Σε μια περίοδο έντασης και ανασφάλειας στη Μέση Ανατολή, ο πρώην Πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, προχώρησε σε μια αιφνιδιαστική αποκάλυψη ενός “σχεδίου ειρήνης” για τη Γάζα. Ωστόσο, η παρουσίαση αυτού του σχεδίου, πλάι στον Ισραηλινό πρωθυπουργό Μπενιαμίν Νετανιάχου, εγείρει περισσότερα ερωτήματα παρά απαντήσεις, καθώς φαίνεται να λειτουργεί περισσότερο ως τελεσίγραφο προς τη Χαμάς παρά ως μια βιώσιμη οδός προς την ειρήνη.
Το Περιεχόμενο του Σχεδίου Τραμπ: Υπεράσπιση ή Τελεσίγραφο;
Το σχέδιο του Ντόναλντ Τραμπ, όπως παρουσιάστηκε χθες από τον ίδιο στο πλευρό του Νετανιάχου, χαρακτηρίστηκε από τον πρώην Αμερικανό πρόεδρο ως «σχέδιο ορόσημο για την ειρήνη». Η ουσία του, ωστόσο, αποκαλύπτει μια πολύ πιο σκληρή στάση απέναντι στη Χαμάς. Ο Τραμπ δήλωσε ρητά ότι «Εάν η Χαμάς αρνηθεί να κάνει το ίδιο», εννοώντας την αποδοχή της πρότασης, «οι Ηνωμένες Πολιτείες θα αφήσουν το Ισραήλ να κάνει αυτό που πρέπει». Αυτή η δήλωση συνοδεύτηκε από την επαναβεβαίωση της στήριξης των ΗΠΑ στον τερματισμό της «απειλής της Χαμάς».
Βασικά σημεία του σχεδίου περιλαμβάνουν:
- Την απομάκρυνση της Χαμάς από την εξουσία και τον αφοπλισμό της.
- Την ενθάρρυνση των Παλαιστινίων να παραμείνουν στη Λωρίδα της Γάζας, με την υπόσχεση «ευκαιριών για την οικοδόμηση μιας καλύτερης Γάζας».
- Την ελευθερία κινήσεων για όσους επιθυμούν να φύγουν ή να επιστρέψουν.
Ανάλυση: Το σχέδιο αυτό φαίνεται να αγνοεί τις πάγιες θέσεις της Χαμάς περί μη παράδοσης του οπλισμού της και μη αποχώρησής της από την εξουσία, καθιστώντας την αποδοχή του εξαιρετικά απίθανη. Η προσφορά «ευκαιριών για οικοδόμηση» δεν αντισταθμίζει την απαίτηση για πλήρη υποχώρηση, πόσο μάλλον όταν δεν γίνεται καμία αναφορά στην κρατική υπόσταση των Παλαιστινίων.
Το «Συμβούλιο Ειρήνης» και ο Ρόλος των ΗΠΑ
Ένα από τα πιο φιλόδοξα και, ταυτόχρονα, αμφιλεγόμενα σημεία του σχεδίου είναι η ίδρυση ενός «Συμβουλίου Ειρήνης» («Peace Council») για τη διακυβέρνηση της Γάζας. Ο Ντόναλντ Τραμπ ανακοίνωσε ότι θα αναλάβει ο ίδιος την προεδρία αυτού του Συμβουλίου, το οποίο θα έχει ως στόχο την ανοικοδόμηση της περιοχής. Στα μέλη του Συμβουλίου αναφέρεται και ο πρώην πρωθυπουργός της Βρετανίας, Τόνι Μπλερ.
Το Συμβούλιο θα διοικεί τη Γάζα μέχρις ότου κριθεί ότι η Παλαιστινιακή Αρχή έχει μεταρρυθμιστεί επαρκώς ώστε να αναλάβει τον έλεγχο. Ο Τραμπ παραδέχτηκε ότι μια τέτοια ρύθμιση «θα απαιτούσε κάποια επιπλέον δουλειά», αλλά δήλωσε πρόθυμος να την αναλάβει λόγω της σημασίας της.
