Είναι το ηλιακό μας σύστημα πιο «γεμάτο» από ό,τι φανταζόμαστε; Μια νέα επιστημονική μελέτη ανατρέπει τα δεδομένα που γνωρίζαμε μέχρι σήμερα για τον αριθμό των πλανητών που φιλοξενεί η γειτονιά μας στο διάστημα, πυροδοτώντας έναν γοητευτικό διάλογο στην αστρονομική κοινότητα και προκαλώντας μας να ξανασκεφτούμε όσα διδαχθήκαμε στα σχολικά βιβλία.
Αναζητώντας τον «Πλανήτη Υ»: Ένας νέος υποψήφιος
Ερευνητές από το Πανεπιστήμιο του Πρίνστον προτείνουν την πιθανή ύπαρξη ενός «μυστικού» πλανήτη στα εξώτατα όρια του ηλιακού μας συστήματος. Ονομάστηκε «Πλανήτης Υ» και, σύμφωνα με τους επιστήμονες, πρόκειται για έναν βραχώδη πλανήτη, με μέγεθος και σύνθεση παρόμοια με αυτά της Γης. Η θεωρία αυτή αναδύθηκε έπειτα από την παρατήρηση μιας ασυνήθιστης κλίσης σε 50 αντικείμενα εντός της Ζώνης του Κάιπερ.
Ο δρ. Αμίρ Σιράτζ, επικεφαλής της έρευνας, εξήγησε: «Αρχίσαμε να ψάχνουμε για άλλες εξηγήσεις, πέρα από έναν πλανήτη, που να εξηγούν την κλίση, αλλά διαπιστώσαμε ότι πραγματικά χρειάζεται ένας πλανήτης εκεί. Δεν αποτελεί ανακάλυψη πλανήτη. Αλλά σίγουρα αποτελεί την ανακάλυψη ενός γρίφου για τον οποίο ένας πλανήτης είναι η πιθανή λύση».
Η Ζώνη του Κάιπερ, μια δακτυλιοειδής περιοχή πέρα από τον Ποσειδώνα, αποτελούμενη από παγωμένα αντικείμενα, αστεροειδείς και νάνους πλανήτες, θεωρείται «αποθήκη» υλικών από τον σχηματισμό του ηλιακού μας συστήματος. Η αναζήτηση άγνωστων πλανητών σε αυτή την απομακρυσμένη ζώνη είναι δύσκολη, καθώς λαμβάνουν ελάχιστο φως από τον Ήλιο, αλλά η επίδρασή τους σε άλλα σώματα μπορεί να προδώσει την ύπαρξή τους.
Πλανήτης X και οι «άγνωστοι» γείτονες του Ήλιου
Η θεωρία του «Πλανήτη Υ» έρχεται να συμπληρώσει, και όχι να αντικαταστήσει, την ήδη υπάρχουσα συζήτηση για τον φημολογούμενο «Πλανήτη Χ». Αυτό σημαίνει ότι το ηλιακό μας σύστημα θα μπορούσε να φιλοξενεί έως και δέκα πλανήτες. Προηγούμενη έρευνα του δρ. Σιράτζ είχε μάλιστα υποδείξει ότι μπορεί να υπάρχουν έως και πέντε ακόμη πλανήτες παρόμοιοι με τη Γη στις πιο απομακρυσμένες ζώνες, υποδηλώνοντας ένα πολύ πιο «πυκνό» περιβάλλον από ό,τι πιστεύαμε.
