Η Ελλάδα αναδεικνύεται σε παράγοντα-κλειδί στην περιφερειακή ενεργειακή σκακιέρα, καθώς οι εξαγωγές ηλεκτρικής ενέργειας καταγράφουν ιστορικά υψηλά, μετατρέποντας τη χώρα σε καθαρό εξαγωγέα για πρώτη φορά μετά το 2000. Αυτή η κομβική μεταστροφή όχι μόνο ενισχύει την οικονομία μας, αλλά προσδίδει και γεωπολιτική βαρύτητα, καθιστώντας την Ελλάδα τροφοδότη γειτονικών κρατών και της ευρωπαϊκής αγοράς.
Ενεργειακή Ανεξαρτησία και Οικονομικά Οφέλη
Η ενεργειακή μεταμόρφωση της Ελλάδας, από χώρα που εξαρτιόταν από τις εισαγωγές σε καθαρό εξαγωγέα ηλεκτρικής ενέργειας, έχει άμεσες και σημαντικές οικονομικές επιπτώσεις.
* Όφελος στο Εμπορικό Ισοζύγιο: Το όφελος από τις εξαγωγές ηλεκτρικής ενέργειας έχει εκτοξευθεί στα 550 εκατομμύρια ευρώ πριν καν ολοκληρωθεί το έτος, με τις εξαγωγές να σημειώνουν ρεκόρ, 25 φορές υψηλότερο από πέρυσι. Αυτό συνεπάγεται σημαντική ελάφρυνση του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών.
* Θετικό Εμπορικό Πλεόνασμα: Για το 2024, οι εξαγωγές οδήγησαν σε εμπορικό πλεόνασμα 122 εκατομμυρίων ευρώ στον τομέα της ενέργειας. Σε αντίθεση, το 2019, οι εισαγωγές κάλυπταν το 18% των αναγκών, επιβαρύνοντας το εμπορικό ισοζύγιο με 400 εκατομμύρια ευρώ και αυξάνοντας τις τιμές.
* Αποτροπή Δαπανών: Εάν οι εισαγωγές είχαν παραμείνει στα επίπεδα του 2019, με τις τρέχουσες τιμές του 2024, το κόστος για τη χώρα θα είχε ανέλθει περίπου στο 1 δισεκατομμύριο ευρώ.
Ο Ρόλος των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας
Η μεταστροφή αυτή οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην εντυπωσιακή ανάπτυξη των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ).
* Το ελληνικό σύστημα, χάρη στην αυξημένη διείσδυση των ΑΠΕ, λειτουργεί πλέον πιο ανταγωνιστικά από αυτά των γειτονικών χωρών.
* Η συνολική εγκατεστημένη ισχύς των ΑΠΕ υπερβαίνει σήμερα τα 16 γιγαβάτ, συνεισφέροντας καθοριστικά στην αύξηση του παραγωγικού δυναμικού.
* Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΑΔΜΗΕ, για το πρώτο εξάμηνο του 2025, το καθαρό ισοζύγιο (εξαγωγές μείον εισαγωγές) διευρύνθηκε από 22 GWh για το σύνολο του 2024 σε 571 GWh για την περίοδο Ιανουαρίου-Ιουνίου.
Γεωπολιτικές και Ενεργειακές Επιπτώσεις
Η εξέλιξη αυτή εκτός από την οικονομική της διάσταση, έχει και ευρύτερες γεωπολιτικές και ενεργειακές προεκτάσεις.
* Ρόλος τροφοδότη: Η Ελλάδα καθίσταται πλέον στρατηγικός «παίκτης» στην ευρύτερη περιοχή της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, ενισχύοντας την ενεργειακή της ασφάλεια και συμβάλλοντας στην ενεργειακή σταθερότητα των γειτόνων της.
* Μείωση Εξάρτησης: Η χώρα μας μειώνει την εξάρτησή της από εισαγωγές, οι οποίες στο παρελθόν την εξέθεταν σε κινδύνους όπως βλάβες σε υποδομές άλλων χωρών ή διακυμάνσεις τιμών.
* Πρόκληση για τις Τιμές: Παρότι η Ελλάδα επιδεικνύει πλέον ανταγωνιστικότητα, οι τιμές χονδρικής στη ΝΑ Ευρώπη παραμένουν υψηλότερες σε σχέση με τη Δυτική Ευρώπη. Αυτό υποδηλώνει ότι εξακολουθούν να υφίστανται δομικές αδυναμίες στην εσωτερική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας, οι οποίες χρειάζονται ακόμη αντιμετώπιση, παρά τη θετική πορεία των εξαγωγών.
Δήλωση Υφυπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας
Ο Υφυπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, κ. Νίκος Τσάφος, δήλωσε στο ΑΠΕ: “Η χώρα μας το 2024 πέτυχε να καταστεί καθαρός εξαγωγέας ηλεκτρικής ενέργειας για πρώτη φορά από το 2000… Πρόκειται για μια εξαιρετικά θετική εξέλιξη καθώς… το ότι καταφέραμε μέσα σε πέντε χρόνια από εισαγωγείς να καταστούμε εξαγωγείς ενέργειας αντανακλά το συγκριτικό πλεονέκτημα που έχει αποκτήσει πλέον η χώρα μας στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας και αποτελεί αναμφίβολα μια θετική παρακαταθήκη για το μέλλον”.
Ανάλυση: Η Στρατηγική Αλλαγή και οι Μελλοντικές Προκλήσεις
Η μετατροπή της Ελλάδας σε καθαρό εξαγωγέα ηλεκτρικής ενέργειας αποτελεί κορυφαίο επίτευγμα της εθνικής ενεργειακής στρατηγικής. Αυτή η πορεία ενισχύει όχι μόνο την οικονομία, αλλά και τη γεωπολιτική θέση της χώρας στην ευρύτερη περιοχή των Βαλκανίων και της Νοτιοανατολικής Ευρώπης. Η επένδυση στις ΑΠΕ, σε συνδυασμό με την ανάπτυξη των διασυνδέσεων, δημιουργεί ένα περιφερειακό ενεργειακό hub με την Ελλάδα στον πυρήνα του. H εξέλιξη αυτή αντικατοπτρίζει την επίτευξη ενός στρατηγικού στόχου που προωθείται εδώ και χρόνια, τη μείωση της ενεργειακής εξάρτησης και την αξιοποίηση του φυσικού πλούτου της χώρας.
Ωστόσο, παρά τη θετική δυναμική, η διατήρηση υψηλότερων τιμών χονδρικής στη ΝΑ Ευρώπη έναντι της Δυτικής, σηματοδοτεί ότι υπάρχουν ακόμα περιθώρια βελτίωσης στην εσωτερική αγορά ενέργειας. Η περαιτέρω απελευθέρωση και η ενίσχυση του ανταγωνισμού κρίνονται απαραίτητα για να μετατραπεί το πλεόνασμα παραγωγής σε πιο οικονομικές τιμές για τους καταναλωτές. Η επόμενη πρόκληση είναι πλέον η εδραίωση αυτού του νέου ρόλου και η διασφάλιση της βιωσιμότητας του ενεργειακού συστήματος, παράλληλα με την αντιμετώπιση των κλιματικών προκλήσεων.
