Στις κινηματογραφικές αίθουσες από σήμερα η πολυαναμενόμενη νέα ταινία «Θολός Βυθός» της σκηνοθέτριας Ελένης Αλεξανδράκη, μια συγκλονιστική ιστορία βασισμένη σε αληθινά γεγονότα και με ένα εξαιρετικό καστ ηθοποιών. Η ταινία, η οποία είναι εμπνευσμένη από τη ζωή και το έργο του συγγραφέα Γιάννη Ατζακά, έκανε την επίσημη πρεμιέρα της στο 65ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, αποσπώντας θετικές κριτικές και συγκινώντας το κοινό. Επίσης, προβλήθηκε με επιτυχία στο Πανόραμα Ευρωπαϊκού Κινηματογράφου καθώς και στο φεστιβάλ WIFT.GR, επιβεβαιώνοντας την καλλιτεχνική της αξία και τον κοινωνικό της αντίκτυπο.

Η ταινία μας μεταφέρει στο 1949, μια ταραγμένη περίοδο της ελληνικής ιστορίας. Ο μικρός Γιάννης, παιδί ενός αντάρτη, αναγκάζεται να αποχωριστεί το σπιτικό του και την αγάπη της γιαγιάς του. Η γιαγιά, πιστεύοντας ότι αυτό είναι το καλύτερο για το μέλλον του, τον παραδίδει στις Παιδοπόλεις της Βασίλισσας Φρειδερίκης, ελπίζοντας ότι εκεί θα μπορέσει να μορφωθεί και να έχει μια καλύτερη ζωή. Όμως, η πραγματικότητα στις Παιδοπόλεις είναι πολύ διαφορετική από αυτό που φανταζόταν. Εκεί, ο Γιάννης βιώνει έξι δύσκολα χρόνια, γεμάτα χειραγώγηση και προσπάθεια αλλαγής των ιδεών και των επιθυμιών του. Οι εφιάλτες και οι σκοτεινές σκέψεις για τον πατέρα του τον στοιχειώνουν, δημιουργώντας ένα βαθύ τραύμα στην ψυχή του.

Ιστορικό Πλαίσιο: Παιδοπόλεις και Εμφύλιος Πόλεμος στην Ελλάδα

  • Κατά τη διάρκεια του Ελληνικού Εμφυλίου Πολέμου (1946-1949), και οι δύο πλευρές, Κυβέρνηση και Δημοκρατικός Στρατός Ελλάδας, απομάκρυναν παιδιά από τις εστίες τους, σε μια προσπάθεια να τα προστατεύσουν ή να τα εκμεταλλευτούν.
  • Οι κυβερνητικές δυνάμεις μετέφεραν παιδιά στις Παιδοπόλεις, ιδρύματα που δημιουργήθηκαν υπό την αιγίδα του «Εράνου της Πρόνοιας Βορείων Επαρχιών της Ελλάδος» και την υποστήριξη της Βασίλισσας Φρειδερίκης. Στόχος ήταν η παροχή φροντίδας και εκπαίδευσης στα παιδιά αυτά, ωστόσο, υπήρχαν και σκοποί ιδεολογικής διαπαιδαγώγησης.
  • Αντίστοιχα, ο Δημοκρατικός Στρατός μετέφερε παιδιά σε ιδρύματα σε χώρες του ανατολικού μπλοκ, με παρόμοιους στόχους.
  • Η μετακίνηση των παιδιών αυτών, ανεξάρτητα από την πλευρά που την πραγματοποιούσε, αποτέλεσε μια τραυματική εμπειρία, καθώς βίωσαν τον ξεριζωμό και την απομάκρυνση από τις οικογένειές τους.
  • Από μια σκοπιά, τα παιδιά «σώθηκαν» από τους κινδύνους του πολέμου, τους βομβαρδισμούς, την πείνα και την έλλειψη εκπαίδευσης.
  • Από την άλλη, «απήχθησαν», καθώς χρησιμοποιήθηκαν για την προώθηση πολιτικών σκοπών και την ενίσχυση της προπαγάνδας κάθε πλευράς.
  • Και οι δύο πλευρές προσπάθησαν να εκπαιδεύσουν τα παιδιά σύμφωνα με τις δικές τους ιδεολογίες, εγκλωβίζοντάς τα στον δικό τους κόσμο και προωθώντας την αφοσίωση στον «προστάτη».
  • Είναι αδιαμφισβήτητο ότι κάποιοι γονείς παρέδωσαν οικειοθελώς τα παιδιά τους, ενώ άλλοι εξαναγκάστηκαν να το κάνουν, λόγω των συνθηκών και των πιέσεων της εποχής.

Πηγές: Τα κείμενα της Τασούλας Βερβενιώτη από τα βιβλία:
Αναπαραστάσεις της Ιστορίας μέσα από τα αρχεία του Ερυθρού Σταυρού.
Η ∆εκαετία του 1940 (εκδόσεις Μέλισσα)
Ιστορία της Ελλάδας του 20ού αιώνα. Ανασυγκρότηση – Εμφύλιος – Παλινόρθωση 1945-1952 (εκδόσεις Βιβλιόραμα)