Μια παγωμένη εποχή παγετώνων, πριν από εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια, έκλεισε γλυκό νερό βαθιά κάτω από τον πυθμένα του Κορινθιακού Κόλπου, όπως αποκαλύπτει τώρα διεθνής ερευνητική ομάδα. «Κατά τη διάρκεια αυτών των περιόδων, το νερό της βροχής και το νερό των ποταμών μπορούσαν να διεισδύσουν στα ιζήματα και να αποθηκευτούν», εξηγεί η επικεφαλής της μελέτης Σενάι Χοροζάλ, υπογραμμίζοντας πώς αυτό το υπόγειο νερό χαμηλής αλατότητας παρέμεινε παγιδευμένο για 800.000 χρόνια.
Η Γεωλογική Λεκάνη που Κρύβει Μυστικά
Οι ερευνητές από πανεπιστήμια και κέντρα της Μάλτας και της Ιταλίας στράφηκαν στον Κορινθιακό Κόλπο, μια περιοχή που ξεχωρίζει για την έντονη τεκτονική δραστηριότητά της. Η Σενάι Χοροζάλ, επικεφαλής της έρευνας, δηλώνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ: «μια από τις πιο καλά μελετημένες περιοχές της Μεσογείου όσον αφορά στην τεκτονική δραστηριότητα και την απόθεση των ιζημάτων».
Αυτή η λεκάνη σχίσματος συσσωρεύει ιζήματα με υψηλό ρυθμό και έχει υποστεί μεγάλες διακυμάνσεις στη στάθμη της θάλασσας τα τελευταία εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια. Αυτά τα χαρακτηριστικά την καθιστούν ιδανικό πεδίο για να εξερευνηθεί πώς δημιουργούνται και διατηρούνται τα παράκτια συστήματα υπόγειων υδάτων χαμηλής αλατότητας.
Πώς Σχηματίστηκε το Υπόγειο Σύστημα
Υπολογιστικές προσομοιώσεις κάλυψαν τα τελευταία 800.000 χρόνια, παρακολουθώντας τις αλλαγές στην αλατότητα μέσα στα ιζήματα. Το νερό εναποθηκεύτηκε κυρίως κατά τις περιόδους παγετώνων, όταν η στάθμη της θάλασσας έπεφτε δραστικά και η υφαλοκρηπίδα εκτεινόταν εκτεθειμένη.
«Η παρουσία πλευρικά εκτεταμένων, χαμηλής διαπερατότητας ιζηματογενών στρωμάτων έχει βοηθήσει στη διατήρηση αυτών των υδάτινων σωμάτων για 800.000 χρόνια», σημειώνει η Χοροζάλ. Αυτά τα στρώματα λειτουργούν σαν φυσικές δεξαμενές, τροφοδοτούμενες συνεχώς όσο η θάλασσα παρέμενε χαμηλή. Παρόλο που το νερό αναμειγνύεται με θαλασσινό σε περιόδους ανόδου της στάθμης, το σύστημα διατηρεί συνολικά χαμηλή αλατότητα μακροπρόθεσμα.
Σημασία για τη Διαχείριση Υδάτων στην Ελλάδα
Σε μια εποχή περιορισμένων αποθεμάτων νερού, η χαρτογράφηση τέτοιων συστημάτων γίνεται κλειδί για το μέλλον. Η Ελλάδα, όπως και άλλες μεσογειακές χώρες, πιέζεται από την αυξανόμενη ζήτηση για γλυκό νερό. Η κατανόηση πού κρύβονται αυτά τα υπόγεια αποθέματα και πώς τα προστατεύουν οι γεωλογικές δομές δίνει σαφή εικόνα του υπεδάφους.
Η Χοροζάλ τονίζει: «στο πλαίσιο της κλιματικής αλλαγής και της αυξανόμενης ζήτησης για γλυκό νερό, η γνώση του πού βρίσκονται αυτά τα υδάτινα σώματα χαμηλής αλατότητας και πόσο νερό μπορεί να περιέχουν είναι κρίσιμη για τις μακροπρόθεσμες στρατηγικές διαχείρισης των υδάτων».
Προκλήσεις και Προφυλάξεις στην Αξιοποίηση
Κάθε πιθανή χρήση αυτών των πόρων απαιτεί προσοχή. Η ερευνήτρια προειδοποιεί ότι «οποιαδήποτε πιθανή αξιοποίηση θα πρέπει να προσεγγιστεί πολύ προσεκτικά, δεδομένης της περιβαλλοντικής ευαισθησίας των παράκτιων συστημάτων».
Το σύστημα, παγιδευμένο κάτω από τον πυθμένα του Κορινθιακού Κόλπου, θυμίζει πώς η φύση διατηρεί ισορροπίες εδώ και αιώνες. Όπως λέει η Χοροζάλ, «το σύστημα στο σύνολό του έχει σταθεροποιηθεί σε χαμηλή αλατότητα μακροπρόθεσμα».
O σύνδεσμος για την επιστημονική δημοσίευση:
https://link.springer.com/article/10.1007/s10040-025-02943-x