Σχόλιο: Η ανάληψη της προεδρίας ενός τέτοιου Συμβουλίου από έναν πρώην πρόεδρο των ΗΠΑ και η εμπλοκή προσωπικοτήτων όπως ο Τόνι Μπλερ, υποδηλώνει μια άνευ προηγουμένου διεθνή διοικητική παρέμβαση. Ωστόσο, η απουσία εκπροσώπησης των Παλαιστινίων στην ηγεσία αυτού του σώματος θέτει εν αμφιβόλω την αξιοπιστία και την αποδοχή του από τον τοπικό πληθυσμό, καθώς και την αποτελεσματικότητά του στην πράξη. Το γεγονός ότι δεν γίνεται λόγος για την παλαιστινιακή κρατική υπόσταση αναδεικνύει την μονοδιάστατη προσέγγιση του σχεδίου.
Η Σχέση ΗΠΑ-Ισραήλ και οι Διεθνείς Αντιδράσεις
Η κοινή εμφάνιση του Τραμπ με τον Νετανιάχου στον Λευκό Οίκο αποτελεί μια ξεκάθαρη επίδειξη ενότητας, σύμφωνα με τους New York Times, σε μια περίοδο που ο κόσμος είναι τρομοκρατημένος από τη διεξαγωγή του πολέμου στη Γάζα. Η υποστήριξη του Τραμπ προς το Ισραήλ είναι σταθερή, και η πρότασή του φαίνεται να εδραιώνει αυτή τη θέση, δίνοντας στο Ισραήλ «λευκή επιταγή» για περαιτέρω στρατιωτικές ενέργειες σε περίπτωση άρνησης της Χαμάς.
Ανάλυση: Η κίνηση αυτή, πέρα από την εσωτερική πολιτική σκοπιμότητα του Ισραήλ, ενισχύει την εικόνα μιας ενιαίας αμερικανο-ισραηλινής γραμμής. Ωστόσο, η διεθνής κοινότητα, μέρος της οποίας έχει εκφράσει έντονη ανησυχία για τις εξελίξεις στη Γάζα, ενδέχεται να αντιδράσει στην προσέγγιση αυτή ως προς την έλλειψη ισορροπίας και την πιθανή κλιμάκωση της βίας, αντί για την προώθηση μιας πραγματικά βιώσιμης διπλωματικής λύσης. Η ιστορία έχει δείξει ότι παρόμοιες προσπάθειες, οι οποίες δεν λαμβάνουν υπόψη τις βασικές διεκδικήσεις όλων των μερών, είναι καταδικασμένες σε αποτυχία, με την περίφημη «Συμφωνία του Αιώνα» του Τραμπ το 2020 να παραμένει ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα.
Το Μέλλον της Γάζας και η Παλαιστινιακή Κρατική Υπόσταση
Το σχέδιο του Τραμπ δεν κάνει καμία αναφορά στην πορεία προς την παλαιστινιακή κρατική υπόσταση, ένα ζήτημα κεντρικής σημασίας για οποιαδήποτε μακροπρόθεσμη ειρηνευτική συμφωνία στην περιοχή. Αυτή η παράλειψη είναι ιδιαίτερα σημαντική, καθώς η λύση των δύο κρατών αποτελεί τη διεθνώς αναγνωρισμένη βάση για την επίλυση της ισραηλινο-παλαιστινιακής σύγκρουσης.
Συμπέρασμα: Η απουσία οποιασδήποτε αναφοράς στην παλαιστινιακή κρατική υπόσταση υποδεικνύει ότι το σχέδιο του Τραμπ εστιάζει στην άμεση αντιμετώπιση της «απειλής της Χαμάς» και στην ανασυγκρότηση της Γάζας υπό διεθνή επιτήρηση, χωρίς να αντιμετωπίζει τη ρίζα του προβλήματος: την ανάγκη για πολιτική αυτοδιάθεση των Παλαιστινίων. Αυτό καθιστά το σχέδιο, στην παρούσα του μορφή, απίθανο να κερδίσει την ευρύτερη αποδοχή και να οδηγήσει σε διαρκή ειρήνη, καθώς αγνοεί ένα κρίσιμο συστατικό της εξίσωσης.
