Σε μια κίνηση που δυναμιτίζει περαιτέρω τις σχέσεις ΗΠΑ-Βενεζουέλας, ο πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών, Ντόναλντ Τραμπ, επιβεβαίωσε την έγκριση μυστικών επιχειρήσεων της CIA στη Βενεζουέλα, ενώ άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο ακόμα και στρατιωτικής επέμβασης. Η ανακοίνωση αυτή έχει προκαλέσει σφοδρές αντιδράσεις από το Καράκας, πυροδοτώντας ανησυχίες για κλιμάκωση στην ήδη εύθραυστη περιοχή.
Οι Νέες Αποκαλύψεις και οι Λόγοι Επέμβασης
Η πληροφορία για τις μυστικές επιχειρήσεις προήλθε αρχικά από τους New York Times, οι οποίοι, επικαλούμενοι Αμερικανούς αξιωματούχους, ανέφεραν την ύπαρξη διαβαθμισμένου εγγράφου της κυβέρνησης Τραμπ που εγκρίνει αυτές τις δράσεις. Ο στόχος είναι σαφής: η ανατροπή του προέδρου Νικολάς Μαδούρο.
Ερωτηθείς για τους λόγους αυτής της απόφασης, ο Ντόναλντ Τραμπ ανέφερε κυρίως δύο ζητήματα:
- Την παράνομη μετανάστευση.
- Τη διακίνηση ναρκωτικών, κατηγορώντας ευθέως την κυβέρνηση Μαδούρο για διεύθυνση καρτέλ ναρκωτικών με προορισμό τις ΗΠΑ. Μάλιστα, η Ουάσινγκτον έχει διπλασιάσει την αμοιβή για πληροφορίες που θα οδηγήσουν στη σύλληψη του Μαδούρο στα 50 εκατομμύρια δολάρια.
Ανάλυση: Οι κατηγορίες για διακίνηση ναρκωτικών αποτελούν ένα πάγιο επιχείρημα των ΗΠΑ εναντίον του Καράκας, το οποίο η Βενεζουέλα απορρίπτει κατηγορηματικά. Είναι πιθανό αυτές οι κατηγορίες να λειτουργούν ως νομιμοποιητική βάση για την άσκηση πίεσης και πιθανές μελλοντικές ενέργειες.
Η Σκληρή Απάντηση του Καράκας
Η αντίδραση της Βενεζουέλας ήταν άμεση και οργισμένη. Το Καράκας χαρακτήρισε τις δηλώσεις του Τραμπ ως κατάφωρη παραβίαση του διεθνούς δικαίου και απόπειρα νομιμοποίησης μιας επιχείρησης «αλλαγής καθεστώτος». Ο υπουργός Εξωτερικών της Βενεζουέλας, Ιβάν Χιλ, ανακοίνωσε ότι η μόνιμη αντιπροσωπεία τους στον ΟΗΕ θα διαμαρτυρηθεί στο Συμβούλιο Ασφαλείας και στον Γενικό Γραμματέα, απαιτώντας λογοδοσία από την αμερικανική κυβέρνηση.
Ο πρόεδρος Μαδούρο καταδίκασε τα «πραξικοπήματα» που ενορχηστρώνονται από τη CIA, επικαλούμενος το ιστορικό της υπηρεσίας στη Λατινική Αμερική. Χαρακτηριστικά ανέφερε:
- «Όχι στον πόλεμο στην Καραϊβική».
- «Όχι στην αλλαγή καθεστώτος, που μας θυμίζει τους ατελείωτους αποτυχημένους πολέμους στο Αφγανιστάν, στο Ιράν, στο Ιράκ».
- «Όχι στα πραξικοπήματα που υποκινούνται από τη CIA».
Ο Μαδούρο υπαινίχθηκε επίσης ιστορικά γεγονότα, όπως το πραξικόπημα του Πινοτσέτ στη Χιλή και τους «30.000 εξαφανισμένους στην Αργεντινή», για να τονίσει τη μακρά ιστορία αμερικανικών παρεμβάσεων στην περιοχή, δηλώνοντας πως «η Λατινική Αμερική δεν τα θέλει, δεν τα χρειάζεται και τα απορρίπτει».
