Η κλιμάκωση της βίας στα σύνορα μεταξύ Αφγανιστάν και Πακιστάν, που οδήγησε στον θάνατο τουλάχιστον 18 ανθρώπων και στον τραυματισμό άνω των 360 από τις 10 Οκτωβρίου, αναδεικνύει την εύθραυστη σταθερότητα στην περιοχή μετά την ανάληψη της εξουσίας από τους Ταλιμπάν το 2021. Η πρόσφατη εκεχειρία προσφέρει μια μικρή ανάσα, ωστόσο η μακροχρόνια ένταση και οι ανεπίλυτες συνοριακές διαφορές καθιστούν επιτακτική την ανάγκη για διαρκή διπλωματικές λύσεις.
Απολογισμός Θυμάτων και Ανθρωπιστικές Επιπτώσεις
Η Αποστολή Βοήθειας των Ηνωμένων Εθνών στο Αφγανιστάν (UNAMA) επιβεβαίωσε τον τραγικό απολογισμό των συγκρούσεων, τονίζοντας το ανθρώπινο κόστος της διασυνοριακής βίας. Συγκεκριμένα:
- Τουλάχιστον 18 άνθρωποι έχουν σκοτωθεί.
- Περισσότεροι από 360 έχουν τραυματιστεί.
- Στη Σπιν Μπόλντακ, στην αφγανική πλευρά των συνόρων, καταγράφηκαν τουλάχιστον 17 νεκροί άμαχοι και 346 τραυματίες.
Αυτά τα στοιχεία καθιστούν την περίοδο από τις 10 Οκτωβρίου τη φονικότερη κρίση στις σχέσεις των δύο χωρών μετά την επιστροφή των Ταλιμπάν στην εξουσία. Η UNAMA έχει καλέσει επανειλημμένα όλα τα εμπλεκόμενα μέρη να διασφαλίσουν την προστασία των αμάχων και να θέσουν τέλος στις εχθροπραξίες.
Η Πρόσφατη Εκεχειρία και η Συνέχιση της Έντασης
Χθες, Τετάρτη, επετεύχθη συμφωνία για εκεχειρία μεταξύ των δύο πλευρών, φέρνοντας μια προσωρινή παύση στις συγκρούσεις. Μέχρι στιγμής, δεν έχουν αναφερθεί νέες συγκρούσεις κατά τη διάρκεια της νύχτας, αν και τα σημαντικά συνοριακά περάσματα παραμένουν κλειστά. Η UNAMA εξέφρασε την ικανοποίησή της για την εκεχειρία, αλλά συνεχίζει να παρακολουθεί στενά την κατάσταση και να υπολογίζει τον αριθμό των θυμάτων.
Analysis: Η εκεχειρία, αν και απαραίτητη, αποτελεί συχνά μια προσωρινή λύση σε βαθύτερες πολιτικές και γεωπολιτικές εντάσεις. Η διατήρησή της απαιτεί ουσιαστικές διαπραγματεύσεις και συγκεκριμένα μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης.
Οι Ρίζες της Διασυνοριακής Έντασης: Ιστορία και Γεωπολιτική
Οι σχέσεις μεταξύ Αφγανιστάν και Πακιστάν χαρακτηρίζονται από μακροχρόνια ένταση, με βασικό σημείο τριβής την “Γραμμή Ντουράντ”, ένα σύνορο μήκους 2.611 χιλιομέτρων, το οποίο το Αφγανιστάν δεν έχει αναγνωρίσει ποτέ επίσημα. Αυτή η μη αναγνώριση βασίζεται σε ιστορικές διεκδικήσεις που χρονολογούνται από την αποικιακή εποχή και την οριοθέτηση των συνόρων από τους Βρετανούς το 1893.
Το Πακιστάν έχει επανειλημμένα κατηγορήσει τις αφγανικές αρχές, και ειδικότερα τους Ταλιμπάν μετά το 2021, ότι παρέχουν καταφύγιο σε ένοπλες ομάδες που πραγματοποιούν επιθέσεις στο πακιστανικό έδαφος. Από την πλευρά τους, οι Ταλιμπάν απορρίπτουν τις κατηγορίες, επικρίνοντας συχνά τις πακιστανικές στρατιωτικές επιχειρήσεις στα σύνορα ως παραβιάσεις της εδαφικής τους κυριαρχίας.
Analysis: Η ρητορική της καθεμιάς χώρας περί «αντιποίνων» για «ένοπλες προκλήσεις» αναδεικνύει τον φαύλο κύκλο της βίας. Η έλλειψη διαφανούς διαύλου επικοινωνίας και η αμοιβαία δυσπιστία τροφοδοτούν την αστάθεια, επηρεάζοντας εκατομμύρια αμάχους και στις δύο πλευρές των συνόρων.
Οι Επιπτώσεις από την Άνοδο των Ταλιμπάν
Η ανάληψη της εξουσίας από τους Ταλιμπάν στο Αφγανιστάν το 2021, μετά την αποχώρηση των δυτικών δυνάμεων και την κατάρρευση της υποστηριζόμενης από τη Δύση κυβέρνησης, αναδιαμόρφωσε δυναμικά την περιοχή. Ενώ το Πακιστάν ήταν μεταξύ των λίγων χωρών που διατήρησαν διπλωματικές σχέσεις με τους Ταλιμπάν στο παρελθόν, οι τρέχουσες σχέσεις είναι τεταμένες. Το Πακιστάν έχει βιώσει αυξημένες επιθέσεις από το 2021, γεγονός που ενισχύει την ανησυχία του για την αποτελεσματικότητα των Ταλιμπάν στην καταπολέμηση τρομοκρατικών ομάδων εντός του Αφγανιστάν.
In the author’s assessment: Η αδυναμία των Ταλιμπάν να ελέγξουν απόλυτα ορισμένες παραστρατιωτικές ομάδες, ή η απροθυμία τους να το πράξουν, δημιουργεί ένα κενό ασφαλείας που εκμεταλλεύονται ένοπλες ομάδες, οδηγώντας σε συχνές διασυνοριακές εντάσεις.
Η κατάσταση στα σύνορα Αφγανιστάν-Πακιστάν παραμένει ένα σύνθετο παζλ γεωπολιτικών συμφερόντων, ιστορικών διαφορών και ανθρωπιστικών κρίσεων. Η διεθνής κοινότητα, μέσω οργανισμών όπως η UNAMA, καλεί σε διάλογο και ειρηνική επίλυση, αναγνωρίζοντας ότι η σταθερότητα στην ευρύτερη περιοχή συνδέεται άμεσα με την ειρήνη μεταξύ αυτών των δύο γειτονικών εθνών.
