Σε ένα διεθνές τοπίο που χαρακτηρίζεται από πολλαπλές κρίσεις και ανασφάλεια, η επέτειος ίδρυσης του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ), στις 24 Οκτωβρίου 1945, αποκτά ιδιαίτερη σημασία. Ο ΟΗΕ, θεσμός-φάρος της διεθνούς συνεργασίας, γιορτάζει 80 χρόνια από την ίδρυσή του, υπενθυμίζοντας την κρίσιμη αποστολή του για τη διαφύλαξη της παγκόσμιας ειρήνης και την προώθηση της συλλογικής ασφάλειας. Η Ελλάδα, ως σταθερός εταίρος και πρόσφατα εκλεγμένο μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας, αναδεικνύεται σε πρωταγωνιστικό παράγοντα στην υπεράσπιση των θεμελιωδών αρχών του Οργανισμού.
Ορόσημα και Αποστολή: 80 Χρόνια ΟΗΕ
Πριν από οκτώ δεκαετίες, εν μέσω των αποκαΐδιων του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, η διεθνής κοινότητα αναζήτησε έναν μηχανισμό που θα απέτρεπε μελλοντικές καταστροφές. Η 24η Οκτωβρίου 1945 σηματοδότησε την επίσημη ίδρυση του ΟΗΕ, με κύριους στόχους:
- Τη διαφύλαξη της διεθνούς ειρήνης και ασφάλειας.
- Την ανάπτυξη φιλικών σχέσεων μεταξύ των εθνών.
- Την προώθηση της συνεργασίας στην επίλυση διεθνών προβλημάτων.
- Την ενθάρρυνση του σεβασμού για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις θεμελιώδεις ελευθερίες.
Το Υπουργείο Εξωτερικών, σε πρόσφατη ανακοίνωσή του, τόνισε πως «η πλήρης και συνεπής εφαρμογή των αρχών του Καταστατικού Χάρτη του ΟΗΕ καθίσταται πιο επιτακτική από ποτέ» στο σημερινό, ιδιαίτερα ασταθές παγκόσμιο περιβάλλον. (Analysis: Η δήλωση αυτή υπογραμμίζει την αυξανόμενη ανησυχία για τη διάβρωση του διεθνούς δικαίου και τους πολλαπλούς πυρήνες συγκρούσεων που απειλούν την παγκόσμια σταθερότητα.)
Η Στρατηγική Θέση της Ελλάδας στον ΟΗΕ
Η Ελλάδα δεν είναι απλώς ένα κράτος-μέλος του ΟΗΕ, αλλά ένα ιδρυτικό κράτος, γεγονός που αντικατοπτρίζει τη διαχρονική της προσήλωση στις αξίες της ειρήνης και της πολυμερούς διπλωματίας. Η θέση αυτή ενισχύθηκε περαιτέρω με την εκλογή της χώρας ως μη μόνιμο μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας για την περίοδο 2025-2026. Αυτή η εξέλιξη παρέχει στην Ελλάδα μια μοναδική ευκαιρία να συμβάλει ενεργά στη χάραξη της παγκόσμιας πολιτικής και στην αντιμετώπιση κρίσεων.
Το ελληνικό Υπουργείο Εξωτερικών διαβεβαιώνει ότι η χώρα: «στηρίζει διαχρονικά τους σκοπούς και τις αρχές του Οργανισμού, παραμένοντας σταθερά προσηλωμένη στον απαρέγκλιτο σεβασμό του Διεθνούς Δικαίου και την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων».
In the author’s assessment: Η εκλογή της Ελλάδας στο Συμβούλιο Ασφαλείας αποτελεί κορυφαία διπλωματική επιτυχία και ενισχύει το διεθνές της κύρος, επιτρέποντάς της να αναδείξει κρίσιμα ζητήματα, όπως η θαλάσσια ασφάλεια και η κλιματική αλλαγή, μέσω μιας ενεργούς και εποικοδομητικής παρουσίας. Αυτό έρχεται σε συνέχεια μιας μακράς παράδοσης συμμετοχής και υποστήριξης του πλαισίου του ΟΗΕ, η οποία χρονολογείται από την υπογραφή του Χάρτη.
Προκλήσεις και Μελλοντικές Κατευθύνσεις της Πολυμερούς Διπλωματίας
Το σύγχρονο διεθνές σύστημα βρίθει προκλήσεων, από περιφερειακές συγκρούσεις και τρομοκρατία έως την κλιματική κρίση και τις πανδημίες. Η ανάγκη για αποτελεσματική πολυμερή συνεργασία είναι πιο εμφανής από ποτέ. Η Ελλάδα, αναγνωρίζοντας αυτή την πραγματικότητα, δηλώνει την πρόθεσή της: «να συνεχίσει να εργάζεται συστηματικά από κοινού με τα κράτη όλου του κόσμου για την αντιμετώπιση των σύγχρονων παγκόσμιων προκλήσεων μέσω του διαλόγου και της πολυμερούς διπλωματίας».
Η συμμετοχή της χώρας σε διεθνείς πρωτοβουλίες και η ενεργός διπλωματική της στάση είναι κρίσιμες για την ενίσχυση της παγκόσμιας διακυβέρνησης. (Analysis: Η αύξηση των γεωπολιτικών εντάσεων αναδεικνύει την ανάγκη για έναν ισχυρό ΟΗΕ, ικανό να διαμεσολαβεί και να επιλύει διαφορές, πέρα από τα συμφέροντα των υπερδυνάμεων. Η συμβολή μικρότερων και μεσαίων δυνάμεων, όπως η Ελλάδα, είναι απαραίτητη για την διατήρηση της ισορροπίας και την ενίσχυση του διεθνούς δικαίου έναντι της ωμής δύναμης).
Στο πλαίσιο αυτό, η Ελλάδα αναμένεται να επικεντρωθεί σε τομείς όπως:
- Η ενίσχυση του Διεθνούς Δικαίου της Θάλασσας (UNCLOS), ένα ζήτημα ζωτικής σημασίας για τα εθνικά της συμφέροντα.
- Η προώθηση των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης (SDGs) της Ατζέντας 2030, με έμφαση στην κλιματική δράση.
- Η ειρηνική επίλυση διαφορών και η προάσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Συμπέρασμα: Προς ένα Ενισχυμένο Ρόλο
Η 80ή επέτειος της ίδρυσης του ΟΗΕ βρίσκει την Ελλάδα σε μια περίοδο ενισχυμένου διπλωματικού ρόλου. Η σταθερή προσήλωσή της στις ιδρυτικές αρχές του Οργανισμού και η ενεργός της συμμετοχή στα διεθνή δρώμενα την καθιστούν έναν αξιόπιστο εταίρο στην προσπάθεια για έναν πιο ειρηνικό και δίκαιο κόσμο. Η συνεχιζόμενη προσπάθεια για την ενίσχυση της πολυμερούς διπλωματίας και του σεβασμού του διεθνούς δικαίου παραμένει ο ακρογωνιαίος λίθος της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής.