Ανάλυση: Η αναφορά σε ιστορικά πραξικοπήματα που υποστηρίχθηκαν από τη CIA στη Λατινική Αμερική –μια διαχρονική πρακτική των ΗΠΑ κατά την περίοδο του Ψυχρού Πολέμου– ενισχύει το αφήγημα του Μαδούρο περί ξένης επέμβασης. Αυτή η ιστορική μνήμη παραμένει ένα ευαίσθητο σημείο στην περιοχή.
Στρατιωτική Κλιμάκωση στην Καραϊβική
Οι δηλώσεις του Τραμπ έρχονται σε μια περίοδο όπου οι ΗΠΑ έχουν ήδη εντείνει τη στρατιωτική τους παρουσία ανοιχτά των ακτών της Βενεζουέλας. Από τις αρχές Σεπτεμβρίου, έχει αναπτυχθεί:
- Αρμάδα οκτώ πολεμικών πλοίων, συμπεριλαμβανομένων αποβατικών με πεζοναύτες.
- Ένα πυρηνοκίνητο υποβρύχιο.
- Προηγμένα μαχητικά αεροσκάφη στο Πουέρτο Ρίκο.
Επισήμως, αυτή η ανάπτυξη εντάσσεται σε επιχείρηση κατά της διακίνησης ουσιών. Ωστόσο, το Καράκας τη θεωρεί «στρατιωτική απειλή» και έχει απαντήσει με τη διεξαγωγή γυμνασίων των δικών του ενόπλων δυνάμεων και την κινητοποίηση εφεδρειών.
Για τον Μαδούρο, η Ουάσινγκτον χρησιμοποιεί τη διακίνηση ναρκωτικών ως πρόσχημα για την επιβολή «αλλαγής καθεστώτος» και την υφαρπαγή των τεράστιων πετρελαϊκών αποθεμάτων της Βενεζουέλας, τα οποία συγκαταλέγονται στα μεγαλύτερα στον πλανήτη. Η γεωπολιτική σημασία του πετρελαίου της Βενεζουέλας είναι ένας βασικός παράγοντας που τροφοδοτεί τις εντάσεις.
Το Ενδεχόμενο Χερσαίων Πληγμάτων και η Απροθυμία για Σαφή Απάντηση
Η πιο ανησυχητική πτυχή των δηλώσεων του Τραμπ ήταν αυτή περί «εξέτασης» του ενδεχομένου να διατάξει χερσαία πλήγματα του αμερικανικού στρατού. Ερωτηθείς ευθέως αν έχει διατάξει την «εξουδετέρωση» του Μαδούρο, ο Τραμπ απέφυγε μια σαφή απάντηση, δηλώνοντας: «Αυτή που μου κάνετε είναι γελοία ερώτηση. Όχι στ’ αλήθεια γελοία (…), αλλά δεν θα ήταν γελοίο από πλευράς μου να απαντήσω;».
Ανάλυση: Η αοριστία στην απάντηση του Τραμπ εντείνει τις εικασίες. Η χρήση του όρου «γελοίο» μπορεί να ερμηνευθεί είτε ως απόρριψη της ερώτησης είτε ως επιβεβαίωση ότι τέτοιου είδους ζητήματα δεν απαντώνται δημοσίως. Η απουσία κατηγορηματικής άρνησης διατηρεί ζωντανό το σενάριο μιας πιο άμεσης στρατιωτικής ενέργειας. Η ιστορία έχει δείξει πως τέτοιες «αμφίσημες» δηλώσεις συχνά προηγούνται σημαντικών εξελίξεων στην εξωτερική πολιτική.
Οι Μεγαλύτερες Επιπτώσεις: Περαιτέρω Αποσταθεροποίηση;
Οι ενέργειες και οι δηλώσεις του Τραμπ σηματοδοτούν μια δραματική κλιμάκωση της πίεσης στην κυβέρνηση Μαδούρο. Η έγκριση μυστικών επιχειρήσεων, σε συνδυασμό με τη στρατιωτική ανάπτυξη και τις απειλές για χερσαία πλήγματα, δεν αφήνουν περιθώρια εφησυχασμού. Η κρίση στη Βενεζουέλα, που χαρακτηρίζεται ήδη από ανθρωπιστικές προκλήσεις και πολιτική αστάθεια, κινδυνεύει να εισέλθει σε μια νέα, πιο επικίνδυνη φάση, με απρόβλεπτες συνέπειες για την ευρύτερη περιοχή της Λατινικής Αμερικής.
