Η απόκτηση κατοικίας στην Ελλάδα έχει γίνει οικονομικά «δυσπρόσιτη» για τα νοικοκυριά, με τις τιμές να εκτοξεύονται και την πρόσβαση σε δάνεια να είναι περιορισμένη.
Αγορά Κατοικίας στην Ελλάδα: Επιστροφή στα Υψηλά του 2007
Η αγορά κατοικίας στην Ελλάδα αποτελεί όλο και μεγαλύτερη οικονομική πρόκληση για τα νοικοκυριά. Σύμφωνα με πρόσφατη ανάλυση της Eurobank Research, υπό την επίβλεψη του επικεφαλής οικονομολόγου, δρ Τάσου Αναστασάτου, το κόστος αγοράς κατοικίας, σε σχέση με το μέσο ετήσιο διαθέσιμο εισόδημα, έχει επιστρέψει σε επίπεδα παρόμοια με αυτά του 2007. Το 2007, η τιμή μιας μέσης κατοικίας αντιστοιχούσε σε 14,3 φορές το μέσο ετήσιο διαθέσιμο εισόδημα. Μετά τη δεκαετή οικονομική κρίση, η αναλογία αυτή είχε μειωθεί στις 11,4 φορές, αλλά από το 2022 και μετά, παρατηρείται αύξηση, φτάνοντας στο 12,5. Αυτό δείχνει σαφή επιδείνωση στην προσιτότητα αγοράς σπιτιού για τα νοικοκυριά.
Αγορά vs Ενοικίαση: Πλεονέκτημα στην Αγορά, αλλά με Εμπόδια
Παρότι η αναλογία κόστους αγοράς προς κόστος ενοικίασης παραμένει χαμηλότερη από το 2007, υποδηλώνοντας θεωρητικό κίνητρο για αγορά, πολλοί υποψήφιοι αγοραστές αντιμετωπίζουν σοβαρά εμπόδια. Η πρόσβαση σε στεγαστική πίστη είναι σημαντικά περιορισμένη σε σχέση με την προ κρίσης εποχή. Αφενός, αρκετοί απορρίπτονται λόγω πιστοληπτικής αδυναμίας ή υφιστάμενων χρεών. Αφετέρου, υπάρχει έντονος ψυχολογικός δισταγμός, με τα νοικοκυριά να αποφεύγουν μακροχρόνιες δεσμεύσεις, φοβούμενα νέα περίοδο οικονομικής αστάθειας.
Πληθωρισμός και Αποταμίευση: Δύσκολες Εξισώσεις
Η Eurobank επισημαίνει ότι η αποταμίευση νοικοκυριών, μετά την προσωρινή αύξηση της πανδημίας, βρίσκεται σε αρνητικά επίπεδα. Το 2024, διαμορφώθηκε σε -5,2 δισ. ευρώ (-3,3% του διαθέσιμου εισοδήματος). Αυτό καταδεικνύει την αδυναμία των νοικοκυριών να καλύψουν βασικές ανάγκες, πόσω μάλλον να επενδύσουν σε αγορά ακινήτου. Ο επίμονος πληθωρισμός, ιδιαίτερα στις τιμές τροφίμων, έχει συμβάλει καθοριστικά σε αυτή την πίεση, με αύξηση άνω του 30% στην πενταετία 2020-2024.
Μακροπρόθεσμες Λύσεις και Αναγκαίες Μεταρρυθμίσεις
Για την αντιμετώπιση του στεγαστικού προβλήματος, κρίνεται αναγκαία η υιοθέτηση πολιτικών που αυξάνουν την ελκυστικότητα της χώρας για επενδύσεις, συμπεριλαμβανομένου του κατασκευαστικού τομέα, μέσω διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων, όπως:
- Ολοκλήρωση Κτηματολογίου και τοπικών πολεοδομικών σχεδίων για οργανωμένη επέκταση οικισμών.
- Ενίσχυση αποκέντρωσης και περιφερειακής ανάπτυξης για αποσυμφόρηση μεγάλων αστικών κέντρων.
- Τόνωση της αποταμίευσης νοικοκυριών για εξεύρεση εγχώριων πόρων.
- Αντιμετώπιση της δημογραφικής γήρανσης.
Βραχυπρόθεσμα Μέτρα Αντιμετώπισης
Σε πιο άμεσο ορίζοντα, μπορούν να εφαρμοστούν μέτρα όπως:
- Μείωση γραφειοκρατίας σε μεταβιβάσεις και εκποιήσεις ακινήτων.
- Επιτάχυνση της απονομής δικαιοσύνης σε υποθέσεις ακινήτων.
- Ολοκλήρωση του ηλεκτρονικού μητρώου ταυτότητας κτηρίου για διευκόλυνση συναλλαγών (αν και αρχικά μπορεί να δημιουργήσει καθυστερήσεις).
- Εισαγωγή θεσμού κοινωνικής κατοικίας, πιθανόν μέσω συμπράξεων δημόσιου-ιδιωτικού τομέα.
- Θέσπιση περιορισμών σε ξένη ζήτηση και χρήση οικιστικών ακινήτων για εμπορικούς σκοπούς (Airbnb κ.λπ.), αν οι αρνητικές συνέπειες υπερβαίνουν τα οφέλη.
Μπορείτε να διαβάσετε αναλυτικά την οικονομική ανάλυση της Eurobank Research εδώ.
