Σε μια περίοδο έντονων γεωπολιτικών ανακατατάξεων και με τον πόλεμο στην Ουκρανία να συνεχίζεται, ο ρόλος της Τουρκίας καθίσταται ολοένα και πιο κεντρικός. Πρόσφατες δηλώσεις του Ντόναλντ Τραμπ υπογραμμίζουν αυτή την κεντρικότητα, θέτοντας τον Τούρκο πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στο επίκεντρο των προσπαθειών για την επίλυση σημαντικών διεθνών ζητημάτων.
Ο Ερντογάν ως Γέφυρα Ειρήνης στην Ουκρανία;
Επιστρέφοντας από περιοδεία στη Μέση Ανατολή, ο Ντόναλντ Τραμπ επανέλαβε την πεποίθησή του ότι ο Τούρκος ομόλογός του, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, είναι σε θέση να διαδραματίσει κομβικό ρόλο για τον τερματισμό του πολέμου μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας. Αυτή η αξιολόγηση, εκφρασμένη εν πτήσει προς την Ουάσιγκτον, αναδεικνύει την ανάγκη για μη παραδοσιακές διπλωματικές οδούς και την αναγνώριση της επιρροής της Άγκυρας στην ευρύτερη περιοχή.
Ανάλυση: Η Τουρκία έχει πράγματι ενεργήσει ως μεσολαβητής σε διάφορες φάσεις του πολέμου, επιδιώκοντας να διατηρήσει ανοιχτούς διαύλους επικοινωνίας τόσο με τη Μόσχα όσο και με το Κίεβο. Η γεωγραφική της θέση, ο έλεγχος των Στενών και η συμμετοχή της στο ΝΑΤΟ, αλλά και η ανεξάρτητη εξωτερική της πολιτική, της προσδίδουν μοναδικά πλεονεκτήματα αλλά και προκλήσεις σε τέτοιες προσπάθειες.
Η Στρατιωτική Ισχύς και ο Διεθνής Ρόλος της Τουρκίας
Ο πρώην πρόεδρος των ΗΠΑ δεν παρέλειψε να τονίσει την ισχύ των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων. «Ο Ερντογάν διαθέτει έναν από τους ισχυρότερους στρατούς στον κόσμο. Είναι πολύ πιο ισχυρός από ό,τι αφήνει να εννοηθεί. Έχει κερδίσει πολλές συγκρούσεις», ανέφερε χαρακτηριστικά ο Τραμπ. Αυτή η δήλωση έρχεται να επιβεβαιώσει τον ρόλο της Τουρκίας ως περιφερειακής δύναμης, με αυξημένες στρατιωτικές δυνατότητες και ενεργή παρουσία σε πολλαπλά μέτωπα, από τη Συρία μέχρι τη Λιβύη.
Επιπλέον, ο Τραμπ ανέφερε την προσωπική του σχέση με τον Ερντογάν, δηλώνοντας: «Είναι σκληρός, αλλά είναι φίλος μου και πάντα εκεί όταν τον χρειάζομαι. Όταν το ΝΑΤΟ έχει προβλήματα μαζί του, με καλούν. Μιλάω στον Ερντογάν και ποτέ δεν απογοητεύει. Είναι καταπληκτικός.»
Ο Ρόλος της Τουρκίας στη Συμφωνία για τη Γάζα
Η παρουσία της Τουρκίας είναι αισθητή και σε άλλες κρίσεις. Ο Αμερικανός πρόεδρος έκανε ιδιαίτερη αναφορά στον Τούρκο ομόλογό του κατά τη διάρκεια διάσκεψης για τη Γάζα, επισημαίνοντας τη συμμετοχή της Άγκυρας στη σχετική συμφωνία που υπεγράφη. Αυτό αναδεικνύει την προθυμία της Τουρκίας να εμπλέκεται σε ζητήματα της Μέσης Ανατολής, επιδιώκοντας να διαδραματίσει ρόλο σταθεροποιητικού παράγοντα ή, τουλάχιστον, διαμεσολαβητή σε περιόδους κρίσης.
Ανάλυση: Η εμπλοκή της Τουρκίας στη συμφωνία για τη Γάζα μπορεί να ερμηνευθεί και ως μια προσπάθεια ενίσχυσης της επιρροής της στον αραβικό κόσμο και εν γένει στην ισλαμική σφαίρα επιρροής, συχνά σε αντιπαράθεση με άλλες περιφερειακές δυνάμεις.
Προεκτάσεις και Μελλοντικές Σχέσεις
Οι δηλώσεις του Τραμπ, παρά τον προσωπικό τόνο που συχνά υιοθετεί, φανερώνουν μια ευρύτερη στρατηγική αναγνώριση του γεωπολιτικού βάρους της Τουρκίας. Η ικανότητα του Ερντογάν να διαχειρίζεται περίπλοκες σχέσεις, ακόμη και με αντικρουόμενες πλευρές, τον καθιστά ένα πολύτιμο –αν και ενίοτε απρόβλεπτο– συνομιλητή στη διεθνή σκηνή.
In the author’s assessment: Η Τουρκία, καθ’ όλη τη διάρκεια της σύγχρονης ιστορίας της, έχει διατηρήσει μια στρατηγική θέση μεταξύ Ανατολής και Δύσης. Αυτό της έχει επιτρέψει να αναπτύξει πολυδιάστατες σχέσεις, κάτι που ενισχύεται από την παρούσα κυβέρνηση. Η προσέγγιση αυτή, ενώ προσφέρει ευελιξία, δημιουργεί παράλληλα προκλήσεις για τη συνοχή της Δυτικής συμμαχίας, ιδίως όσον αφορά το NATO. Η προσωπική χημεία μεταξύ ηγετών, όπως αυτή που περιγράφει ο Τραμπ, μπορεί να παίξει σημαντικό ρόλο σε κρίσιμες στιγμές, υπερβαίνοντας θεσμικές δυσκολίες.
