Υπάρχουν στιγμές που η ιστορία δεν γράφεται με μεγάλα γράμματα. Χωράει σε μια φράση, σε μια εικόνα, σε μια απρόσμενη λεπτομέρεια που περνά σχεδόν απαρατήρητη και όμως μένει για πάντα. Καθώς η ΔΕΘ – HELEXPO συμπληρώνει 100 χρόνια ζωής, ανακαλύπτουμε τις μικρές, αλλά τόσο σημαντικές, ιστορίες που ζωντανεύουν την Έκθεση.

Τα «Αξιοσημείωτα της ΔΕΘ»: Ένα ταξίδι στις αθέατες πτυχές της ιστορίας

Πίσω από τα επίσημα εγκαίνια και τις λαμπερές στιγμές, η Διεθνής Έκθεση Θεσσαλονίκης κρύβει έναν παράλληλο κόσμο μικρών ιστοριών. Αυτές οι αφηγήσεις δίνουν στην Έκθεση τον πιο ανθρώπινο και ζεστό της χαρακτήρα. Η σειρά «Αξιοσημείωτα της ΔΕΘ» αποτελεί μια περιήγηση σε αυτόν τον κόσμο, μια ματιά στις σελίδες που συνήθως παραμένουν κρυφές. Εδώ, η αφήγηση ξεφεύγει από τα επίσημα δελτία τύπου και υιοθετεί τον ρυθμό της καθημερινότητας, της έκπληξης και της ανατροπής. Κάθε άρθρο συνιστά ένα μικρό παράθυρο σε μια στιγμή που, αν και δεν διεκδίκησε τα φώτα της δημοσιότητας, φώτισε με τον δικό της τρόπο τη μακρά και επιτυχημένη πορεία της Έκθεσης.

16η Διεθνής Έκθεση Θεσσαλονίκης: 16 Σεπτεμβρίου – 3 Οκτωβρίου 1951

• Τη 16η ΔΕΘ επισκέφθηκε ο Διευθυντής του Σχεδίου Μάρσαλ για την Ευρώπη, Φόστερ, αναδεικνύοντας τη διεθνή της σημασία.
• Το 1951, με την ψήφιση του Α.Ν. 1916, η ΔΕΘ πέρασε στην αρμοδιότητα του Ελληνικού Οργανισμού Τουρισμού, σηματοδοτώντας μια νέα εποχή στη διοίκηση και την ανάπτυξή της.
• Η Έκθεση άνοιξε τις πύλες της μια εβδομάδα μετά τις εθνικές εκλογές, εν μέσω διαπραγματεύσεων για τον σχηματισμό κυβέρνησης, γεγονός που υπογραμμίζει την ανθεκτικότητα και τη συνέχεια του θεσμού.
• Ο Σύνδεσμος Βιομηχανιών Μακεδονίας και Θράκης και το Τεχνικό Επιμελητήριο Θεσσαλονίκης απείχαν από την Έκθεση, διαμαρτυρόμενοι για την έλλειψη εκπροσώπησής τους στο Διοικητικό Συμβούλιο της ΔΕΘ.
• Στις 16 Σεπτεμβρίου, πραγματοποιήθηκαν τα εγκαίνια του περιπτέρου της πολεμικής έκθεσης του Γ’ Σώματος Στρατού στο Πεδίον του Άρεως. Ο Αντιστράτηγος Μανιδάκης εξέφρασε την ευχή για ίδρυση ιστορικού πολεμικού μουσείου στη Θεσσαλονίκη, παρουσία των βασιλέων.
• Ο Π. Παλαιολόγος, σε άρθρο του στο ΒΗΜΑ στις 19/9/1951, αναφέρει χαρακτηριστικά: «Έπεσεν η πόλη (Θεσσαλονίκη) σε τέλμα, φυτοζωεί…». Η Έκθεση, κατά τον ίδιο, «αναχαιτίζει την πτώση της. Ένα χέρι που απλώνεται για να συγκρατήσει την κατρακύλα… Η αγορά θα χαμογελάση. Η εργασία θα σκορπίσει παντού την ευλογίαν της. Χρήμα θα πέση. Συναλλαγή θα γίνη.»

