Μια πρόσφατη έρευνα του Ινστιτούτου Έρευνας Λιανεμπορίου Καταναλωτικών Αγαθών (ΙΕΛΚΑ) εξετάζει τους παράγοντες που επηρεάζουν τις τιμές των ωποροκηπευτικών. Η ανάλυση αυτή βασίζεται σε μια σειρά ερευνητικών μελετών και δεδομένων από παραγωγούς, χονδρέμπορους και λιανεμπόρους, καθώς και σε συνεντεύξεις και στοιχεία από ΕΛΣΤΑΤ.
Η μελέτη εστίασε στα τρία πιο δημοφιλή φρούτα και λαχανικά, που καλύπτουν πάνω από το 50% των συνολικών πωλήσεων. Αυτά περιλαμβάνουν την πατάτα, τη ντομάτα και το κρεμμύδι, καθώς και το μήλο, το πορτοκάλι και το λεμόνι, με κεντρικό κανάλι λιανικής το σούπερ μάρκετ.
Η λαϊκή αγορά κατατάσσεται ως το κυρίαρχο κανάλι πώλησης
Σύμφωνα με την έρευνα καταναλωτών του ΙΕΛΚΑ από τον Ιούλιο του 2024, η λαϊκή αγορά παραμένει το κύριο κανάλι προμήθειας για φρούτα και λαχανικά. Παρόλο που υπάρχουν κάποιες διαφοροποιήσεις, το 50% των πωλήσεων πραγματοποιούνται μέσω των λαϊκών αγορών, με τις αλυσίδες σούπερ μάρκετ να κατατάσσονται στο 30%, τα οπωροπωλεία στο 12% και οι άμεσες πωλήσεις από παραγωγούς στο 8%.
Στις κατηγορίες προϊόντων, το σούπερ μάρκετ φτάνει το 34% στις πωλήσεις πατάτας και κρεμμυδιού, ενώ οι λαϊκές αγορές είναι δημοφιλέστερες με ποσοστά 54% στη ντομάτα, 52% στο πορτοκάλι και 51% στο μήλο.
Καταγραφή των βασικών πηγών κόστους
Η έρευνα κατέγραψε τις κύριες πηγές κόστους σε κάθε επίπεδο της εφοδιαστικής αλυσίδας, καταλήγοντας τελικά στα σούπερ μάρκετ.
Συγκεντρώθηκαν τα εξής στοιχεία:
- Για τον παραγωγό: Κόστη όπως νερό, ηλεκτρική ενέργεια, καύσιμα, πρώτες ύλες (σπόροι, λιπάσματα, φυτοφάρμακα) και μισθοδοσία, συν άλλες δαπάνες όπως διασφάλιση ποιότητας και ενοίκια.
- Για τον χονδρέμπορο: Παρόμοια κόστη, συμπεριλαμβανομένων των logistics και της μισθοδοσίας.
- Τέλος, οι φόροι προστιθέμενης αξίας (ΦΠΑ) επίσης λαμβάνονται υπόψη.
Η συμβολή των τελών
Αξιολογώντας τους συμμετέχοντες, διαπιστώθηκε ότι οι παραγωγοί κάλυπταν το 43% της τελικής τιμής, ακολουθούμενοι από το λιανεμπόριο με 24% και το χονδρεμπόριο με 21%. Ο ΦΠΑ αντιπροσωπεύει το 12% της τελικής τιμής, με άλλους φόρους του δημοσίου να επιβαρύνουν περαιτέρω το συνολικό κόστος.
Διαφοροποίηση κόστους
Τα ποσοστά για τις κατηγορίες κόστους δείχνουν ότι το μεγαλύτερο κόστος προέρχεται από τις logistics, με 22%, ενώ το εργασιακό κόστος ανέρχεται στο 18%. Το κόστος ενέργειας προστίθεται με 14%, ακολουθούμενο από πρώτες ύλες (12%), φύρα (9%) και λοιπά κόστη (2%). Σημαντικό χαρακτηριστικό είναι το 12% που εκπροσωπεί ο ΦΠΑ.
Τα καθαρά κέρδη προ φόρων διαφέρουν, με γενικό μέσο όρο γύρω στο 12%, εφόσον αυτά μπορεί να διαφέρουν αναλόγως με το προϊόν.
Η τάση των τιμών καταδεικνύει ότι οι τιμές παραγωγού και καταναλωτή ακολουθούν παρόμοια κατεύθυνση την τελευταία 4ετία. Παράδειγμα, οι τιμές των λαχανικών έχουν αυξηθεί κατά 46,1% για τον παραγωγό και 31,8% για τον καταναλωτή.
Κύρια ευρήματα της έρευνας:
- Υπάρχουν σημαντικές διαφοροποιήσεις ανά προϊόν.
- Οι τιμές παραγωγού και οι τελικές τιμές πώλησης έχουν παράλληλη πορεία.
- Η λαϊκή αγορά είναι το κυρίαρχο κανάλι πώλησης, ακολουθούμενη από τα σούπερ μάρκετ.
- Τα μεγαλύτερα κόστη στην εφοδιαστική αλυσίδα περιλαμβάνουν φόρους, μισθολογικά έξοδα και logistics, με βεβαία διαφοροποίηση ανά προϊόν.
- Οι περιθωριακές κέρδους είναι χαμηλά και συγκρίνονται με τον ΦΠΑ.
- Δεν υπάρχουν μείζονες ευκαιρίες μείωσης κόστους. Το μισθολογικό και ενεργειακό κόστος αναμένεται να παραμείνουν στα ίδια επίπεδα, ενώ τα logistics επηρεάζονται από την αγορά και τη φύση των προϊόντων.
