Από την ώρα που ο Ντόναλντ Τραμπ ανακοίνωσε τις προθέσεις του, οι δηλώσεις του κέντρισαν αμέσως το ενδιαφέρον των ΜΜΕ. Είναι αναμενόμενο, λοιπόν, ότι οι παρατηρήσεις του γύρω από την κατάσταση στη Συρία κατέχουν μια κυρίαρχη θέση στη δημόσια συζήτηση. Σε μία από τις πρώτες του συνεντεύξεις μετά την εκλογική του νίκη, είπε με σαφήνεια: “Κανείς δεν ξέρει ποιος θα κυβερνήσει στο τέλος”, προσπαθώντας να αναδείξει αυτό που θεωρεί πιθανή επιρροή της Τουρκίας με την προσθήκη: “Πιστεύω ότι θα είναι η Τουρκία”. Μη διστάζοντας, υπερασπίστηκε τον πρόεδρο της Τουρκίας, λέγοντας: “Είναι πολύ έξυπνος, το ήθελαν εδώ και χιλιάδες χρόνια, και το πέτυχε”. Οι σκέψεις του Τραμπ αντηχούν πολλές φορές τις απόψεις των αναλυτών, όμως η ευθύτητα του λόγου του είναι αυτό που πράγματι εντυπωσιάζει. Με την πτώση του Άσαντ και την αποδυνάμωση των υποστηρικτών του, το Ιράν και η Ρωσία, η κατάσταση στη Συρία αλλάζει δραματικά. Στο προσκήνιο διαφαίνονται η Τουρκία και το Ισραήλ, οι οποίες και δεν διστάζουν να χρησιμοποιήσουν στρατιωτική ισχύ, παραβιάζοντας τις αρχές του διεθνούς δικαίου.
Η παρακμή της διεθνούς τάξης
Η κρίση στη Συρία είναι ένα ακόμη παράδειγμα της παρακμής της διεθνούς τάξης που θεμελιώνεται σε κανόνες. Στη σύγχρονη εποχή, αυτό που έχει σημασία είναι η στρατιωτική δύναμη. Οι επιτιθέμενοι δεν φοβούνται να αμφισβητήσουν τα διεθνώς αναγνωρισμένα σύνορα και οι αναθεωρητικές δυνάμεις υποστηρίζουν ότι οι ενέργειές τους αποσκοπούν στην προστασία των πολιτών τους. Ωστόσο, οι φιλοδοξίες της Τουρκίας και του Ισραήλ για περιφερειακή ανεξαρτησία βρίσκουν ένα σοβαρό εμπόδιο: καμία από τις δύο χώρες δεν ανήκει στον αραβικό κόσμο. Στη συνείδηση των κατοίκων της περιοχής, συνδέονται συχνά με την αποικιοκρατία και την κατοχή. Στη διαμάχη για το μέλλον της Συρίας συμμετέχουν επίσης αραβικές μοναρχίες του Κόλπου, οι οποίες επιχειρούν να αποτρέψουν τη δημιουργία ενός ισλαμικού χαλιφάτου στη Μεσόγειο. Η Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα είναι έτοιμες να επενδύσουν εκατομμύρια ευρώ στην ανοικοδόμηση της Συρίας, με τουρκικές κατασκευαστικές εταιρείες έτοιμες να καρπωθούν κέρδη.
Ο ρόλος της Ορθοδοξίας
Ο Κυριάκος Μητσοτάκης περιέγραψε τον ελληνικό λαό ως “φυσικούς θεματοφύλακες” των ελληνοφώνων και αραβοφώνων Ορθοδόξων. Η χριστιανική κοινότητα στη Συρία, αν και ιστορικά πολυάριθμη, υφίσταται σοβαρή συρρίκνωση τα τελευταία χρόνια. Πολλοί Ορθόδοξοι ανησυχούν για το μέλλον τους και ζητούν τη στήριξη της Αθήνας, με την υποστήριξη της Ορθοδοξίας να παραμένει προτεραιότητα της ελληνικής διπλωματίας. Αν και αυτό το ζήτημα αναδεικνύεται σε επίσημες ανακοινώσεις, οι αναφορές σχετικά με την αυξανόμενη πολιτική επιρροή της Τουρκίας στη Συρία είναι περιορισμένες. Η ανάλυση του ελληνικού τύπου δίνει φωνή στους προβληματισμούς για την πιθανότητα να επαναληφθεί το “λιβυκό σενάριο”, όπου ένα καθεστώς στη Δαμασκό θα μπορούσε να υπογράψει συμφωνία με την Τουρκία για τον καθορισμό θαλάσσιων ζωνών στην Ανατολική Μεσόγειο, αγνοώντας το διεθνές δίκαιο.
Ένα πιθανό “πρότυπο” για αυτήν τη στρατηγική θα μπορούσε να είναι το τουρκο-λιβυκό μνημόνιο του 2019, που έχει προκαλέσει ένταση στις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Αν και οι ανησυχίες αυτές θεωρούνται σήμερα κυρίως θεωρητικές, είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι η Άγκυρα έχει άλλες προτεραιότητες όσον αφορά τα συμφέροντά της στο έδαφος. Αντίθετα, η συμμαχία που έχει δομηθεί από την Αθήνα τα τελευταία χρόνια είναι πιο συγκεκριμένη και περιλαμβάνει χώρες όπως το Ισραήλ, η Αίγυπτος, η Κύπρος, η Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Αυτή η συμμαχία μπορεί να ενεργοποιηθεί ανά πάσα στιγμή για να υπερασπιστεί τα συμφέροντα της Ελλάδας στην Ανατολική Μεσόγειο απέναντι στην Τουρκία.