17η Διεθνής Έκθεση Θεσσαλονίκης: 7 Σεπτεμβρίου – 5 Οκτωβρίου 1952

• «Επεσκέφθην περί την δωδεκάδα εκθέσεων», δήλωσε ο Αρχηγός της Αμερικανικής Οικονομικής Αποστολής Barrows, «άλλαι ήσαν μεγαλύτεραι και άλλαι μικρότεραι της ιδικής σας, και η κάθε μια εξ αυτών είχεν ένα ειδικόν ενδιαφέρον, καμμία όμως εξ αυτών δεν ήτο τόσον ελκυστική όσον η δική σας.»
• Σε ύψος τριάντα μέτρων, ο «Ιπτάμενος Ολλανδός» με τα επικίνδυνα ακροβατικά του, έκοβε την ανάσα των επισκεπτών, προσφέροντας θέαμα και ψυχαγωγία.
• Στο πλαίσιο των παράλληλων εκδηλώσεων, η «Ενετική Βραδιά» καθήλωσε το κοινό. Ο Δήμος Θεσσαλονίκης έσβηνε τα φώτα της παραλίας και των κάθετων δρόμων της, και οι επισκέπτες της ΔΕΘ, κρατώντας ενετικούς πυρσούς και τραγουδώντας, διένυαν τη διαδρομή από τον Λευκό Πύργο μέχρι το λιμάνι. Μοίρα του ελληνικού στόλου συμμετείχε στην εντυπωσιακή αυτή γιορτή.
• «Ένα αστέρι θα λάμψει στη Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης» ήταν το διαφημιστικό σλόγκαν της Mercedes Benz, αναδεικνύοντας την παρουσία μεγάλων πολυεθνικών εταιρειών.
• «Το Εμπορικόν Επιμελητήριον της Σοβιετικής Ενώσεως και οι Σοβιετικαί οργανώσεις εξωτερικού εμπορίου, συμμετέχοντες εις την ΔΕΘ θεωρούν ότι η συμμετοχή είναι καρποφόρος και θα συντελέσει εις την περαιτέρω στερέωσιν και ανάπτυξιν των οικονομιών και εμπορικών σχέσεων μεταξύ της Σοβιετικής Ενώσεως και της Ελλάδος,» δήλωσε ο διευθυντής του περιπτέρου της ΕΣΣΔ, Μπερεζίν, τονίζοντας τη σημασία των οικονομικών σχέσεων.

20η Διεθνής Έκθεση Θεσσαλονίκης: 4 – 27 Σεπτεμβρίου 1955

• Στο περίπτερο των ΗΠΑ παρουσιάστηκε ένα μηχάνημα με ραδιενεργό κοβάλτιο, το οποίο εξέπεμπε ακτινοβολία με θεραπευτικές ιδιότητες, ισοδύναμη με ένα κοινό μηχάνημα ακτίνων Χ της τάξεως των 3 εκατ. βολτ, προσελκύοντας το ενδιαφέρον της ιατρικής κοινότητας.
• Στο πλαίσιο της επίσημης κρατικής συμμετοχής της Ανατολικής Γερμανίας, διοργανώθηκε Έκθεση Υγιεινής από το μουσείο υγιεινής της Δρέσδης. Κυρίαρχο έκθεμα ήταν ένα γυάλινο ομοίωμα γυναίκας σε φυσικό μέγεθος, με φωτεινή επίδειξη της λειτουργίας των εσωτερικών οργάνων του ανθρώπινου σώματος, συνδυασμένο με διαφωτιστικές πληροφορίες για την υγεία.
• Εκτάκτως, δρομολογήθηκε το ατμόπλοιο «Φρύνη» για να μεταφέρει 4.500 επισκέπτες στη ΔΕΘ, διευκολύνοντας την πρόσβαση και αυξάνοντας την επισκεψιμότητα.
• Τα θλιβερά γεγονότα εις βάρος των Ελλήνων της Κωνσταντινούπολης και της Σμύρνης αποτέλεσαν την αιτία για την ολιγοήμερη συμμετοχή της Τουρκίας στην 20η ΔΕΘ. Το τουρκικό περίπτερο, αν και σε πλήρη λειτουργία, έκλεισε αμέσως μετά την εκδήλωση των γεγονότων, αντικατοπτρίζοντας τις πολιτικές εντάσεις της εποχής.

Το κείμενο βασίζεται στο ιστορικό λεύκωμα της ΔΕΘ – HELEXPO Α.Ε. Διεθνής Έκθεση Θεσσαλονίκης (3η έκδοση, 2018) του Δρ. Κυριάκου Α. Ποζρικίδη, από όπου προέρχονται τα στοιχεία και οι πληροφορίες.