Η ένταση στο Αιγαίο παραμένει ένα από τα πιο κρίσιμα θέματα στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, ειδικά γύρω από το επίμαχο casus belli. Ας δούμε αναλυτικά τι σημαίνει αυτή η απειλή και πώς επηρεάζει τη γεωπολιτική κατάσταση.

Η έννοια του casus belli στις ελληνοτουρκικές σχέσεις

Casus belli σημαίνει «αιτία πολέμου» και αποτελεί νομικό και διπλωματικό όρο που προσδιορίζει την πρόκληση στην οποία βασίζεται η κήρυξη πολέμου από ένα κράτος. Στην περίπτωση Ελλάδας και Τουρκίας, αφορά την απόφαση της τουρκικής Βουλής το 1995, που χαρακτηρίζει ως αιτία πολέμου την επέκταση των ελληνικών χωρικών υδάτων από 6 σε 12 ναυτικά μίλια στο Αιγαίο. Αυτή η απόφαση δημιουργεί μια συνεχή πηγή έντασης και αποτελεί βασική αιτία ανασφάλειας στην περιοχή.

Ιστορικό πλαίσιο και νομικές διαστάσεις του casus belli

Το 1995, απαντώντας στην ελληνική κύρωση της Συμβάσεως για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS), η τουρκική Βουλή εξέδωσε ψήφισμα με το οποίο απειλεί στρατιωτική ενέργεια εμποδίζοντας την επέκταση των χωρικών υδάτων. Η Ελλάδα θεωρεί αυτή την απειλή παράνομη και αντίθετη με το διεθνές δίκαιο, ιδίως με το άρθρο 2.4 του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών. Η Τουρκία όμως επιμένει ότι το ψήφισμα αποτελεί προστασία εθνικών συμφερόντων, φοβούμενη τον περιορισμό της ελευθερίας πλεύσης στο Αρχιπέλαγος.

Πολιτικές προσπάθειες και διπλωματικός διάλογος

Η ελληνική κυβέρνηση έχει επανειλημμένως ζητήσει την απόσυρση του casus belli στα πλαίσια των διμερών σχέσεων και των ενταξιακών διαπραγματεύσεων της Τουρκίας με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Ωστόσο, η Άγκυρα παραμένει αμετακίνητη, θέτοντας ως προϋπόθεση την άρνηση της Ελλάδας να επεκτείνει τα χωρικά της ύδατα.

Όπως τόνισε ο καθηγητής Άγγελος Συρίγος, η τουρκική απειλή χρησιμοποιείται για να αποτρέψει την Ελλάδα από την άσκηση δικαιωμάτων που απορρέουν από το διεθνές δίκαιο, δημιουργώντας έτσι ένα σταθερό τριβέλι στα ελληνοτουρκικά ζητήματα.

Σημαντικότητα της άρσης του casus belli για την ειρήνη στην Ανατολική Μεσόγειο

Η κατάργηση αυτής της απειλής είναι κομβική για τη βελτίωση των διμερών σχέσεων και την ενίσχυση της ασφάλειας στην περιοχή. Η επόμενη σύνοδος του Ανώτατου Συμβουλίου Συνεργασίας μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας θα μπορούσε να αποτελέσει την ευκαιρία για διάλογο και πρωτοβουλίες που θα ανοίξουν δρόμους ειρήνης και σταθερότητας, διατηρώντας παράλληλα την εθνική κυριαρχία και το διεθνές δίκαιο ως οδηγό.