Αύριο, Δευτέρα 30 Δεκεμβρίου, θα αποκαλυφθούν οι λεπτομέρειες του κυβερνητικού σχεδίου για την προστασία των ανηλίκων στα social media. Ένας βασικός στόχος είναι η ενίσχυση του γονικού ελέγχου.
Το ΑΠΕ-ΜΠΕ, αντλώντας από τη σχετική συζήτηση, συναντήθηκε με την Θεοδώρα Ψαλτοπούλου, ειδική στην παθολογία και καθηγήτρια Θεραπευτικής-Επιδημιολογίας-Προληπτικής Ιατρικής στο ΕΚΠΑ. Η κ. Ψαλτοπούλου παρουσίασε ανησυχητικά στατιστικά που δείχνουν ότι η υπερβολική χρήση των social media μπορεί σταδιακά να οδηγήσει σε εθισμό. Υπογράμμισε την ανάγκη παρέμβασης τόσο από την Πολιτεία όσο και από τις οικογένειες.
Όπως επισημαίνει η Αμερικανική Εταιρεία Παιδικής και Εφηβικής Ψυχιατρικής, πάνω από το 90% των εφήβων στις Ηνωμένες Πολιτείες είναι χρήστες κοινωνικών δικτύων, με το 75% να διαθέτει τουλάχιστον έναν ενεργό λογαριασμό, και οι περισσότεροι από αυτούς επισκέπτονται αυτές τις πλατφόρμες καθημερινά. Επιπλέον, οι έφηβοι περνούν στο διαδίκτυο μέχρι και 9 ώρες καθημερινά, πολλές φορές χρησιμοποιώντας το και για τις σχολικές τους εργασίες.
Αναλυτικά, περισσότεροι από τους μισούς εφήβους στις ανεπτυγμένες χώρες δείχνουν προτίμηση στα βίντεο του διαδικτύου, ξεπερνώντας άλλες δραστηριότητες. Υπάρχει δε και ένα ανησυχητικό ποσοστό εφήβων που δηλώνουν ότι δυσκολεύονται να αποδεσμευτούν από τα κοινωνικά δίκτυα ή νιώθουν άγχος όταν αποσυνδέονται.
Αύξηση της προβληματικής χρήσης των κοινωνικών δικτύων
Σύμφωνα με νέα στοιχεία από το Γραφείο της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας στην Ευρώπη, παρατηρείται αύξηση της προβληματικής χρήσης κοινωνικών δικτύων από τους εφήβους, από 7% το 2018 σε 11% το 2022, ενώ το 12% διατρέχει κίνδυνο εξάρτησης από διαδικτυακά παιχνίδια. Αυτά τα ποσοστά αναδεικνύουν τους κινδύνους που προκαλεί η τεχνολογία στην ψυχική υγεία και ευημερία των νέων. Οι σημαντικότερες στατιστικές περιλαμβάνουν:
- 1 στους 10 εφήβους προσπαθούν να ελέγξουν τη χρήση των social media, με περισσότερα κορίτσια να παρουσιάζουν προσπάθειες σε σχέση με τα αγόρια (13% έναντι 9%).
- 1 στους 3 νέους αναφέρουν συνεχή διαδικτυακή επαφή με φίλους, ενώ το ίδιο ποσοστό συμμετέχει καθημερινά σε διαδικτυακά παιχνίδια.
- 1 στους 10 εφήβους προσπαθούν να ρυθμίσουν το χρόνο που αφιερώνουν σε παιχνίδια, με τα αγόρια να έρχονται πρώτα (16% έναντι 7%).
Η AACAP τονίζει τη σημασία των γονιών στην καθοδήγηση των εφήβων για υπεύθυνη χρήση των social media, ενώ αναγνωρίζει τα οφέλη τους όπως η κοινωνική αλληλεπίδραση και η πρόσβαση σε πληροφορίες, αλλά και τους πιθανούς κινδύνους:
- Έκθεση σε ακατάλληλο περιεχόμενο (π.χ. βία, ναρκωτικά),
- Εκφοβισμός (cyberbullying) που μπορεί να οδηγήσει σε κατάθλιψη και αυτοκτονικό ιδεασμό,
- Πίεση από διαφημίσεις και καταναλωτικά πρότυπα,
- Αυξημένος χρόνος κλεισμένος σε τεχνολογία με επιπτώσεις σε εκπαιδευτικές και κοινωνικές δραστηριότητες.
«Η ανάγκη για συνεχείς ενημερώσεις και η αναζήτηση επιβεβαίωσης μέσω των social media μπορεί να αποσπάσει χρόνο και προσοχή από τους εφήβους και να πλήξει την ψυχική τους υγεία. Ο εθισμός είναι μια σοβαρή πιθανότητα», επισημαίνει η κ. Ψαλτοπούλου.
Συστάσεις για υγιή χρήση του διαδικτύου
Οι προτάσεις της AACAP περιλαμβάνουν:
Καθορισμός στόχων: Θέσπιση ρεαλιστικών στόχων για τη μείωση της χρήσης στα social media, όπως συγκεκριμένες ώρες χωρίς διαδικτύα κατά τη διάρκεια της ημέρας.
Χρησιμοποίηση εργαλείων: Χρήση εφαρμογών παρακολούθησης του χρόνου οθόνης και περιορισμών πρόσβασης ανάλογα με την ηλικία του εφήβου.
Απενεργοποίηση μη επείγουσων ειδοποιήσεων: Ενημέρωση για την ασφάλεια προσωπικών πληροφοριών από τους εφήβους.
Γονικοί οδηγοί: Συμφωνία με τους γονείς για παρακολούθηση των social media των εφήβων.
Επαγγελματική βοήθεια: Αν χρειαστεί, συνεργασία με ειδικούς ψυχικής υγείας εάν παρατηρηθεί σοβαρός εθισμός.
Επιπλέον, το Γραφείο του ΠΟΥ στην Ευρώπη προτείνει:
- Εκπαίδευση των μαθητών σχετικά με την ψηφιακή χρήση.
- Δημιουργία ανοικτού διαλόγου μεταξύ όλων των εμπλεκόμενων μερών.
- Ενημέρωση των εκπαιδευτών και υγειονομικών επαγγελματιών για την κατάσταση.
- Συνθήκες λογοδοσίας για τις πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης σχετικά με την ασφάλεια των ανηλίκων.
- Ενίσχυση των υπηρεσιών ψυχικής υγείας με διασφάλιση εμπιστευτικότητας.
Επιπλέον, η κ. Ψαλτοπούλου προτείνει:
Αυτογνωσία: Καταγραφή της χρήσης των social media μπορεί να βοηθήσει στην κατανόηση του επιπέδου εθισμού.
Εναλλακτικές δραστηριότητες: Ενθάρρυνση συμμετοχής σε δραστηριότητες εκτός οθόνης.
Ψηφιακή αποτοξίνωση: Διαλείμματα από τα social media σε τακτική βάση για να μειωθεί ο εθισμός και να βελτιωθεί η ψυχική ευεξία.
