκέπτης την τελετή ταφής. Ο φωτισμός με LED λαμπτήρες δίνει μια φρέσκια λάμψη στα εκθέματα, κάνοντάς τα να ξεχωρίζουν. Σε διάφορα σημεία, διαδραστικές οθόνες προσφέρουν πληροφορίες με παιχνιδιάρικο ύφος.
Ελληνικές πινελιές στην αιγυπτιακή κληρονομιά
Για τους Έλληνες επισκέπτες, το μουσείο κρύβει ιδιαίτερα ενδιαφέροντα σημεία, όπως το άγαλμα του Σέραπι στη μεγάλη σκάλα, ένας θεός που μπλέκει Όσιρι και Δία με ελληνικό στίγμα. Στην ελληνορωμαϊκή αίθουσα, φαίνονται οι επιδράσεις από την Ελλάδα στην αιγυπτιακή τέχνη, αν και οι Πτολεμαίοι απεικονίζονταν αιγυπτιακά για να κερδίσουν ντόπιους.
Ένα ξεχωριστό τεμάχιο, κοινό για Έλληνες και Αιγύπτιους, είναι το Κανώπειο Διάταγμα του Πτολεμαίου Γ’ του Ευεργέτη από το 238 π.Χ., χαραγμένο σε ιερογλυφικά και αρχαία ελληνικά. Λειτουργεί σαν μικρή Στήλη της Ροζέτας για το μουσείο, με εξαιρετική διατήρηση ανάμεσα σε έξι παρόμοιες. Οι πυραμίδες, ως ένα από τα εφτά θαύματα του αρχαίου κόσμου, συνδέουν άμεσα αυτή την έκθεση με την παγκόσμια κληρονομιά.
Ο Τουφίκ αγγίζει και τα ζητήματα επαναπατρισμού, όπως η προτομή της Νεφερτίτης από το Βερολίνο. Tarek Tawfik: Μου ελέχθη κάποτε σχετικά ότι είναι μια πολύ καλή πρέσβειρα του αιγυπτιακού πολιτισμού στην Γερμανία και αντέτεινα ότι η Αίγυπτος διατηρεί το δικαίωμα να ανακαλέσει την πρέσβειρά της στο Κάιρο όποτε το θελήσει…
Η Αίγυπτος επιμένει σε διεκδικήσεις για παράνομα εξαχθέντα αντικείμενα, επαναφέροντας χιλιάδες ετησίως. Για τη Νεφερτίτη και τη Στήλη της Ροζέτας, οι συζητήσεις τραβάνε σε μήκος, όπως λέει. Tarek Tawfik: Η Αίγυπτος θα συνεχίσει να διεκδικεί την επιστροφή αρχαιοτήτων, οι οποίες εξήχθησαν παράνομα ή με τρόπο ύποπτο. Καταφέρνουμε ήδη να επαναπατρίσουμε χιλιάδες αρχαιολογικά αντικείμενα κάθε χρόνο.
Σχετικά με τα γλυπτά του Παρθενώνα στο Βρετανικό Μουσείο, ο Τουφίκ τα βλέπει θετικά για επιστροφή. Tarek Tawfik: Η Ελλάδα διαθέτει το κατάλληλο μουσείο όπου μπορούν να εκτεθούν σε ένα αντάξιο και ασφαλές περιβάλλον με θέα την αυθεντική τους θέση. Επομένως, τα δεδομένα υπάρχουν αυτή τη στιγμή ώστε να επιστραφούν, ιδίως διότι έτσι όπως εκτίθενται στο βρετανικό μουσείο δεν αντικατοπτρίζουν αυτό που πραγματικά εξαρχής αντιπροσωπεύουν.
