Ένας πρωινός καφές στη βεράντα στη Σύρο, μετά το ταρακούνημα του πλοίου, μπορεί να γαληνέψει την ψυχή. Ιδιαίτερα όταν αυτή η βεράντα είναι γεμάτη ιστορία και αναμνήσεις από μεγάλες μορφές του ελληνικού θεάτρου.
Σύρος και Θεατρική Κληρονομιά: Ένα Ταξίδι στο Χρόνο
Στη Σύρο, στο σπίτι της Βαλεντίνης Ποταμιάνου, βρίσκεται ένας θησαυρός αναμνήσεων. Αντικείμενα της Κυβέλης, της εμβληματικής ηθοποιού, γεμίζουν τους χώρους. Σε αυτή τη βεράντα, η κόρη της, η επίσης μεγάλη ηθοποιός Μιράντα Μυράτ, διάβαζε Ίψεν. Και εδώ, η εγγονή της Κυβέλης, η αξέχαστη Κυβέλη Θεοχάρη – Ζωγραφίδη, γνωστή από τον «Ηλία του 16ου» και τη συνεργασία της με τον Βασίλη Λογοθετίδη, ανέβαζε παραστάσεις για φίλους.
Η Βαλεντίνη Ποταμιάνου είναι ο συνδετικός κρίκος ανάμεσα σε αυτές τις τρεις γενιές σπουδαίων ηθοποιών. Δισεγγονή της Κυβέλης, εγγονή της Μιράντα Μυράτ και κόρη της Κυβέλης Θεοχάρη-Ζωγραφίδη. Παρότι η ίδια δεν ακολούθησε την υποκριτική, η ζωή της είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την ιστορία και την τέχνη.
Γιατί όχι Θέατρο;
Όπως εξηγεί η κα Ποταμιάνου, δεν την ενθάρρυναν ιδιαίτερα να ασχοληθεί με το θέατρο. Η σχέση τους δεν επικεντρωνόταν στην καριέρα, αλλά στον έρωτα και την αγάπη για τη ζωή. Άλλωστε, στην εποχή που εκείνη ήταν νέα, η Κυβέλη δεν είχε πια τις δυνάμεις να την στηρίξει και θα έπρεπε να συνεργαστεί με άλλες καθιερωμένες πρωταγωνίστριες. Η ζωή της πήρε διαφορετική τροπή, καθώς παντρεύτηκε τον παιδικό της έρωτα, έκανε οικογένεια και ταξίδεψε πολύ με το πλοίο του συζύγου της, Γιώργου Ποταμιάνου, στην ευρύτερη περιοχή της Μεσογείου.
Το Ινστιτούτο Κυβέλη στη Σύρο: Ένα Όνειρο που Έγινε Πραγματικότητα
Η ιδέα για το Ινστιτούτο Κυβέλη γεννήθηκε το 1999. Μετά από χρόνια ταξιδιών και εργασίας ως ξεναγός, η κα Ποταμιάνου επισκέφθηκε τη Σύρο. Έξω από το Θέατρο Απόλλων της Ερμούπολης, συνομίλησε με τον τότε Δήμαρχο, κ. Δεκαβάλα, και τον Μάνο Ελευθέριου, οι οποίοι της μίλησαν για την πλούσια ιστορία του θεάτρου και τους μεγάλους πρωταγωνιστές που είχαν περάσει από εκεί, όπως η Κυβέλη και η Κοτοπούλη. Όταν ο Μάνος Ελευθέριου ανέφερε ότι το 1904 οι προπάππους της έπαιξαν μαζί στο θέατρο, η συγκίνηση ήταν μεγάλη. Αυτό οδήγησε στην απόφαση να πουλήσουν ένα «Κυβελαιίκο» σπίτι στην Αθήνα και να αγοράσουν ένα στη Σύρο. Το σπίτι αυτό, αν και δεν ανήκε στην Κυβέλη, φιλοξενεί σήμερα πολλά προσωπικά της αντικείμενα, δημιουργώντας έναν χώρο αφιερωμένο στη ζωή και το έργο της.
Το Ινστιτούτο λειτουργεί ως ιδιωτική συλλογή και δεν έχει ζητήσει οικονομική βοήθεια από το κράτος. Όπως αναφέρει η κα Ποταμιάνου, η συλλογή είναι «σπαραγμένη αλλά και σπαρακτική», αντικατοπτρίζοντας την ιστορία της οικογένειας. Για τη διατήρηση της συλλογής, χρειάστηκε να πουληθούν κατά καιρούς διάφορα αντικείμενα.
Κυβέλη και Κοτοπούλη: Αντιζηλία και Εκτίμηση
Η σχέση ανάμεσα στην Κυβέλη και την Μαρίκα Κοτοπούλη ήταν πολύπλοκη. Υπήρχε έντονη αντιζηλία, φτάνοντας ακόμη και στο σημείο να στέλνουν κατασκόπους η μία στην άλλη για να μάθουν τα επόμενα θεατρικά σχέδιά τους. Παρόλα αυτά, υπήρχε και βαθιά εκτίμηση. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η στάση της Κυβέλης σε μια δεξίωση στην Αίγυπτο, όπου διέκοψε μια θαυμάστρια που την έβρισκε ανώτερη από την Κοτοπούλη, αναγνωρίζοντας τη σπουδαιότητα της τελευταίας.
Ακόμη πιο συγκινητικό είναι το περιστατικό που αφηγήθηκε στην κα Ποταμιάνου η Άννα Συνοδινού. Όταν η Κυβέλη βρισκόταν σε μια δύσκολη περίοδο της ζωής της, μετά τον χωρισμό της από τον Παπανδρέου και με ένα άρρωστο παιδί, η Κοτοπούλη, με μια γενναιόδωρη χειρονομία, της παραχώρησε ένα έτοιμο έργο και τον θίασό της, προκειμένου να την βοηθήσει να επιστρέψει στο θέατρο.
Η Σύρος: Το Μοιραίο Νησί της Οικογένειας
Η Βαλεντίνη Ποταμιάνου περνά πλέον μεγάλο μέρος του χρόνου της στη Σύρο. Το σπίτι στο νησί, πέρα από το βιοκλιματικό του χαρακτήρα, είναι γεμάτο αναμνήσεις, καθώς εκεί περνούσε χρόνο και η μητέρα της. Το νησί την γοητεύει με την πλούσια κουλτούρα του, τις μουσικές του ομάδες, τα ωδεία του γεμάτα νέα παιδιά και την αποφασιστικότητα των κατοίκων να διασφαλίσουν αυτή την κουλτούρα για τις επόμενες γενιές. Στα ογδόντα της πλέον, η κα Ποταμιάνου απολαμβάνει τη ζωή στη Σύρο, τα πανηγύρια και τις βραδιές με φίλους. Το σπίτι, χτισμένο από έναν Χιώτη που επέζησε της σφαγής, είναι σύμβολο σπαραγμάτων και θυέλλων
, όπως και η ιστορία αυτής της ξεχωριστής οικογένειας και του νησιού που έγινε το μοιραίο τους σημείο αναφοράς.
