Εκείνο το πρωί της 28ης Οκτωβρίου του 1940, οι σειρήνες ηχούσαν παντού στην Αθήνα και όλοι κατάλαβαν ότι κάτι μεγάλο ερχόταν. Ο Ιωάννης Μεταξάς, από το σπίτι του στην Κηφισιά, είπε στον Ιταλό πρέσβη Εμανουέλε Γκράτσι τα περίφημα λόγια: «Alors, c’est la guerre». Αυτή η απάντηση, που δεν είχε ακριβώς τη λέξη «Όχι», έγινε γρήγορα το σύμβολο της αντίστασης για όλη την Ελλάδα.
Ο Γκράτσι έγραψε αργότερα στα απομνημονεύματά του: «Μου απήντησε “Όχι!”. Έφυγα υποκλινόμενος με τον βαθύτερο σεβασμό προ του γέροντος αυτού, που προτίμησε τη θυσία αντί της υποδουλώσεως». Λίγο αργότερα, οι ιταλικές δυνάμεις πέρασαν τα σύνορα στην Ήπειρο και ο ελληνικός στρατός έδωσε μάχη αμέσως, με τον Βασίλειο Τσιαβαλιάρη να πέφτει πρώτος νεκρός.
Η απόφαση που έκανε την Ελλάδα να πει «Όχι» στον πόλεμο
Πριν περάσουν λίγα λεπτά από τα ξημερώματα, η Ελλάδα βρέθηκε σε πόλεμο, αλλά ο κόσμος όλος ανταποκρίθηκε με ενότητα. Από τα βουνά της Πίνδου μέχρι τον Πειραιά, στρατιώτες και απλοί άνθρωποι ένωσαν δυνάμεις, όπως έλεγε το ανακοινωθέν του στρατηγείου: «Αι ημέτεραι δυνάμεις αμύνονται του πατρίου εδάφους». Αυτή η μέρα έδειξε πώς ένας λαός μπορεί να σταθεί όρθιος απέναντι σε μεγαλύτερο εχθρό.
Δεν γιορτάζουμε όμως μόνο την αρχή του αγώνα. Η 28η Οκτωβρίου έγινε εθνική εορτή γιατί εκείνη την ημέρα η Ελλάδα επέλεξε την ελευθερία χωρίς δεύτερη σκέψη.
Πώς έγινε η 28η Οκτωβρίου σύμβολο αντίστασης και όχι η απελευθέρωση
Πολλοί αναρωτιούνται γιατί τιμούμε την είσοδο στον πόλεμο και όχι την έξοδο από αυτόν. Η 12η Οκτωβρίου 1944 έφερε ελευθερία στην Αθήνα από τους Ναζί, αλλά η υπόλοιπη χώρα, όπως η Κρήτη, έμεινε κατειλημμένη μέχρι τον Μάιο του 1945. Μετά ήρθε ο Εμφύλιος Πόλεμος, που έφερε νέους διχασμούς.
Επίσης, αν γιορτάζαμε την απελευθέρωση, θα έπρεπε να αναγνωρίσουμε τους μαχητές του ΕΛΑΣ που πολέμησαν στην πρωτεύουσα. Σε εκείνες τις εποχές, με την Ελλάδα διχασμένη, αυτό φαινόταν αδύνατο – η Εθνική Αντίσταση πήρε επίσημη αναγνώριση μόνο το 1981. Ο Μανώλης Γλέζος το εξήγησε καλά κάποτε:
«Στην Ελλάδα γιορτάζουμε την έναρξη του αγώνα του 1821 και την έναρξη του πολέμου του 1940· όχι τα επινίκια. Αυτό σημαίνει ότι οι Έλληνες τιμούν την απόφαση να αντισταθούν περισσότερο από την ίδια τη νίκη. Γιατί οι Έλληνες είναι λαός που αντιστέκεται και ανατρέπει αυτούς που τον καταπιέζουν.»
Αυτή η ημέρα ένωσε τους Έλληνες πέρα από πολιτικές διαφορές, κάτι σπάνιο στην ιστορία μας. Γι’ αυτό μένει ζωντανή ως μέρα θάρρους και ενότητας.
Ο Γιώργος Σεφέρης έγραψε λίγα χρόνια μετά για εκείνες τις στιγμές.
