Από τα μέσα Σεπτεμβρίου, παρατηρείται αύξηση της θνησιμότητας σε ψάρια της οικογένειας Epinephelidae, που περιλαμβάνει ροφοί, στήρες και σφυρίδες. Αυτή η κατάσταση έχει οδηγήσει σε μεγάλο αριθμό νεκρών ψαριών που εκβράζονται στις ακτές, ενώ υπάρχουν και πολλά ψάρια που βρίσκονται σε κρίσιμη κατάσταση στην επιφάνεια της θάλασσας.
Οι περισσότερες αναφορές προέρχονται από την Κρήτη, συγκεκριμένα από τον νομό Λασιθίου, αλλά και από διάφορες Κυκλάδες, όπως η Τήνος, η Σύρος και η Άνδρος.
Σύμφωνα με το Ινστιτούτο Θαλάσσιας Βιολογίας, Βιοτεχνολογίας και Υδατοκαλλιεργειών του Ελληνικού Κέντρου Θαλασσίων Ερευνών, οι ενδείξεις υποδεικνύουν ότι η θνησιμότητα αυτή μπορεί να οφείλεται σε ιογενή εγκεφαλοπάθεια και αμφιβληστροειδοπάθεια, οι οποίες προκαλούνται από τον ιό Betanodavirus. Ο ιός αυτός είναι ευρέως διαδεδομένος στη Μεσόγειο και επηρεάζει ιδιαίτερα τα είδη της οικογένειας Epinephelidae, που είναι γνωστά για την ευαισθησία τους σε αυτόν. Τα ψάρια παρουσίασαν ασυνήθιστη συμπεριφορά, έχοντας αργές κινήσεις και κολυμπώντας σε σπειροειδείς τροχιές στην επιφάνεια του νερού, συχνά με την κοιλιά τους προς τα πάνω λόγω διόγκωσης της νηκτικής κύστης. Παρόμοιες περιπτώσεις παρατηρούνται κάθε χρόνο, κυρίως την περίοδο του φθινοπώρου.
Πέρυσι, εργαστηριακές αναλύσεις σε στήρες που είχαν βρεθεί νεκρές στο Δισκό (Ν. Ηρακλείου) επιβεβαίωσαν την παρουσία του ιού μέσω μοριακών μεθόδων. Φέτος, το Εργαστήριο Μικροβιολογίας Υδατοκαλλιεργειών του Ινστιτούτου Θαλάσσιας Βιολογίας, σε συνεργασία με άλλα εργαστήρια του ΕΛΚΕΘΕ, έχει ξεκινήσει συστηματική διερεύνηση αυτών των περιστατικών.
Δείγματα από διάφορες περιοχές της Κρήτης έχουν συλλεχθεί και γίνεται λεπτομερής καταγραφή σε συνεργασία με τοπικούς φορείς και αλιευτικούς συλλόγους. Τα αποτελέσματα των εργαστηριακών αναλύσεων θα δώσουν οριστικές απαντήσεις για την αιτία της θνησιμότητας. Εάν επιβεβαιωθεί η παρουσία του ιού, θα διεξαχθούν γενετικές αναλύσεις για να εξεταστούν τυχόν γενετικές αλλαγές που ίσως εξηγούν την υψηλή θνησιμότητα φέτος.
Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι ο ιός επηρεάζει μόνο τα ψάρια και δεν μεταδίδεται στον άνθρωπο, επομένως δεν υπάρχει λόγος ανησυχίας για τη δημόσια υγεία. Ωστόσο, τα νεκρά ψάρια που εκβράζονται στις ακτές δεν θα πρέπει να καταναλώνονται, καθώς μπορεί να έχουν αλλοιωθεί. Η ιογενής εγκεφαλοπάθεια επηρεάζει επίσης διάφορα είδη ιχθυοκαλλιέργειας, όπως το λαβράκι, ενώ στο παρελθόν έχει παρατηρηθεί σύνδεση της νόσου με τις ιχθυοκαλλιέργειες.
Αξιοσημείωτο είναι ότι οι χώρες στις οποίες καταγράφονται εξάρσεις δεν γειτνιάζουν με μονάδες ιχθυοκαλλιέργειας, δείχνοντας ότι ο ιός μπορεί να υπάρχει φυσικά στο θαλάσσιο περιβάλλον και να επηρεάζει τους άγριους πληθυσμούς.
Το ΕΛΚΕΘΕ συνεχίζει την ανάλυση αυτών των περιστατικών μέσω των εξειδικευμένων εργαστηρίων του. Καλεί τους πολίτες που παρατηρούν θνησιμότητα σε ψάρια να επικοινωνούν στο 2810 337760 και 2810 337766 ή μέσω e-mail στο [email protected] με τον επιστημονικά υπεύθυνο της έρευνας, Δρ. Παντελή Καθάριο. Το ΕΛΚΕΘΕ είναι διαθέσιμο για ενημερώσεις σχετικά με την πρόοδο της έρευνας και δεσμεύεται να εργαστεί για την προστασία των τοπικών θαλάσσιων οικοσυστημάτων και την υποστήριξη της αλιείας.
Το Ινστιτούτο Θαλάσσιας Βιολογίας, Βιοτεχνολογίας & Υδατοκαλλιεργειών (ΙΘΑΒΒΥΚ) αποτελεί ένα από τα τρία ινστιτούτα του ΕΛΚΕΘΕ, με έδρα το Ηράκλειο, Κρήτη, και εγκαταστάσεις στην Ανάβυσσο, Αττικής και Σούδα, Χανίων. Με 111 άτομα προσωπικό και 24 τακτικούς ερευνητές, ασχολείται με τη θαλάσσια βιοποικιλότητα, γενετική και γονιδιωματική, καθώς και με τις υδατοκαλλιέργειες.
