Η συζήτηση για τη συνταγματική νομιμότητα στη Βουλή αναδεικνύει κρίσιμα σημεία του κοινοβουλευτικού δικαίου και τον ρόλο της επιστολικής ψήφου.
Η κατάργηση της απαρτίας στο ισχύον Σύνταγμα του 1975
Μια βασική αλλαγή που επέφερε το ελληνικό Σύνταγμα του 1975 αφορά την κατάργηση της έννοιας της απαρτίας ως ελάχιστου αριθμού βουλευτών για την εγκυρότητα των συνεδριάσεων της Βουλής. Το άρθρο 67 του Συντάγματος δεν απαιτεί ελάχιστο αριθμό βουλευτών για τη συνεδρίαση, αλλά θέτει ελάχιστο αριθμό θετικών ψήφων για τη λήψη αποφάσεων, σύμφωνα με τον γενικό κανόνα της απόλυτης πλειοψηφίας των παρόντων μελών.
Οι συνταγματικές πλειοψηφίες και η διαδικασία λήψης αποφάσεων
Σύμφωνα με το Σύνταγμα, δεν υπάρχει υποχρεωτικός ελάχιστος αριθμός παρόντων βουλευτών για να συναχθεί έγκυρη ψηφοφορία. Αντιθέτως, απαιτείται συγκεκριμένος αριθμός θετικών ψήφων, όπως:
Ιδιαίτερα, το άρθρο 86 παρ. 3 απαιτεί απόλυτη πλειοψηφία επί του συνόλου για κρίσιμες αποφάσεις, ενώ για διαδικαστικά ζητήματα όπως η αναβολή ψηφοφορίας εφαρμόζεται η απόλυτη πλειοψηφία παρόντων με ελάχιστο όριο 75. Στην πρόσφατη συνεδρίαση η αντιπολίτευση επιβεβαίωσε τη διαδικαστική πλειοψηφία υπέρ της αναβολής, ωστόσο αυτή αγνοήθηκε.
Ο ρόλος και οι αρμοδιότητες του Προέδρου της Βουλής
Το Σύνταγμα και ο Κανονισμός της Βουλής (άρθρο 69 παρ. 4 και άρθρο 67) ορίζουν ότι ο Πρόεδρος έχει την ευθύνη να διαπιστώνει αν υπάρχει ο απαραίτητος αριθμός βουλευτών για τη διεξαγωγή της ψηφοφορίας. Σε περιπτώσεις αμφισβήτησης, εφαρμόζονται αυστηρές διαδικασίες με απόφαση της Βουλής μέσω ανάτασης ή εγέρσεως. Η τελευταία αυτή πρακτική, που είχε σεβαστεί στο παρελθόν το νομοθετικό σώμα, παραβιάστηκε πρόσφατα προκαλώντας έντονες αντιδράσεις.
Η χρήση της επιστολικής ψήφου και η θεσμική πρόκληση
Η επιστολική ψήφος παρέχει τη δυνατότητα συμμετοχής βουλευτών που δεν παρίστανται. Όμως, η οργανωμένη απομάκρυνση βουλευτών της πλειοψηφίας και η μαζική τους προσφυγή στην επιστολική ψήφο για να συμπληρωθεί ο αριθμός 75 δημιουργούν ένα δυσανάλογο και αμφιλεγόμενο φαινόμενο. Πρόκειται για καταστρατήγηση του άρθρου 70Α του Κανονισμού της Βουλής και πλήγμα στον θεσμικό ρόλο των βουλευτών ως ενεργών εταίρων της κοινοβουλευτικής διαδικασίας.
Η κρίση νομιμοποίησης του κοινοβουλευτικού έργου
Η εσωτερική κρίση εμπιστοσύνης, η οποία συχνά μεταφράζεται σε κρίση νομιμοποίησης, δεν είναι μονομερής υπόθεση. Εξαρτάται από τα γεγονότα, τη συλλογική βούληση και την πιστή τήρηση των συνταγματικών κανόνων από όλα τα μέρη. Μόνο έτσι μπορεί να διασφαλιστεί ο σεβασμός στο δημοκρατικό σύστημα και η σταθερότητα των θεσμών.
