Οι ακραίες διακυμάνσεις μεταξύ πλημμυρών και ξηρασίας συνιστούν έναν διαταραγμένο υδρολογικό κύκλο με καταστροφικές συνέπειες για τον πλανήτη και τις κοινωνίες των ανθρώπων, προειδοποιεί ο Παγκόσμιος Μετεωρολογικός Οργανισμός (WMO).
Η κρίση του νερού: Από τις πλημμύρες στην ξηρασία
Ενώ το 2023 ανακηρύχθηκε η πιο θερμή χρονιά στην ιστορία, μόλις το ένα τρίτο των παγκόσμιων λεκανών απορροής ποταμών παρουσίασε “κανονικές” συνθήκες. Αντίθετα, παρατηρήθηκε σημαντική απώλεια πάγου σε όλες τις περιοχές των παγετώνων. Ειδικότερα, η λεκάνη του Αμαζονίου και περιοχές της Λατινικής Αμερικής, καθώς και η νότια Αφρική, επλήγησαν από σοβαρές περιόδους ξηρασίας. Ταυτόχρονα, άλλες περιοχές, όπως τμήματα της Αφρικής, της Ασίας και της Κεντρικής Ευρώπης, βίωσαν ασυνήθιστα αυξημένες βροχοπτώσεις και πλημμύρες.
Η γενική γραμματέας του WMO, Σελέστ Σάουλο, τόνισε πως «οι υδάτινοι πόροι του πλανήτη υφίστανται αυξανόμενη πίεση», με τις ακραίες υδρολογικές συνθήκες να επηρεάζουν δυσμενώς τις ζωές και τα μέσα διαβίωσης εκατομμυρίων ανθρώπων.
Τήξη παγετώνων και άνοδος της στάθμης των θαλασσών
Το 2024 σηματοδοτεί την τρίτη συνεχόμενη χρονιά κατά την οποία οι παγετώνες υφίστανται εκτεταμένη απώλεια πάγου. Συγκεκριμένα, χάθηκαν περίπου 450 γιγατόνοι πάγου, ποσότητα που αντιστοιχεί σε έναν τεράστιο όγκο πάγου διαστάσεων 7x7x7 χιλιομέτρων, ή αρκετό νερό για να γεμίσει 180 εκατομμύρια πισίνες ολυμπιακών διαστάσεων. Αυτή η τήξη συνέβαλε σε αύξηση της παγκόσμιας στάθμης της θάλασσας κατά 1,2 χιλιοστά μέσα σε ένα μόλις έτος, εντείνοντας τον κίνδυνο πλημμυρών σε παράκτιες περιοχές όπου κατοικούν εκατομμύρια άνθρωποι.
Ακραία καιρικά φαινόμενα ανά τον κόσμο
Οι συνέπειες του διαταραγμένου υδρολογικού κύκλου είναι εμφανείς παγκοσμίως:
- Η τροπική Αφρική βίωσε πρωτοφανείς βροχοπτώσεις το 2024, με περίπου 2.500 θανάτους και τον εκτοπισμό 4 εκατομμυρίων ανθρώπων.
- Η Ευρώπη αντιμετώπισε τις σοβαρότερες πλημμύρες από το 2013.
- Η Ασία και η περιοχή του Ειρηνικού επλήγησαν από ρεκόρ βροχοπτώσεων και καταστροφικούς τροπικούς κυκλώνες, με πάνω από 1.000 θανάτους.
Ένας ολοένα και πιο διαταραγμένος υδρολογικός κύκλος
Τα τελευταία έξι χρόνια, μόνο περίπου το ένα τρίτο των λεκανών απορροής ποταμών παρουσίασε φυσιολογικές ροές, συγκρινόμενες με τον μέσο όρο της περιόδου 1991-2020. Το υπόλοιπο δύο τρίτα εμφανίζει είτε υπερβολική είτε ανεπαρκή ποσότητα νερού, αποτελώντας σαφή ένδειξη ενός “ολοένα και πιο διαταραγμένου υδρολογικού κύκλου”.
Σύμφωνα με τον ΟΗΕ, 3,6 δισεκατομμύρια άνθρωποι στερούνται επαρκή πρόσβαση σε νερό για τουλάχιστον ένα μήνα ετησίως. Ο αριθμός αυτός αναμένεται να αυξηθεί σε πάνω από 5 δισεκατομμύρια έως το 2050, υπογραμμίζοντας την επείγουσα ανάγκη για βιώσιμη διαχείριση υδάτινων πόρων και μέτρα προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή.
