Νέος νόμος στο Κογκρέσο των ΗΠΑ στοχεύει στην εμβάθυνση της συνεργασίας με Ελλάδα, Κύπρο και Ισραήλ, ενισχύοντας την αντιτρομοκρατική δράση και τη θαλάσσια ασφάλεια στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου.
Νέος Νόμος για την Ανατολική Μεσόγειο: Ενίσχυση της Συνεργασίας Ελλάδας-Κύπρου-Ισραήλ με τις ΗΠΑ
Η βουλευτής Νικόλ Μαλλιωτάκη κατέθεσε στη Βουλή των Αντιπροσώπων ένα νέο νομοσχέδιο με στόχο την ενίσχυση της συνεργασίας μεταξύ των ΗΠΑ, της Ελλάδας, της Κύπρου και του Ισραήλ. Το επίκεντρο του νομοσχεδίου είναι η αντιμετώπιση της τρομοκρατίας και η διασφάλιση της θαλάσσιας ασφάλειας στην κρίσιμη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου.
Το νομοσχέδιο, με τίτλο «Νόμος για τη Συνεργασία στην Αντιμετώπιση της Τρομοκρατίας και για τη Θαλάσσια Ασφάλεια στην Ανατολική Μεσόγειο μεταξύ ΗΠΑ-Ελλάδας-Ισραήλ του 2025», αποτελεί μια διακομματική προσπάθεια που επιδιώκει να θεσμοθετήσει τη συνεργασία του σχήματος 3+1 στους κρίσιμους τομείς της αντιμετώπισης της τρομοκρατίας και της θαλάσσιας ασφάλειας. Οι βουλευτές Τόμας Κιν Τζούνιορ, Νταν Γκόλντμαν και Τζος Γκότχαϊμερ συνυπογράφουν την πρόταση.
Οι σημαντικότερες προβλέψεις του νομοσχεδίου περιλαμβάνουν:
- Δημιουργία του προγράμματος εκπαίδευσης TRIREME στη Σούδα για την ενίσχυση της συνεργασίας στη θαλάσσια ασφάλεια.
- Δημιουργία του προγράμματος εκπαίδευσης CERBERUS στο κέντρο CYCLOPS στην Κύπρο, εστιάζοντας στην αντιμετώπιση της τρομοκρατίας.
- Κατάργηση της υποχρέωσης ανανέωσης του εμπάργκο πώλησης όπλων στην Κυπριακή Δημοκρατία, μια κίνηση με σημαντικές γεωπολιτικές επιπτώσεις.
- Θεσμοθέτηση ειδικού σκέλους ασφάλειας σε διακοινοβουλευτικό επίπεδο στο πλαίσιο του σχήματος 3+1.
- Ενίσχυση της χρηματοδότησης του προγράμματος Διεθνούς Στρατιωτικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης (IMET) για το Ισραήλ, την Ελλάδα και την Κύπρο.
Η εισαγωγή του νομοσχεδίου έρχεται σε μια περίοδο αυξημένης κινητικότητας στην Ανατολική Μεσόγειο. Το σχήμα 3+1 αναμένεται να αναβιώσει σε ανώτερο πολιτικό επίπεδο, ενώ η Αναπτυξιακή Τράπεζα των ΗΠΑ (DFC) εξετάζει τη συμμετοχή της στο έργο για την ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας, Κύπρου και Ισραήλ.
Αυτό είναι το τρίτο σημαντικό νομοσχέδιο για την Ανατολική Μεσόγειο που κατατίθεται στο Κογκρέσο μέσα σε επτά χρόνια, χτίζοντας πάνω στη δυναμική που δημιουργήθηκε από τα προηγούμενα νομοσχέδια του 2019 (Νομοσχέδιο για την Ασφάλεια και την Ενεργειακή Συνεργασία στην Ανατολική Μεσόγειο) και του 2021 (Νόμος για την Αμυντική και Διακοινοβουλευτική Εταιρική Σχέση ΗΠΑ-Ελλάδας 2021).
Το νομοσχέδιο είναι σχεδιασμένο έτσι ώστε να συνάδει με τις απαιτήσεις εξοικονόμησης πόρων και τις νέες πολιτικές προτεραιότητες. Το επόμενο κρίσιμο βήμα θα είναι η κατάθεση αντίστοιχης εκδοχής στη Γερουσία.
Πιθανότατα, το νομοσχέδιο δεν θα ψηφιστεί αυτοτελώς, αλλά θα ενσωματωθεί ως τροπολογία στον Νόμο για τον Αμυντικό Προϋπολογισμό των ΗΠΑ (NDAA), ο οποίος εγκρίνει τις χρηματοδοτήσεις για τις αμυντικές δαπάνες.
