Η Αρκτική, ένα πεδίο γεωπολιτικής έντασης: Από τη Γροιλανδία στο Σβάλμπαρντ.
Η φαινομενική επιθυμία του Ντόναλντ Τραμπ για την Γροιλανδία ανοίγει τον ασκό του Αιόλου σε ένα περίπλοκο γεωπολιτικό παιχνίδι στην Αρκτική. Ο ανταγωνισμός για τον έλεγχο της περιοχής και των πλούσιων φυσικών πόρων της κλιμακώνεται, με τις Ηνωμένες Πολιτείες, τη Ρωσία και άλλες δυνάμεις να αλληλοκοιτούνται με αυξανόμενη καχυποψία.
Η σκιά της Ρωσίας στην Αρκτική
Σύμφωνα με πηγές από το περιβάλλον του Ντόναλντ Τραμπ, το ενδιαφέρον για τη Γροιλανδία συνδέεται άμεσα με την αυξανόμενη επιθετικότητα της Ρωσίας στην Αρκτική. Η περιοχή θεωρείται ζωτικής σημασίας για τη Μόσχα, τόσο στρατηγικά όσο και οικονομικά. Οι ΗΠΑ, παρακολουθούν στενά τις κινήσεις της Ρωσίας, φοβούμενες ότι ο Βλαντίμιρ Πούτιν επιδιώκει να εδραιώσει την κυριαρχία του στον Βόρειο Πόλο.
Στο μικροσκόπιο η Νορβηγία και το Σβάλμπαρντ
Η Νορβηγία, με τα νησιά Σβάλμπαρντ να βρίσκονται στην καρδιά της Αρκτικής, παρακολουθεί με ιδιαίτερη ανησυχία τις εξελίξεις. Ο πρωθυπουργός Γιόνας Γκαρ Στόρε καθησύχασε το κοινό, τονίζοντας ότι “το Σβάλμπαρντ είναι Νορβηγία και είναι ασφαλές”. Ωστόσο, η στρατηγική σημασία του αρχιπελάγους δεν μπορεί να υποτιμηθεί.
Στρατηγική σημασία και ρωσική παρουσία στο Σβάλμπαρντ
Το Σβάλμπαρντ αποτελεί κρίσιμο σημείο για τον ρωσικό Βόρειο Στόλο, ο οποίος πρέπει να διέλθει από τα νερά του για να αποκτήσει πρόσβαση στον Ατλαντικό. Παρά το γεγονός ότι η Ρωσία διαθέτει ήδη τεράστιες εκτάσεις στην Αρκτική, το Σβάλμπαρντ παραμένει στρατηγικός στόχος. Περίπου 2.500 άνθρωποι ζουν στο Σβάλμπαρντ, συμπεριλαμβανομένων Ρώσων που έχουν εγκατασταθεί εκεί από τη σοβιετική εποχή. Η Μπάρεντσμπουργκ είναι ο μεγαλύτερος ρωσικός οικισμός, ενώ η Πυραμίδα, μια εγκαταλελειμμένη πόλη ανθρακωρύχων με ένα άγαλμα του Λένιν στην κεντρική πλατεία, μαρτυρά το σοβιετικό παρελθόν της περιοχής.
Η Συνθήκη του Σβάλμπαρντ: Ένα πλαίσιο συνεργασίας και εντάσεων
Η Συνθήκη του Σβάλμπαρντ του 1920 αναγνωρίζει την κυριαρχία της Νορβηγίας, αλλά επιτρέπει σε όλες τις χώρες που την έχουν υπογράψει, συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ, της Ρωσίας και της Ιαπωνίας, να εκμεταλλεύονται τους φυσικούς πόρους της περιοχής. Σήμερα, μόνο η Ρωσία και η Νορβηγία ασκούν αυτό το δικαίωμα. Η αποστρατιωτικοποίηση της περιοχής και η κατάργηση της βίζας έχουν μετατρέψει το Σβάλμπαρντ σε έναν πόλο έλξης για ερευνητές και τουρίστες.
Αυξανόμενες εντάσεις και ρωσικές κινήσεις
Οι εντάσεις μεταξύ Νορβηγίας και Ρωσίας κλιμακώθηκαν το 2022, όταν η Νορβηγία, στο πλαίσιο των κυρώσεων κατά της Μόσχας, άρχισε να απαγορεύει τη διέλευση ρωσικών πλοίων με προορισμό την Μπάρεντσμπουργκ. Το Κρεμλίνο αντέδρασε έντονα, κατηγορώντας τη Νορβηγία για παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Το 2024, η Ρωσία προχώρησε σε μια συμβολική κίνηση, τοποθετώντας σοβιετικές σημαίες σε ρωσικούς οικισμούς όπως η Μπάρεντσμπουργκ και η Πυραμίδα. Επιπλέον, ανακοίνωσε τη δημιουργία ενός νέου επιστημονικού κέντρου για πολικές έρευνες, στέλνοντας ένα μήνυμα για την αυξανόμενη επιρροή της στην περιοχή.
Πιθανές συνέπειες και διεθνείς ανησυχίες
Οι παρατηρητές της Αρκτικής εκφράζουν ανησυχίες ότι η εμμονή του Ντόναλντ Τραμπ με τη Γροιλανδία θα μπορούσε να ενθαρρύνει άλλες χώρες να ακολουθήσουν παρόμοιες ιμπεριαλιστικές πολιτικές. Ο Δρ. Andreas Osthagen, ερευνητής στο Ινστιτούτο Fridtjof Nansen στο Όσλο, προειδοποιεί ότι δηλώσεις σαν αυτές νομιμοποιούν τη χρήση στρατιωτικής βίας για την επίτευξη εθνικών συμφερόντων, υπονομεύοντας τις θεμελιώδεις αρχές της δυτικής πολιτικής των τελευταίων δεκαετιών.
