Στο Καθολικό της Παλαιάς Μονής Ταξιαρχών Αιγιαλείας, που βρίσκεται μόλις 15 χιλιόμετρα από το Αίγιο, ανακαλύφθηκε μια σπάνια και μοναδική προσωπογραφία του τελευταίου αυτοκράτορα του Βυζαντίου, Κωνσταντίνου ΙΑ’ Παλαιολόγου.
Η Μονή φιλοξενεί δύο στρώματα τοιχογραφιών που εκπροσωπούν την καλλιτεχνική άνθηση των ύστερων βυζαντινών χρόνων, αντλώντας έμπνευση από τις αισθητικές τάσεις της Κωνσταντινούπολης.
Κατά τη διάρκεια εργασιών συντήρησης, η αρχαιολόγος Δρ. Αναστασία Κουμούση, προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Αχαΐας, ανακάλυψε στο δεύτερο στρώμα της τοιχογραφίας τη σπάνια προσωπογραφία του τελευταίου αυτοκράτορα του Βυζαντίου, Κωνσταντίνου ΙΑ’ Παλαιολόγου.
«Η δουλειά που διενεργούν οι Εφορείες Αρχαιοτήτων για την συντήρηση και αποκατάσταση μνημείων αποδεικνύεται εξαιρετικά σημαντική, καθώς φέρνει στο φως μοναδικές αρχαιολογικές μαρτυρίες που σχετίζονται με ιστορικά πρόσωπα», δήλωσε η υπουργός Πολιτισμού, Λίνα Μενδώνη.
«Το υψηλό επίπεδο των επιστημόνων που εργάζονται στις Εφορείες μας, με την εμπειρία και τη γνώση τους, τους επιτρέπει να τεκμηριώσουν κάθε ανακάλυψη με ακρίβεια. Αυτή η προσωπογραφία συνδέεται άμεσα με τον τελευταίο αυτοκράτορα του Βυζαντίου και αποτελεί την μοναδική αρχειακή μαρτυρία από την εποχή του.
Ο ζωγράφος, όπως φαίνεται, αποτύπωσε τα χαρακτηριστικά του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου από πρώτη πηγή, κάτι σπάνιο για τη βυζαντινή τέχνη, καθώς συνήθως οι καλλιτέχνες αντλούσαν από επίσημα πορτραίτα.
Σύμφωνα με ενημέρωση από το υπουργείο Πολιτισμού, στην τοιχογραφία απεικονίζεται ένας ώριμος άνδρας με αυτοκρατορικά “διάσημα” (ένας πολυτελής μανδύας και ένα διάλιθο στέμμα), κρατώντας σταυροφόρο σκήπτρο. Η χρυσοκέντητη πορφύρα του μανδύα φέρει μετάλλια με δικέφαλους αετούς, το σήμα των Παλαιολόγων. Αυτά τα στοιχεία αποτελούν εμφανή ένδειξη της αυτοκρατορικής του ταυτότητας.
Η προσωπογραφία αυτή ταυτίζεται με ιστορικό πρόσωπο — τον Κωνσταντίνο ΙΑ’ Παλαιολόγο, αδελφό των χορηγών της μονής, Δημήτριου και Θωμά, και είναι η τελευταία που σώζεται από τη βυζαντινή ζωγραφική. Το πορτρέτο δεν έχει ιδεαλιστικό χαρακτήρα, αντιθέτως παρουσιάζει τα πραγματικά χαρακτηριστικά του αυτοκράτορα: έναν ώριμο άνδρα με λεπτό πρόσωπο που αποπνέει ηρεμία.
Ο ζωγράφος, πιθανώς από τον Μυστρά, είχε επαφή με τον Κωνσταντίνο Παλαιολόγο, καθώς ο αυτοκράτορας έζησε πέντε χρόνια εκεί ως δεσπότης πριν την αναγόρευσή του. Η προσωπογραφία σχετίζεται με γενναιόδωρες δωρεές των αδελφών του στη μονή, όπως μαρτυρούν ιστορικές πηγές.
