Σε μια περίοδο που η ενεργειακή ασφάλεια αναδεικνύεται σε μείζονα πρόκληση για την Ευρώπη, η προσπάθεια απεξάρτησης από το ρωσικό φυσικό αέριο αποκτά κεντρική σημασία. Η Ελλάδα, με στρατηγικές υποδομές και ενεργό διπλωματία, διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο σε αυτή τη νέα ενεργειακή αρχιτεκτονική, στοχεύοντας στην ενίσχυση τόσο της δικής της θέσης όσο και της ευρύτερης περιφερειακής ασφάλειας.
Η Ευρωπαϊκή Στρατηγική REPowerEU και ο Ελληνικός Ρόλος
Στο επίκεντρο των συζητήσεων στο πρόσφατο Συμβούλιο Υπουργών Ενέργειας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που πραγματοποιήθηκε στο Λουξεμβούργο, βρέθηκε η πρόταση Κανονισμού REPowerEU. Αυτή η πρωτοβουλία αποσκοπεί στη σταδιακή κατάργηση των εισαγωγών φυσικού αερίου από τη Ρωσία, με ορίζοντα την πλήρη απαγόρευση έως την 1η Ιανουαρίου 2028, καλύπτοντας τόσο το αέριο αγωγών όσο και το υγροποιημένο φυσικό αέριο (ΥΦΑ).
Ο Υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Σταύρος Παπασταύρου, και ο Υφυπουργός Νίκος Τσάφος, εκπροσώπησαν την Ελλάδα, τονίζοντας τη στήριξη της χώρας στον κανονισμό REPowerEU. Ο κ. Παπασταύρου υπογράμμισε τον πρωταγωνιστικό ρόλο της Ελλάδας σε αυτή τη μετάβαση, εστιάζοντας σε:
- Τις στρατηγικές υποδομές: Τον τερματικό σταθμό της Ρεβυθούσας, τις πλωτές μονάδες αποθήκευσης και επαναεριοποίησης (FSRU), τον διασυνδετήριο αγωγό IGB (Ελλάδας-Βουλγαρίας).
- Την ενεργή ανάμειξη στον κάθετο διάδρομο, που ενισχύει την τροφοδοσία φυσικού αερίου προς τα Βαλκάνια και την Κεντρική Ευρώπη.
- Τη σημασία των ρητών προβλέψεων στον αγωγό Turk Stream για την προστασία από την καταστρατήγηση του κανονισμού.
Ανάλυση: Η ενεργειακή ανεξαρτησία, όπως προκύπτει από τις δηλώσεις, ταυτίζεται άμεσα με την ενεργειακή ασφάλεια και, κατ’ επέκταση, με τη σταθεροποίηση των τιμών για νοικοκυριά και επιχειρήσεις. Η γεωπολιτική θέση της Ελλάδας, σε συνδυασμό με την ανάπτυξη υποδομών, την αναδεικνύει σε περιφερειακό ενεργειακό κόμβο, ικανό να διαδραματίσει ρόλο κλειδί στην ευρωπαϊκή στρατηγική διαφοροποίησης των πηγών εφοδιασμού.
Ο Εξηλεκτρισμός ως Μοχλός Μετάβασης και οι Διασυνοριακές Διασυνδέσεις
Πέραν της απεξάρτησης από το ρωσικό αέριο, το Συμβούλιο Υπουργών ενέργειας εστίασε και στον ρόλο του εξηλεκτρισμού για μια ανταγωνιστική και καθαρή μετάβαση. Ο εξηλεκτρισμός, δηλαδή η αυξημένη χρήση ηλεκτρικής ενέργειας (ιδίως από ανανεώσιμες πηγές) σε τομείς όπως οι μεταφορές, η θέρμανση και η βιομηχανία, θεωρείται κρίσιμος για:
- Τη μείωση των εκπομπών ρύπων.
- Την ενίσχυση της ενεργειακής αυτονομίας.
- Τη μείωση της εξάρτησης από ορυκτά καύσιμα.
Ένα ακόμη σημαντικό σημείο ήταν η ανάγκη για άμεσες επενδύσεις σε ενεργειακές, διασυνοριακές διασυνδέσεις. Αυτές οι υποδομές είναι θεμελιώδεις για τη διασφάλιση της ομαλής ροής ενέργειας μεταξύ των κρατών μελών, την ενίσχυση της ανθεκτικότητας των δικτύων και τη βελτιστοποίηση της χρήσης των διαθέσιμων πόρων.
Ενεργειακή Ασφάλεια Ουκρανίας-Μολδαβίας και η Ευρωπαϊκή Σύνδεση
Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε επίσης στην ενεργειακή ασφάλεια της Ουκρανίας και της Μολδαβίας και την ανάγκη ένταξής τους στην ενεργειακή αγορά της Ε.Ε. Η επιτακτική αυτή ανάγκη αναδείχθηκε έντονα μετά την πλήρη κλίμακα εισβολή στην Ουκρανία και τις ενεργειακές προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι δύο χώρες, οι οποίες historically εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από ρωσικές πηγές.
Ανάλυση: Η συζήτηση αυτή σηματοδοτεί μια διεύρυνση της ευρωπαϊκής ενεργειακής πολιτικής πέρα από τα στενά γεωγραφικά όρια της Ένωσης. Η ένταξη αυτών των χωρών στην ευρωπαϊκή ενεργειακή αγορά δεν είναι απλώς μια πράξη αλληλεγγύης, αλλά μια στρατηγική κίνηση που ενισχύει τη συνολική περιφερειακή ενεργειακή σταθερότητα και δημιουργεί νέους διαδρόμους εφοδιασμού, μειώνοντας την επιρροή της Ρωσίας. Παράλληλα, η ενεργειακή σύνδεση με την ΕΕ μπορεί να προσφέρει στις χώρες αυτές πρόσβαση σε κεφάλαια και τεχνογνωσία για την ανάπτυξη των δικών τους ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, ενισχύοντας την ανθεκτικότητά τους σε μελλοντικές εξωτερικές πιέσεις. Η Ελλάδα, μέσω των υποδομών της, μπορεί να διαδραματίσει ρόλο-γέφυρα σε αυτή τη διαδικασία.