Στις 28 Οκτωβρίου 2018, ο Κωνσταντίνος Κατσίφας σκοτώθηκε από πυρά αλβανικής αστυνομίας στο χωριό Βουλιαράτες της Βορείου Ηπείρου, κατά τον εορτασμό της επετείου: Κωνσταντίνος Κατσίφας.
Γεννήσεις στις 28 Οκτωβρίου
Το 1940 γεννήθηκε η Πόλυ Πάνου, μία από τις μεγάλοφωνες ερμηνεύτριες του ελληνικού λαϊκού τραγουδιού. Ξεκίνησε στα fifties και δούλεψε με συνθέτες όπως ο Μίκης Θεοδωράκης και ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης. Με τη μοναδική φωνή της, έκανε επιτυχίες όπως «Θα κλείσω τα μάτια» γνωστές σε όλους.
Ο Μπιλ Γκέιτς ήρθε στον κόσμο το 1955 και έφτιαξε μαζί με άλλους τη Microsoft, που άλλαξε τα πάντα στους υπολογιστές. Ήθελε έναν pc σε κάθε σπίτι και πέτυχε αυτή την ιδέα. Σήμερα, μέσω του ιδρύματός του, δίνει λεφτά για υγεία και εκπαίδευση παγκοσμίως.
Η Τζούλια Ρόμπερτς γεννήθηκε το 1967 και έγινε σταρ με το «Pretty Woman». Πήρε Όσκαρ για το «Erin Brockovich» και με το χαμόγελό της χαράσσει σε πολλές ταινίες. Από κομεντί μέχρι δράματα, έχει παίξει ρόλους που μένουν.
Το 1974 είδε το φως ο Χοακίν Φίνιξ, που με τους ρόλους του αλλάζει εντελώς εμφάνιση και συναισθήματα. Κέρδισε Όσκαρ ως Joker το 2019, δείχνοντας μια σκοτεινή πλευρά. Σε ταινίες σαν το «Walk the Line» δείχνει γιατί είναι από τους καλύτερους.
Ο Παναγιώτης Κατσούρης γεννήθηκε το 1976 και έπαιξε ποδόσφαιρο ως μέσος, ξεκινώντας από Εθνικό Αστέρα και πηγαίνοντας στον ΠΑΟΚ. Οι φίλαθλοι τον αγάπησαν για το χαρακτήρα του. Δυστυχώς, πέθανε σε ατύχημα το 1998, στα 21 του, και ο ΠΑΟΚ τον θυμάται κάθε χρόνο.
Θάνατοι στις 28 Οκτωβρίου
Ο Τζον Λοκ πέθανε το 1704, ένας Άγγλος φιλόσοφος που έβαλε τα θεμέλια του φιλελευθερισμού. Μίλησε για δικαιώματα στη ζωή και ελευθερία, επηρεάζοντας τις δημοκρατίες. Βιβλία του όπως το «Δοκίμιο για την ανθρώπινη νόηση» άλλαξαν τη σκέψη.
Ο Κωνσταντίνος Κατσίφας έφυγε από τη ζωή το 2018, σκοτωμένος από αλβανικές δυνάμεις στο Βουλιαράτες, ανήμερα της επετείου. Ο θάνατός του έφερε αντιδράσεις στην Ελλάδα και συζήτηση για τα δικαιώματα των Ελλήνων της μειονότητας στην Αλβανία. Ήταν ένα γεγονός που ταρακούνησε τις σχέσεις των δύο χωρών.
Ο Μάθιου Πέρι πέθανε το 2023, γνωστός ως Τσάντλερ Μπινγκ στο «Friends». Με το χιούμορ του γέλασε ο κόσμος τη δεκαετία του ’90. Μίλησε ανοιχτά για τον εθισμό του και βοήθησε πολλούς, αφήνοντας πίσω μεγάλη απήχηση.
Εορτολόγιο και εθνικές επέτειοι
Σήμερα γιορτάζουν οι Νεφέλη, Βήλη, Βίλια, Ευνίκη, Ευνίκα.
Είναι η Επέτειος του «ΟΧΙ», ενώ και η Διεθνής Ημέρα Κινουμένου Σχεδίου.
