Στάρμερ στην Άγκυρα: συμφωνία Eurofighter σε πρώτο πλάνο
Η πρώτη επίσημη επίσκεψη του Βρετανού πρωθυπουργού Κιρ Στάρμερ στην Άγκυρα αποκτά πρακτική διάσταση: αναμένεται να οριστικοποιηθεί συμφωνία πολλών δισεκατομμυρίων δολαρίων για τα Eurofighter Typhoon, ενώ ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ανέβαλε συνεδρίαση του υπουργικού συμβουλίου για να υποδεχτεί τον Βρετανό ηγέτη. Η αποστολή δύο Eurofighter στην Τουρκία πριν από την επίσκεψη δείχνει ότι το Λονδίνο θέλει να «αποδείξει» την αξία της συμφωνίας επί τόπου.
Πολιτική και τεχνικοί φραγμοί — πώς «άναψε» το πράσινο φως
Η παράδοση των Eurofighter απαιτεί τη συγκατάθεση των κυβερνήσεων των κατασκευαστριών χωρών. Το Βερολίνο, μέχρι πρόσφατα, απέφευγε να δώσει το «πράσινο φως», επικαλούμενο την κατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Τουρκία. Σύμφωνα με το ρεπορτάζ, όμως, οι γεωπολιτικές μεταβολές και ο ενεργός ρόλος της Άγκυρας στην Ουκρανία —και πιθανώς διπλωματική παρέμβαση από τις ΗΠΑ— έφεραν ανατροπή στο προηγούμενο μπλοκάρισμα.
Οι Τούρκοι πιλότοι δεν έχουν πετάξει στο παρελθόν μαχητικά ευρωπαϊκής κατασκευής, αφού η αεροπορική τους παράδοση βασιζόταν κυρίως σε F‑16 και άλλα αμερικανικά μαχητικά. Κυβερνητικές πηγές στην Αθήνα, πάντως, έλεγαν ότι «η ελληνική υπεροπλία δεν τίθεται υπό αμφισβήτηση», επικαλούμενες τα σύγχρονα αεροσκάφη που ήδη διαθέτει η χώρα.
Αντιδράσεις στην περιοχή — από την Αθήνα στο Τελ Αβίβ
Στην Ελλάδα παρακολουθούν την εξέλιξη με προσοχή αλλά όχι πανικό: η χώρα διαθέτει ήδη 24 Rafale και 40 αναβαθμισμένα F‑16 Viper, και αναμένονται παραλαβές F‑35 από το 2028, στοιχεία που, σύμφωνα με κυβερνητικές πηγές, διατηρούν την ισορροπία δυνάμεων.
Στο εξωτερικό, η εξέλιξη ενοχλεί το Ισραήλ. Σύμφωνα με τη Jerusalem Post, η απόκτηση Eurofighter από την Τουρκία «δεν αποτελεί άμεση απειλή για την αεροπορική υπεροχή του Ισραήλ, αποτελεί ωστόσο ‘πονοκέφαλο’» — σχολιασμός που συνδέεται με τις τεταμένες διμερείς σχέσεις Νετανιάχου–Ερντογάν.
Πλαίσιο: ποιος φτιάχνει τα Eurofighter και γιατί έχει σημασία
Τα Eurofighter Typhoon παράγονται από κοινοπραξία κατασκευαστών που αντιπροσωπεύουν τέσσερις χώρες: κύριοι συμμετέχοντες είναι οι εταιρείες BAE Systems (Ηνωμένο Βασίλειο), Airbus (Γερμανία/Ισπανία) και Leonardo (Ιταλία). Η εξαγωγή ή παράδοση σε τρίτη χώρα προϋποθέτει πολιτική και τεχνική έγκριση από τις κυβερνήσεις των εταίρων — ένα μηχανισμό που δίνει σε κάθε συμμετέχουσα χώρα ουσιαστικό δικαίωμα βέτο.
Η Τουρκία έχει αναβαθμίσει τη στρατιωτική της θέση τα τελευταία χρόνια —έχοντας προμηθεύσει ή παράσχει τεχνολογική συνεργασία σε τρίτες χώρες (π.χ. τα drone Bayraktar TB2) και διαδραματίζοντας ενεργό ρόλο στις συνομιλίες γύρω από την Ουκρανία— ενώ παραμένει μέλος του ΝΑΤΟ με στρατηγική θέση στη Μαύρη Θάλασσα. Το ιστορικό διαπραγματεύσεων με τις ΗΠΑ (π.χ. η αποβολή της Τουρκίας από το πρόγραμμα F‑35 το 2019 μετά την αγορά S‑400) δείχνει ότι η αμερικανική στάση μπορεί να επηρεάσει αποφάσεις για εξοπλισμούς.
Η επίσκεψη Στάρμερ, η αναβολή του υπουργικού συμβουλίου από τον Ερντογάν και η αποστολή Eurofighter στην Άγκυρα συνθέτουν μια διπλωματική εικόνα όπου το εμπόριο όπλων γίνεται εργαλείο εξωτερικής πολιτικής — και όπου οι αποφάσεις των ευρωπαϊκών και ατλαντικών πρωτευουσών θα κρίνουν την επόμενη ημέρα για την αεροπορική ισορροπία στην περιοχή.
