Η Μάργκοτ Φριντλέντερ, μια εμβληματική μορφή επιβίωσης από το Ολοκαύτωμα, έφυγε από τη ζωή την Παρασκευή, αφήνοντας πίσω της ένα πολύτιμο έργο μνήμης και ανθρωπιάς.
Η Μάργκοτ Φριντλέντερ, μία από τις πιο γνωστές επιζήσασες του Ολοκαυτώματος, απεβίωσε σε ηλικία 103 ετών. Είχε επιστρέψει στη Γερμανία μετά από πολλά χρόνια στη Νέα Υόρκη, με σκοπό να αφιερώσει τη ζωή της στην ενημέρωση των νέων γενεών για τα φρικτά εγκλήματα του ναζιστικού καθεστώτος.
Μια φωνή για όσους δεν επέζησαν
«Μιλώ εκ μέρους εκείνων που δεν τα κατάφεραν», είχε δηλώσει χαρακτηριστικά σε πρόσφατη συνέντευξή της. Η ιστορία της Μάργκοτ Φριντλέντερ έγινε ευρύτερα γνωστή μέσα από ντοκιμαντέρ και τα απομνημονεύματά της. Τιμήθηκε επανειλημμένα, ακόμη και σε ανώτατο επίπεδο, από προσωπικότητες όπως ο πρώην πρόεδρος των ΗΠΑ, Τζο Μπάιντεν.
Η ζωή και ο αγώνας της Μάργκοτ Φριντλέντερ
Γεννημένη το 1921 σε εβραϊκή οικογένεια στο Βερολίνο, η Μάργκοτ Φριντλέντερ βίωσε τις πιο σκοτεινές στιγμές της ανθρώπινης ιστορίας. Η μητέρα και ο αδελφός της δολοφονήθηκαν στο στρατόπεδο συγκέντρωσης του Άουσβιτς. Η ίδια συνελήφθη και οδηγήθηκε στο στρατόπεδο του Τερέζιενσταντ (Τερεζίν της Τσεχίας). Επέζησε της θηριωδίας, όπως και ο μελλοντικός σύζυγός της, με τον οποίο στη συνέχεια εγκαταστάθηκαν στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Το 2010, στα 88 της χρόνια, η Φριντλέντερ πήρε την απόφαση να επιστρέψει στη Γερμανία. Εκεί, αφιερώθηκε εξολοκλήρου στην ενημέρωση των νέων, δίνοντας έμφαση σε ένα ειδικό σχολικό πρόγραμμα ιστορικής μνήμης που έφερε το όνομά της. Το μήνυμα της Μάργκοτ Φριντλέντερ ήταν πάντα συγκινητικό και καθαρό:
- «Η αποστολή μου είναι να λέω “να είστε άνθρωποι”».
- «Είμαστε όλοι το ίδιο».
- «Δεν υπάρχει χριστιανικό, εβραϊκό, μουσουλμανικό αίμα. Υπάρχει μόνο ανθρώπινο αίμα».
Επισκέφθηκε αμέτρητα σχολεία, ενθαρρύνοντας όλους, ανεξαρτήτως ηλικίας, «να μην επιτρέψουν να ξανασυμβεί αυτό που συνέβη τότε». Τα λόγια της, «να είστε άνθρωποι», άγγιξαν εκατομμύρια σε όλο τον κόσμο. Το Ίδρυμα Μάργκοτ Φριντλέντερ στην ανακοίνωσή του επισημαίνει: «Μέχρι το τέλος, προέτρεπε για την υπεράσπιση της δημοκρατίας – η μνήμη από μόνη της δεν είναι αρκετή».
Σύμβολο ελπίδας και μνήμης
Το περασμένο καλοκαίρι, η Μάργκοτ Φριντλέντερ φιλοξενήθηκε στο εξώφυλλο της γερμανικής Vogue, ως σύμβολο ελπίδας και πηγή έμπνευσης. Εκεί, επανέλαβε τη «αποστολή» της: «Θέλω να μοιραστώ τη ζωή μου με τις νεότερες γενιές και να προειδοποιήσω για την άνοδο της ακροδεξιάς και του αντισημιτισμού. Να υπενθυμίσω τη σημασία της μνήμης και της ανθρωπιάς».
Αναγνώριση και κληρονομιά
Ο θάνατος της Μάργκοτ Φριντλέντερ προκάλεσε θλίψη και αναγνώριση για το έργο της. Ο ομοσπονδιακός πρόεδρος Φρανκ-Βάλτερ Σταϊνμάιερ δήλωσε ότι δώρισε στη Γερμανία τη συμφιλίωση, παρά τις θηριωδίες που υπέστη. Η πρόεδρος της Bundestag, Γιούλια Κλέκνερ, την χαρακτήρισε «μια γενναιόδωρη μάρτυρα που άγγιξε τους ανθρώπους με τη συμπόνοια της». Ο καγκελάριος Φρίντριχ Μερτς την περιέγραψε ως «μια από τις ισχυρότερες φωνές της εποχής μας, για την ειρηνική συνύπαρξη, κατά του αντισημιτισμού και της λήθης». Τόνισε επίσης την υποχρέωση να συνεχιστεί η κληρονομιά της Μάργκοτ Φριντλέντερ και η ιστορία που εμπιστεύτηκε.
