Ένταση και διπλωματικές προκλήσεις αναδύονται στην ανατολική Μεσόγειο, καθώς οι πρόσφατες εξελίξεις μεταξύ Ελλάδας και Λιβύης δημιουργούν νέα δεδομένα γύρω από τα θαλάσσια σύνορα και τους υδρογονάνθρακες.
Απρόβλεπτη κρίση στις ελληνο-λιβυκές σχέσεις εν όψει επίσκεψης Γεραπετρίτη
Τις τελευταίες ώρες, η Αθήνα βρίσκεται αντιμέτωπη με μια απροσδόκητη εξέλιξη πριν από τη σχεδιαζόμενη επίσκεψη του υπουργού Εξωτερικών, Γιώργου Γεραπετρίτη, στη Λιβύη. Παρότι είχαν προετοιμαστεί επαφές τόσο με τη μεταβατική κυβέρνηση της Τρίπολης όσο και με εκπροσώπους της Βεγγάζης, μια επίσημη ανακοίνωση από την προσωρινή κυβέρνηση της Δυτικής Λιβύης κατηγορεί την Ελλάδα για παραβίαση κυριαρχικών δικαιωμάτων. Η καταγγελία συνδέεται με την πρόσφατη δημοσίευση της Ε.Ε. αναφορικά με τη διεθνή πρόσκληση εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων σε περιοχή νότια της Κρήτης.
Επανεμφάνιση του παράνομου Τουρκολιβυκού Μνημονίου – νέες προκλήσεις
Η σκληρή αντίδραση του λιβυκού ΥΠΕΞ ξεκάθαρα θέτει ξανά στην ατζέντα το αμφιλεγόμενο Τουρκολιβυκό Μνημόνιο, χαρακτηρίζοντας τις ελληνικές δραστηριότητες ως «σαφή παραβίαση» και απαιτώντας την αναστολή οποιωνδήποτε ενεργειών μέχρι να προκύψει μια νομική συμφωνία με βάση το διεθνές δίκαιο. Στην ανακοίνωση τονίζεται ότι η Λιβύη παραμένει προσηλωμένη στην προσπάθεια μετατροπής της λεκάνης της Μεσογείου σε έναν χώρο συνεργασίας, ειρήνης και κοινής ανάπτυξης, αλλά προειδοποιείται ότι οι μονομερείς ενέργειες οδηγούν σε μεγαλύτερη ένταση και πολυπλοκότητα. Αυτά τα λόγια υπογραμμίζουν το δύσκολο διπλωματικό πλαίσιο μέσα στο οποίο πρέπει να κινηθεί η ελληνική πλευρά.
Η Τουρκία ενισχύει την παρουσία της πίσω από τις λιβυκές εξελίξεις
Η χρονική τοποθέτηση της λιβυκής ανακοίνωσης συμπίπτει με τις προγραμματισμένες επαφές του Γεραπετρίτη με τη μεταβατική κυβέρνηση της Τρίπολης και την ανατολική Λιβύη, στέλνοντας σαφές μήνυμα δυσφορίας προς την ελληνική πλευρά. Σημαντικό είναι πως ο Λιβυκός υπουργός Ενέργειας συναντήθηκε πρόσφατα με τον Τούρκο πρέσβη στην Τρίπολη για να συζητήσουν ενίσχυση της στρατηγικής συνεργασίας στον τομέα του πετρελαίου και του φυσικού αερίου.
Με την τρέχουσα στάση της, η λιβυκή πλευρά φαίνεται να αξιοποιεί το δίχτυ της τουρκικής επιρροής ως εργαλείο πολιτικής πίεσης και διατήρησης του ευαίσθητου σταθεροποιητικού status quo, οδηγώντας σε μια πιο σύνθετη γεωπολιτική πραγματικότητα.
Η οριοθέτηση ΑΟΖ παραμένει στο επίκεντρο – προοπτικές επίλυσης
Η παρούσα ένταση περιπλέκει σημαντικά το περιβάλλον των ελληνο-λιβυκών σχέσεων, αλλά ταυτόχρονα ανοίγει το δρόμο για να τεθούν θεσμικά ζητήματα, όπως η οριοθέτηση των θαλάσσιων ζωνών ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδας. Ως ενδεχόμενο, η ελληνική πλευρά δεν αποκλείει να φέρει το ζήτημα επίσημα στα τραπέζια των διαπραγματεύσεων και, αν υπάρξει αδιέξοδο, να προσφύγει στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης. Μια διαδικασία παρόμοια με εκείνη που είχε ακολουθήσει παλαιότερα η Λιβύη για διαφορές με τη Μάλτα και την Τυνησία.
Ωστόσο, αυτή η πρόθεση προσκρούει προς το παρόν στην άρνηση της Τρίπολης να αναγνωρίσει ακόμα και την ύπαρξη αμφισβητούμενων περιοχών, επικαλούμενη πλήρη κυριαρχία σε περιοχές που η Ελλάδα θεωρεί ότι ανήκουν στην ελληνική υφαλοκρηπίδα.
