Στο γερμανικό παραμύθι «Ο Ψαράς και η Γυναίκα του», η Ιλζεμπίλ ζητά ολοένα και πιο υπερβολικά πράγματα από ένα μαγεμένο ψάρι, φτάνοντας στο σημείο να θέλει να γίνει πάπας και Θεός. Αυτό εξαγριώνει τα στοιχεία της φύσης, και η Ιλζεμπίλ επιστρέφει στην αρχική της φτώχεια. Το ηθικό δίδαγμα είναι σαφές: μην επιθυμείς κάτι που δεν σου αναλογεί.
Η Ψηφιακή Ιλζεμπίλ και το «Μαγεμένο Ψάρι της Τσέπης»
Οι παραλλαγές αυτού του κλασικού μοτίβου είναι πολλές, από τις αδέξιες επιθυμίες του Σαρλ Περό μέχρι τις ολέθριες συνέπειες του «Ποδιού του Πιθήκου» του WW Jacobs. Ωστόσο, η σύγχρονη εποχή φέρνει μια νέα διάσταση, όπως επισημαίνει ο Guardian. Σήμερα, οι νέοι μεγαλώνουν με ένα «μαγεμένο ψάρι στην τσέπη» – την τεχνητή νοημοσύνη (AI).
Οι αλλαγές που φέρνει η AI:
-
Άμεση ολοκλήρωση εργασιών: Η σχολική και πανεπιστημιακή εργασία μπορεί να δημιουργηθεί με μια απλή εντολή, χωρίς κόπο ή χρονικούς περιορισμούς.
-
Απεριόριστη πρόσβαση σε περιεχόμενο: Η δυνατότητα παράκαμψης ηλικιακών περιορισμών μέσω VPN για πρόσβαση σε οποιοδήποτε σεξουαλικό περιεχόμενο, καθώς και η άμεση δημιουργία ταινιών με οποιοδήποτε θέμα, αλλάζει ριζικά τον τρόπο που καταναλώνουμε και δημιουργούμε.
Αυτή η μεταμόρφωση δεν αφορά μόνο τις δημιουργικές τέχνες, τη γραφή, τη μουσική και τα οπτικά μέσα, αλλά και τον ίδιο τον ορισμό της δημιουργικότητας και της ανθρώπινης φύσης. Στο μέλλον, οι περισσότεροι θα μπορούν να αναθέτουν σε έναν εκπρόσωπο AI όλες τις κουραστικές διαδικασίες, από διαπραγματεύσεις συμβολαίων μέχρι συλλογή πληροφοριών, χωρίς να «σκοτεινιάζει η θάλασσα».
Τρεις Πιθανά Μονοπάτια για τον Άνθρωπο στην Εποχή της AI
Πώς θα αντιδράσει η ανθρώπινη κοινωνία σε αυτή την πρωτοφανή απελευθέρωση από τον μόχθο και την ανάγκη; Διαγράφονται τρία πιθανά μονοπάτια:
1. Ο Δρόμος προς την Παρακμή: Η Επίδραση του Υπερβολικού Πλούτου και η Ηθική Διχotomία
Αυτό το μονοπάτι παραλληλίζεται με τη μελέτη των πολύ πλούσιων ανθρώπων. Όσοι έχουν τα μέσα, θα συνεχίσουν να πληρώνουν για «αυθεντικές» ανθρώπινες εμπειρίες, όπως η θεραπεία ή ο κινηματογράφος με πραγματικούς ηθοποιούς. Εδώ ανακύπτει και ένα σκοτεινό ηθικό δίλημμα: η πρόσφατη συζήτηση σε φόρουμ για την AI, όπου κάποιος πρότεινε τη μαζική παραγωγή εικόνων σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών από AI για να μην βλάπτονται πραγματικά παιδιά. Αυτή η πρόταση απορρίφθηκε, καθώς οι καταναλωτές τέτοιου περιεχομένου δεν «αγοράζουν» απλώς μια εικόνα, αλλά την «αύρα» της, την βεβαιότητα ότι κάποιο πραγματικό παιδί βασανίστηκε. Η «Ιλζεμπίλ» της εποχής μας, με αρκετό κεφάλαιο, θα μπορούσε να μοιάζει με αυτούς τους ανθρώπους, αναζητώντας την «αυθεντική» βίαιη εμπειρία ακόμα και αν αυτή προέρχεται από μια ψηφιακή αναπαράσταση.
2. Ο Δρόμος των Αποσχισμένων Κοινοτήτων: Η Τεχνητή Δυσκολία ως Σκοπός Ζωής
Το δεύτερο μονοπάτι αφορά τη δημιουργία μικρών, αποσχισμένων κοινοτήτων που θα επιδιώξουν τεχνητά τη δυσκολία και τα εμπόδια. Αυτό μπορεί να λάβει τη μορφή παλιομοδίτικων αθλητικών ή κυνηγετικών συλλόγων, ή ακόμα και θρησκευτικών αιρέσεων. Η ιδέα αυτή προέρχεται από το μυθιστόρημα «Το Φουτουριστικό Συνέδριο» του Στάνισλαβ Λεμ. Αυτές οι κοινότητες θα συναντιούνται κρυφά για μυστικές εκδηλώσεις, όπου η ίδια η πράξη της αναμονής στην ουρά θα είναι ο σκοπός. Μια αναμονή που σήμερα, το 2025, είναι ακόμα δωρεάν, αλλά που οι μελλοντικές γενιές μπορεί να τη θαυμάζουν ως μια χαμένη πολυτέλεια.
3. Ο Δρόμος της Ενοχής: Η Αναδιαμόρφωση των Επιθυμιών από το Ηθικό Φορτίο
Ο τρίτος και πιο πιθανός δρόμος οδηγεί στην ανακάλυψη μιας καθολικής αρχής που θα χρωματίσει εκ νέου, θα επανασταθμίσει και θα δώσει νόημα σε όλες τις επιθυμίες της Ιλζεμπίλ: την ενοχή. Η ενοχή είναι ένα ισχυρότατο μέσο δέσμευσης ενός ατόμου με ένα προϊόν. Ένα προϊόν που αγαπά κανείς, αλλά ντρέπεται να χρησιμοποιήσει, αναπτύσσεται δυναμικά στο μυαλό και προσκολλάται έντονα στην προσωπικότητα. Περιβάλλεται από νευρώσεις και υποκατάστατες αρετές της πραγματικής ζωής, προκειμένου να αντισταθμίσει την ολοένα αυξανόμενη ενοχή.
Η προειδοποίηση των ευρωπαϊκών παραμυθιών για ανεπιτήδευτες επιθυμίες είχε ως στόχο την ενηλικίωση: πώς να βρει κανείς τη θέση του στη ζωή και τι να κληροδοτήσει στην επόμενη γενιά. Στο σενάριο της ενοχής, η Ιλζεμπίλ δεν έχει πλέον την ελευθερία να απαντήσει μόνη της σε αυτές τις ερωτήσεις. Όλα αποφασίζονται γι’ αυτήν από το φορτίο της ενοχής.
