Σάλος έχει προκληθεί στην Ευρώπη από την αποκάλυψη για έναν Δανό δότη σπέρματος, ο οποίος φέρει μια επικίνδυνη γονιδιακή μετάλλαξη. Η μετάλλαξη αυτή αυξάνει δραματικά τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου στα παιδιά που γεννιούνται από το γενετικό του υλικό, προκαλώντας μεγάλη ανησυχία.
Στην Ελλάδα, 11 οικογένειες βρίσκονται σε κατάσταση σοκ και αγωνίας, καθώς τα παιδιά τους έχουν γεννηθεί από το σπέρμα του συγκεκριμένου δότη. Μάλιστα, σε μία από αυτές τις οικογένειες, τρία αδέλφια διαγνώστηκαν με τη μετάλλαξη το 2020, ενώ ένα τέταρτο παιδί βρέθηκε θετικό το 2023.
Το γενετικό υλικό του Δανού δότη διανεμόταν επί 17 χρόνια από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Σπέρματος της Δανίας. Υπολογίζεται ότι περίπου 197 παιδιά έχουν γεννηθεί συνολικά από αυτό, σε 14 χώρες και 67 κλινικές γονιμότητας.
Οι υγειονομικές αρχές τονίζουν πως η μετάλλαξη στο γονίδιο TP53, γνωστό ως «φρένο» κατά της καρκινογένεσης, ανεβάζει τις πιθανότητες εμφάνισης σοβαρών μορφών καρκίνου έως και 90%, συχνά σε πολύ νεαρή ηλικία. Για τα κορίτσια, ο κίνδυνος για καρκίνο του μαστού θεωρείται ιδιαίτερα υψηλός.
Η έλλειψη ελέγχου και οι συνέπειες
«Είναι μία από τις καταστάσεις που δυστυχώς η πιθανότητα να αναπτύξεις καρκίνο κατά τη διάρκεια της ζωής σου είναι μεγάλη και πλησιάζει το 90%. Δεν ξέρει κανείς εάν ο καρκίνος δημιουργείται στη νεανική ή παιδική ηλικία ή στην ενήλικη ζωή. Ξέρουμε όμως ότι κατά τη διάρκεια της ζωής του φορέα θα εμφανίσει καρκίνο» επεσήμανε ο καθηγητής Αιματολογίας – Ογκολογίας Αντώνης Καττάμης, μιλώντας στο Mega.
Η υπόθεση αποκαλύφθηκε μετά από ερωτήματα οικογενειών προς την τράπεζα σπέρματος, καθώς δεν υπήρχε ευρωπαϊκό μητρώο δοτών για τον έλεγχο της διανομής. Στην Ελλάδα, τα τελευταία παιδιά γεννήθηκαν το 2017, και η Εθνική Αρχή Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής καλεί για γονιδιακούς ελέγχους και συμβουλευτική από γενετιστές.
«Τα τελευταία 10 χρόνια είναι κατανοητό στην επιστημονική κοινότητα ότι ο καρκίνος της παιδικής ηλικίας έχει μία αιτία. Περίπου 1 στα 10 παιδιά που εμφανίζουν καρκίνο ξέρουμε ότι έχουν κάποιο γονίδιο για προδιάθεση καρκίνου. Σήμερα έχουν καταγραφεί 700 γονίδια. Άλλα είναι πιο ισχυρά, που σημαίνει ότι εάν το έχεις σίγουρα θα εμφανίσεις καρκίνο και άλλα τα οποία δεν είναι τόσο ισχυρά και σου αυξάνουν την πιθανότητα για εμφάνιση καρκίνου, αλλά δεν είναι απόλυτο», συμπλήρωσε ο κ. Καττάμης.
Η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Σπέρματος ζήτησε συγγνώμη για την υπερβολική χρήση του σπέρματος σε ορισμένες χώρες, αναγνωρίζοντας παραβιάσεις ορίων, όπως στην Ελλάδα όπου χρησιμοποιήθηκε για 18 παιδιά έναντι ορίου 12. Η πρόεδρος της ΕΑΙΥΑ, Ισμήνη Κριάρη, υπογραμμίζει την ανάγκη για νέες ρυθμίσεις από χώρες όπως η Δανία, η Σουηδία, η Νορβηγία και η Φινλανδία, ώστε να παρακολουθείται καλύτερα η ροή γενετικού υλικού. Επιστήμονες χαρακτηρίζουν την περίπτωση ως κρίση στην υποβοηθούμενη αναπαραγωγή, προτείνοντας αυστηρότερους γενετικούς ελέγχους πριν τη δωρεά.