Όπως και στον τομέα της θαλάσσιας ασφάλειας, το νομοσχέδιο στοχεύει να επεκταθεί πέρα από την εκπαίδευση, θεσμοθετώντας τη στρατηγική συνεργασία στην αντιτρομοκρατία. Προβλέπει ότι ο Υπουργός Άμυνας των ΗΠΑ θα συνεργαστεί με τον Υπουργό Εξωτερικών για τη δημιουργία μιας στρατηγικής συνεργασίας στην αντιτρομοκρατία στο πλαίσιο του σχήματος 3+1.
Κατάργηση του Εμπάργκο Πώλησης Όπλων στην Κύπρο
Ένα σημαντικό μέρος του νομοσχεδίου αφορά την κατάργηση της υποχρέωσης ανανέωσης του εμπάργκο πώλησης αμερικανικών όπλων στην Κυπριακή Δημοκρατία. Αυτό θα επιτρέψει την άρση όλων των νομικών περιορισμών στην αποστολή αμυντικού εξοπλισμού και την παροχή στρατιωτικής βοήθειας από τις ΗΠΑ.
Για να επιτευχθεί αυτό, το νομοσχέδιο τροποποιεί τον Νόμο περί Εξωτερικής Βοήθειας του 1961 και τον Νόμο περί Εξουσιοδότησης Εθνικής Άμυνας του 2020, καταργώντας τα σχετικά άρθρα που επέβαλλαν περιορισμούς.
Το 2023, ο γερουσιαστής Ρόμπερτ Μενέντεζ είχε προτείνει την επέκταση του χρόνου ανανέωσης του εμπάργκο ως τροπολογία στο NDAA. Επιπλέον, το 2024, με πρωτοβουλία των βουλευτών Γκας Μπιλιράκη, Κρις Πάπας, Ντίνα Τίτους και Νικόλ Μαλλιωτάκη, κατατέθηκε ο «Νόμος για τον Τερματισμό του Κυπριακού Εμπάργκο», ο οποίος πρότεινε την πλήρη κατάργηση της ανάγκης για ετήσια ανανέωση.
Το νομοσχέδιο καταργεί την ημερομηνία λήξης της υφιστάμενης Διακοινοβουλευτικής Ομάδας που δημιουργήθηκε με βάση τον Νόμο για την Αμυντική και Διακοινοβουλευτική Εταιρική Σχέση ΗΠΑ-Ελλάδας του 2021. Για την ενίσχυση της συνεργασίας, το νέο νομοσχέδιο προβλέπει τη δημιουργία ενός σκέλους ασφάλειας εντός του σχήματος 3+1, αποτελούμενου από έξι Αμερικανούς βουλευτές και γερουσιαστές. Η νέα διακυβερνητική ομάδα εργασίας θα πρέπει να συνεδριάζει τουλάχιστον δύο φορές τον χρόνο.
Πρόγραμμα IMET
Το νομοσχέδιο προβλέπει επίσης σημαντικές αυξήσεις στο πρόγραμμα Διεθνούς Στρατιωτικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης (IMET) για τις τρεις χώρες που συνεργάζονται με τις ΗΠΑ στην Ανατολική Μεσόγειο. Το Ισραήλ θα λάβει επιπλέον 4 εκατομμύρια δολάρια τα επόμενα τέσσερα χρόνια, ενώ τα προγράμματα για την Ελλάδα και την Κύπρο θα ενισχυθούν με 1 εκατομμύριο δολάρια για την ίδια περίοδο.
Στήριξη από το Αμερικανικό Ελληνικό Ινστιτούτο (AHI)
Το Αμερικανικό Ελληνικό Ινστιτούτο (AHI) υποστηρίζει ενεργά το νομοσχέδιο, χαρακτηρίζοντάς το ως ένα κρίσιμο επόμενο βήμα.
Σύμφωνα με την ανακοίνωση του AHI, «το AHI έχει υποστηρίξει διαχρονικά τη σημασία της εταιρικής σχέσης 3+1. Είναι μια ισχυρή δομή περιφερειακής συνεργασίας που πρέπει να αξιοποιηθεί στο μέγιστο βαθμό για την προστασία των συμφερόντων των ΗΠΑ, τη διασφάλιση του διεθνούς εμπορίου και την παροχή ειρήνης, σταθερότητας και ασφάλειας σε μια περιοχή μεγάλης γεωπολιτικής σημασίας. Με την έναρξη αυτού του νέου νομοσχεδίου, το AHI και οι ηγέτες του Κογκρέσου σε αυτό το θέμα στοχεύουν να δουν τη συνεργασία 3+1 να εξελίσσεται στο επόμενο επίπεδο, ειδικά όσον αφορά τη συνεργασία στον τομέα της ασφάλειας».
