Η Τεχνητή Νοημοσύνη (ΤΝ) μεταμορφώνει την αγορά εργασίας στην Ευρώπη, δημιουργώντας νέες ευκαιρίες αλλά και προκλήσεις που πρέπει να αντιμετωπιστούν με έξυπνες πολιτικές και εκπαίδευση.
Η επιρροή της Τεχνητής Νοημοσύνης στην ψηφιακή εργασία στην Ευρωπαϊκή Ένωση
Το Ευρωπαϊκό Κέντρο για την Ανάπτυξη της Επαγγελματικής Κατάρτισης (Cedefop), που έχει την έδρα του στη Θεσσαλονίκη, διεξάγει εκτεταμένες μελέτες για να κατανοήσει τις επιπτώσεις της Τεχνητής Νοημοσύνης στον εργασιακό τομέα. Αν και λιγότερο γνωστό από φορείς όπως το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ, το Cedefop αποτυπώνει με αμεσότητα τον ρόλο της ΤΝ σε διαφορετικούς κλάδους και κοινωνικές ομάδες.
Στο επίκεντρο βρίσκεται η Έρευνα Δεξιοτήτων στην Τεχνητή Νοημοσύνη (AI Skills Survey) που επικεντρώθηκε σε πάνω από 5.300 εργαζόμενους ηλικίας 16 έως 64 ετών σε 11 χώρες της ΕΕ. Η έρευνα αυτή εξετάζει μεταξύ άλλων:
Παρακολούθηση και διεύρυνση των ανισοτήτων στην εργασία με ΤΝ
Ο ειδικός Κωνσταντίνος Πουλιάκας του Cedefop τονίζει ότι, ενώ η χρήση της Τεχνητής Νοημοσύνης μπορεί να ενισχύσει την παραγωγικότητα, ταυτόχρονα δημιουργεί ανησυχίες. Ένα σημαντικό 16% με 17% των εργαζομένων αναφέρουν ότι εργοδότες χρησιμοποιούν ψηφιακά εργαλεία για ψηφιακή επιτήρηση στην εργασία, περιλαμβανομένων και των αλγορίθμων που κατευθύνουν εργασιακές διαδικασίες.
Επιπλέον, το 8% των εργαζομένων φέρει φορετές συσκευές (wearables), όπως έξυπνα ρολόγια, που επιτρέπουν στους εργοδότες να συλλέγουν δεδομένα για την υγεία και το άγχος, δημιουργώντας τη λεπτή ισορροπία ανάμεσα στην πρόνοια και την υπερβολική παρακολούθηση.
Γεωγραφικά, κοινωνικά και ηλικιακά χάσματα στην υιοθέτηση της ΤΝ
Η έρευνα αποκάλυψε σημαντικά γεωγραφικά χάσματα στην υιοθέτηση ΤΝ, με χώρες όπως η Γερμανία, το Βέλγιο και το Λουξεμβούργο να προηγούνται, ενώ η Ελλάδα, η Ισπανία και η Πολωνία υστερούν παρά τις σημαντικές προσπάθειες ψηφιακού μετασχηματισμού.
Επιπρόσθετα, παρατηρούνται διαγενεακά χάσματα καθώς οι μεγαλύτεροι σε ηλικία εργαζόμενοι συναντούν δυσκολίες στην εκμάθηση και εφαρμογή των νέων τεχνολογιών, ενώ οι νεότεροι είναι πιο εύκολα προσαρμόσιμοι. Το φαινόμενο αυτό εντείνεται από την υπάρχουσα ανισότητα φύλων στην πρόσβαση και εκπαίδευση στην ΤΝ, που ενδέχεται να επιτείνει το μισθολογικό και εργασιακό χάσμα ανάμεσα σε άνδρες και γυναίκες.
Ανησυχίες για την απώλεια θέσεων εργασίας και την προσαρμογή στην ΤΝ
Το 15% των εργαζομένων πιστεύουν ότι η θέση εργασίας τους κινδυνεύει άμεσα από την ΤΝ τα επόμενα χρόνια, ενώ σε χώρες όπως η Ελλάδα, η Πολωνία και η Σλοβακία ο φόβος αυτή φτάνει ακόμα και το 25%. Παρά όμως αυτούς τους φόβους, η πρόθεση για κατάρτιση και αναβάθμιση δεξιοτήτων παραμένει περιορισμένη, γεγονός που δημιουργεί την ανάγκη για στοχευμένες εκπαιδευτικές πολιτικές.
Ένας βασικός λόγος για την αυξημένη ανησυχία είναι η έλλειψη επαφής με την τεχνολογία· όσοι δεν χρησιμοποιούν ή δεν γνωρίζουν επαρκώς την ΤΝ τείνουν να την φοβούνται περισσότερο λόγω άγνοιας των δυνατοτήτων και των κινδύνων.
Προοπτικές για μια ισορροπημένη ενσωμάτωση της Τεχνητής Νοημοσύνης στην εργασία
Για να επιτευχθεί μια βιώσιμη και δίκαιη μετάβαση προς την ψηφιακή εποχή με ΤΝ, είναι κρίσιμη η ανάπτυξη προγραμμάτων κατάρτισης που να ενισχύουν τις δεξιότητες όλων των κοινωνικών ομάδων. Επίσης, χρειάζονται ρυθμίσεις που να προστατεύουν τα δικαιώματα των εργαζομένων απέναντι στην ψηφιακή επιτήρηση και να μειώνουν τα κοινωνικά και γεωγραφικά χάσματα.
Η εμπειρία του Cedefop και τα πρόσφατα ερευνητικά του αποτελέσματα αποτελούν σημαντικό οδηγό για τις πολιτικές της ΕΕ, που επιδιώκουν να ενσωματώσουν την ΤΝ με σεβασμό στους ανθρώπους και τη δίκαιη ανάπτυξη των κοινωνιών.