Ανάλυση: Η πιθανότητα ύπαρξης πολλαπλών μη ανακαλυφθέντων πλανητών αναδεικνύει την τεράστια έκταση και τα μυστήρια του ηλιακού μας συστήματος. Η «υποβάθμιση» του Πλούτωνα το 2006, από την Διεθνή Αστρονομική Ένωση (IAU), σε νάνο πλανήτη, άφησε το σύστημα μας με οκτώ αναγνωρισμένους πλανήτες. Ωστόσο, η διαρκής αναζήτηση για τον «ένατο πλανήτη» (ή και περισσότερους) είναι μια υπενθύμιση ότι η κατανόησή μας για το σύμπαν εξελίσσεται συνεχώς και είναι γεμάτη εκπλήξεις. Η αναζήτηση για αυτούς τους πλανήτες δεν είναι μόνο ακαδημαϊκού ενδιαφέροντος, αλλά μπορεί να προσφέρει κρίσιμες πληροφορίες για την ιστορία και τη δυναμική του ηλιακού μας συστήματος.
Επιστημονική αμφισβήτηση και η ελπίδα της παρατήρησης
Δεν πείθονται, ωστόσο, όλοι οι αστρονόμοι από τους υπολογισμούς του δρ. Σιράτζ. Η δρ. Σαμάνθα Λόουλερ, επίκουρη καθηγήτρια αστρονομίας στο Πανεπιστήμιο του Ρετζίνα στον Καναδά, τόνισε ότι αυτά τα ευρήματα «δεν είναι οριστικά». Ενώ ο Πλανήτης Υ αποτελεί μια πιθανή εξήγηση για τις κεκλιμένες τροχιές, η έλλειψη άμεσων παρατηρησιακών στοιχείων αφήνει την υπόθεση ανοιχτή.
Ανάλυση: Η επιστημονική διαδικασία, όπως αναδεικνύεται και σε αυτή την περίπτωση, βασίζεται τόσο στη θεωρητική μοντελοποίηση όσο και στην πειραματική επαλήθευση. Ενώ οι υπολογισμοί και οι προσομοιώσεις είναι κρίσιμες για τη διατύπωση υποθέσεων, η οριστική απόδειξη έρχεται πάντα από την παρατήρηση. Αυτή η διαλεκτική είναι θεμελιώδης για την πρόοδο της αστρονομίας.
Το Παρατηρητήριο Βέρα Ρούμπιν: Ο «κυνηγός» κρυφών κόσμων
Η αναζήτηση για τον Πλανήτη Υ και άλλους άγνωστους κόσμους ενδέχεται να τελειώσει σύντομα, χάρη στο Παρατηρητήριο Βέρα Ρούμπιν. Αυτό το πρωτοποριακό παρατηρητήριο ξεκίνησε πρόσφατα να φωτογραφίζει τον ουρανό με την μεγαλύτερη ψηφιακή κάμερα στον κόσμο. Κατά τη διάρκεια της επόμενης δεκαετίας, το Παρατηρητήριο θα σαρώνει τον ουρανό συνεχώς, τραβώντας φωτογραφίες κάθε 40 δευτερόλεπτα για 8 έως 12 ώρες κάθε νύχτα.
Οι επιστήμονες εκτιμούν ότι αυτή η τιτάνια προσπάθεια θα οδηγήσει στην ανακάλυψη χιλιάδων νέων αντικειμένων, συμπεριλαμβανομένων του Πλανήτη Χ και του Πλανήτη Υ, εφόσον βεβαίως υπάρχουν. Ο δρ. Σιράτζ είναι αισιόδοξος: «Πιστεύω ότι μέσα στα πρώτα δύο έως τρία χρόνια θα γίνει οριστικό. Αν ο Πλανήτης Υ βρίσκεται στο πεδίο θέασης του τηλεσκοπίου, θα μπορέσει να τον εντοπίσει άμεσα».
Αν επαληθευτούν αυτές οι προβλέψεις, τότε αναμένεται όχι μόνο να ξαναγραφτούν τα σχολικά βιβλία, αλλά και να ενισχυθεί η κατανόησή μας για την προέλευση και την εξέλιξη του ηλιακού μας συστήματος, αλλά και για το τι κρύβεται ακόμα πέρα από τα όρια της ορατής γνώσης μας.
