Σε λίγες εβδομάδες, θα γιορτάσουμε τον τρίτο χρόνο από τη ρωσική στρατιωτική παρέμβαση στην Ουκρανία, μιας κίνησης που οδήγησε την κατάσταση σε επικίνδυνες κλιμακώσεις, παρά την πρόσφατη συζήτηση για ενδεχόμενες ειρηνικές λύσεις μετά την επανεκλογή του Ντόναλντ Τραμπ.
Η Ρωσία έχει εντείνει τις επιθέσεις της κατά της Ευρώπης, με προκλητικές ρητορείες και γιγαντωμένα κύματα υβριδικών επιθέσεων εναντίον κρίσιμων υποδομών. Ιδιαίτερη προσοχή προκάλεσε η δήλωση του πρώην πρωθυπουργού και νυν αντιπροδρόμου του Συμβουλίου Ασφαλείας της Ρωσίας, Ντιμίτρι Μεντβέντεφ, ο οποίος υποστήριξε ότι “η Ευρώπη πρέπει να τιμωρηθεί με κάθε δυνατό τρόπο”. Οι δηλώσεις του περιελάμβαναν ταυτοχρόνως και εγκωμιασμό για τις καταστροφές που προκάλεσαν αντιεξουσιαστές σε ευρωπαϊκές πόλεις, καθώς και για τις τρομοκρατικές επιθέσεις που αποδόθηκαν σε μετανάστες.
Παράλληλα, η Ρωσία έχει ενεργοποιήσει ένα μυστικό δίκτυο εμπορικών πλοίων υπό ασαφείς ιδιοκτησιακές καταστάσεις, το οποίο της επιτρέπει να παρακάμπτει τις ευρωπαϊκές κυρώσεις σε ό,τι αφορά τη μεταφορά ρωσικού πετρελαίου και να πραγματοποιεί επιθέσεις σε ευρωπαϊκές υποδομές. Μια ενδεικτική περίπτωση είναι η καταστροφή υποθαλάσσιων καλωδίων ηλεκτρικής ενέργειας και τηλεπικοινωνιών μεταξύ Φινλανδίας και Εσθονίας πριν από μία εβδομάδα. Το φινλανδικό λιμενικό υπηρετεί δύο πλοία, συμπεριλαμβανομένου του υποπτού “Eagle S”, που συνδέεται με αυτές τις επιθέσεις, προκαλώντας σοβαρές ζημιές.
Η κλιμάκωση αυτή έρχεται σε μια περίοδο έντονων ενεργειακών συγκρούσεων μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης, της Ουκρανίας και της Ρωσίας, με φόντο τον αγωγό Ουρενγκόι-Πομάρι-Ουζγκορόντ. Η διακοπή της ροής ρωσικού φυσικού αερίου προς την Κεντρική Ευρώπη είναι πλέον σχεδόν βέβαιη, καθώς το Κίεβο αρνήθηκε να ανανεώσει τη σχετική συμφωνία αν δεν διασφαλιστούν τα έσοδα για τις πωλήσεις φυσικού αερίου.
Ο Βλαντίμιρ Πούτιν εκμεταλλεύεται τον διχασμό των κρατών μελών της ΕΕ, με χώρες όπως η Ουγγαρία και η Σλοβακία να προωθούν τις ρωσικές θέσεις, ζητώντας συνθηκολόγηση από την Ουκρανία και αποδοχή των ρωσικών όρων για την ειρηνική λύση της σύγκρουσης. Έτσι, δυσκολεύεται η επίτευξη ενιαίας ευρωπαϊκής πολιτικής για την αντίσταση στην ρωσική επιθετικότητα.
Αυτή η αβεβαιότητα αυξάνει την ευθύνη των ευρωπαϊκών κρατών απέναντι στο Κίεβο, ιδίως με τις πολιτικές αναταραχές στη Γερμανία και τη Γαλλία. Η γερμανική κυβέρνηση λειτουργεί ουσιαστικά με υπηρεσιακή κατάσταση, ενώ ο πρόεδρος Μακρόν αντιμετωπίζει αμφισβητήσεις για τη νέα κυβέρνησή του. Σημαντικό ρόλο ενδέχεται να αναλάβει η Πολωνία, η οποία έχει την προεδρία του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου για το πρώτο εξάμηνο του 2025.
Είναι επιτακτική ανάγκη οι ηγεσίες της Ευρώπης να υπερβούν τις διαφορές τους και να απαντήσουν κατάλληλα στις προκλήσεις που προβάλλει η Ρωσία. Οι γεωπολιτικές εξελίξεις του 2025 θα μπορούσαν να καθορίσουν τη θέση της Ευρώπης για τις επόμενες δεκαετίες.
