Αγορά κατοικίας: Γιατί ανεβαίνουν οι τιμές και πώς επηρεάζεται η ζωή μας;
Η συνεχής άνοδος στις τιμές της κατοικίας
Οι τιμές στην αγορά κατοικίας στην Ελλάδα συνεχίζουν την ανοδική τους πορεία, ξεπερνώντας κατά πολύ την εξέλιξη των οικογενειακών εισοδημάτων. Αυτή η διεύρυνση της “ψαλίδας” μεταξύ του κόστους στέγασης και των οικονομικών δυνατοτήτων των νοικοκυριών επιφέρει σημαντικές δυσκολίες τόσο στην αγορά όσο και στην ενοικίαση ακινήτων.
Ανάλυση της Eurobank υπογραμμίζει ότι, παρόλο που το επίπεδο του κόστους κατοικίας στην Ελλάδα βρίσκεται σε συγκρίσιμα επίπεδα με άλλες χώρες της ευρωζώνης, η κατάσταση επιδεινώθηκε αισθητά από το 2021 και μετά. Αυτό αφορά ιδιαίτερα τα μεμεσαία και χαμηλότερα εισοδηματικά στρώματα, για τα οποία το αυξημένο κόστος διαβίωσης και η δυσκολία εύρεσης προσιτής κατοικίας αποτελούν πιεστικό πρόβλημα.
Περιορισμένη προσφορά και χαμηλή κατασκευαστική δραστηριότητα
Ένας βασικός παράγοντας που οδηγεί σε αύξηση των τιμών είναι η περιορισμένη προσφορά διαθέσιμων κατοικιών στην αγορά. Η κατασκευαστική δραστηριότητα παραμένει σε χαμηλά επίπεδα, παρά την αυξημένη ζήτηση που προέρχεται τόσο από Έλληνες υποψήφιους αγοραστές όσο και από ξένους επενδυτές ακινήτων. Ο αριθμός των νέων κατοικιών που ολοκληρώνονται και προστίθενται στην αγορά δεν επαρκεί για να καλύψει την υφιστάμενη ζήτηση. Παράλληλα, ενώ οι αγοραπωλησίες ακινήτων καταγράφουν αύξηση, η χορήγηση στεγαστικών δανείων παραμένει περιορισμένη, συχνά λόγω έλλειψης αποταμιεύσεων ή δυσκολίας στην τραπεζική χρηματοδότηση.
Φραγμοί στην ανάπτυξη του κατασκευαστικού κλάδου
Η αυξητική τάση των τιμών δεν έχει ακόμη μεταφραστεί σε έντονη κινητικότητα στον κατασκευαστικό κλάδο. Παράγοντες όπως η έλλειψη εξειδικευμένου εργατικού δυναμικού, οι χρονοβόρες διαδικασίες αδειοδότησης και η πολυπλοκότητα του νομοθετικού πλαισίου εμποδίζουν την ταχύτερη αντίδραση της προσφοράς. Επιπλέον, μέτρα που στοχεύουν κυρίως στην ενίσχυση της ζήτησης, όπως οι επιδοτήσεις στέγης, χωρίς αντίστοιχη αύξηση της προσφοράς, έχουν συχνά ως αποτέλεσμα την περαιτέρω άνοδο των τιμών.
Στο πλαίσιο της συζήτησης για την αγορά ακινήτων, εξετάζεται επίσης η πιθανότητα λήψης περιοριστικών μέτρων για τη χρήση κατοικιών, όπως είναι οι βραχυχρόνιες μισθώσεις (π.χ. τύπου Airbnb) ή η μαζική αγορά ακινήτων από μεγάλα επενδυτικά κεφάλαια. Αυτές οι προτάσεις τίθενται προς εξέταση όταν διαπιστώνεται έντονη στρέβλωση στην ισορροπία της αγοράς.
Στεγαστική πολιτική και δημογραφικές προκλήσεις
Η στεγαστική πολιτική αναδεικνύεται ως κρίσιμος παράγοντας που θα πρέπει να ενσωματωθεί στην ευρύτερη αναπτυξιακή στρατηγική της χώρας. Η προσέλκυση επενδύσεων στον τομέα των κατασκευών απαιτεί θεσμική σταθερότητα και σαφείς κανόνες. Παράλληλα, η ολοκλήρωση των τοπικών πολεοδομικών σχεδίων και η ορθολογική επέκταση των οικισμών αποτελούν ζητούμενα για την ομαλή λειτουργία της αγοράς.
Η ζήτηση για στέγη συνδέεται άμεσα και με τις δημογραφικές τάσεις. Η δυσκολία πολλών νέων να αποκτήσουν αυτονομία στέγασης και να διαμορφώσουν σταθερές συνθήκες διαβίωσης επηρεάζει σημαντικά αποφάσεις ζωής, όπως η δημιουργία οικογένειας ή ακόμα και η παραμονή τους στη χώρα. Η πίεση στο στεγαστικό περιβάλλον, σύμφωνα με σχετικές αναλύσεις, λειτουργεί αρνητικά στη γενικότερη δυναμική του πληθυσμού και στην κοινωνική σταθερότητα.
