Με φόντο μια ήδη τεταμένη γεωπολιτική σκακιέρα στη Νότια Ασία, η συμφωνία για «προσωρινή κατάπαυση του πυρός» μεταξύ Πακιστάν και Αφγανιστάν σηματοδοτεί μια κρίσιμη στιγμή για την περιφερειακή σταθερότητα. Μετά από αεροπορικά πλήγματα και χερσαίες συγκρούσεις που κόστισαν τη ζωή σε τουλάχιστον δώδεκα αμάχους, η εξέλιξη αυτή επιχειρεί να αναχαιτίσει μια επικίνδυνη κλιμάκωση μεταξύ δύο γειτονικών χωρών, οι οποίες μοιράζονται όχι μόνο σύνορα αλλά και ένα πολύπλοκο ιστορικό σχέσεων.
Η Επισφαλής Ειρήνη στα Σύνορα
Οι πρόσφατες συγκρούσεις στα διαφιλονικούμενα σύνορα ήρθαν να διαταράξουν σοβαρά μια ήδη εύθραυστη ειρήνη. Αυτές οι εχθροπραξίες, που κορυφώθηκαν το περασμένο Σαββατοκύριακο με δεκάδες νεκρούς, αποτελούν τις χειρότερες συγκρούσεις μεταξύ των δύο μουσουλμανικών χωρών από τότε που οι Ταλιμπάν ανέλαβαν την εξουσία στην Καμπούλ το 2021. Η ένταση έχει τις ρίζες της σε βαθιές αμοιβαίες κατηγορίες και δυσπιστία.
Οι Όροι της Συμφωνίας και ο «Πόλεμος» Ανακοινώσεων
Σύμφωνα με ανακοίνωση του Υπουργείου Εξωτερικών του Πακιστάν, η συμφωνία προβλέπει μια «προσωρινή κατάπαυση του πυρός» διάρκειας 48 ωρών, η οποία τέθηκε σε ισχύ από τις 16:00 ώρα Ελλάδας. Ο σκοπός, όπως αναφέρθηκε, είναι να καταβληθούν «ειλικρινείς προσπάθειες, μέσω εποικοδομητικού διαλόγου, προκειμένου να εξευρεθεί μια θετική απάντηση σε αυτό το περίπλοκο, επιλύσιμο ωστόσο θέμα». Η πακιστανική πλευρά δήλωσε ότι η εκεχειρία συμφωνήθηκε κατόπιν αιτήματος της αφγανικής κυβέρνησης των Ταλιμπάν.
Ωστόσο, ο εκπρόσωπος της διοίκησης των Αφγανών Ταλιμπάν, Ζαμπιχουλάχ Μουτζαχίντ, αντέστρεψε την αφήγηση, δηλώνοντας πως η συμφωνία ήταν αποτέλεσμα του «αιτήματος και της επιμονής της πακιστανικής πλευράς». Αυτός ο «πόλεμος» ανακοινώσεων υπογραμμίζει την αμοιβαία δυσπιστία και την προσπάθεια κάθε πλευράς να ελέγξει την αφήγηση, ακόμη και σε ζητήματα ειρηνευτικών πρωτοβουλιών. Οι Ταλιμπάν της Καμπούλ έχουν δώσει οδηγίες σε όλες τις δυνάμεις τους να τηρήσουν την κατάπαυση του πυρός, υπό την προϋπόθεση ότι η άλλη πλευρά δεν θα προβεί σε επιθετική ενέργεια.
Βαθιές Αιτίες της Τριβής: Τρομοκρατία και Καταφύγια
Η πρόσφατη όξυνση της τριβής μεταξύ των δύο άλλοτε συμμαχικών χωρών οφείλεται κυρίως σε κατηγορίες και αντικατηγορίες σχετικά με την παρουσία και τη δράση εξτρεμιστικών ομάδων. Το Ισλαμαμπάντ κατηγορεί την αφγανική διοίκηση των Ταλιμπάν ότι παρέχει ασφαλή καταφύγια σε μαχητές που έχουν εντείνει τις επιθέσεις στο Πακιστάν. Συγκεκριμένα, αναφέρεται στο Ισλαμικό Κράτος στο Χορασάν (ΙΚΧ), τον περιφερειακό βραχίονα του Ισλαμικού Κράτους, ο οποίος δραστηριοποιείται και στις δύο χώρες.
Από την πλευρά τους, οι Ταλιμπάν αρνούνται τις κατηγορίες. Αντιθέτως, κατηγορούν τον πακιστανικό στρατό για συνωμοσία κατά του Αφγανιστάν, διαδίδοντας παραπληροφόρηση και προκαλώντας εντάσεις στα σύνορα. Επιπλέον, ισχυρίζονται ότι το Πακιστάν παρέχει καταφύγιο σε μαχητές που συνδέονται με το Ισλαμικό Κράτος, με στόχο να υπονομεύσει τη σταθερότητα και την κυριαρχία του Αφγανιστάν. Ο πακιστανικός στρατός απορρίπτει αυτές τις κατηγορίες, επικαλούμενος τις επιθέσεις του ΙΚΧ στο Πακιστάν.
Ανάλυση: Περιφερειακές Επιπτώσεις και Διεθνείς Προεκτάσεις
Η κατάσταση στα σύνορα Πακιστάν-Αφγανιστάν δεν είναι απλώς μια διμερής διαμάχη. Στην εκτίμηση του συντάκτη, η όξυνση των σχέσεων μεταξύ του Πακιστάν, μιας χώρας με πυρηνικό οπλοστάσιο, και του Αφγανιστάν υπό την κυριαρχία των Ταλιμπάν, έχει ευρύτερες περιφερειακές συνέπειες. Η αστάθεια μπορεί να τροφοδοτήσει περαιτέρω την τρομοκρατία, να δημιουργήσει νέες ροές προσφύγων και να αποσταθεροποιήσει ένα ήδη ευαίσθητο γεωπολιτικό περιβάλλον. Οι προσπάθειες για διάλογο, ακόμη και αν είναι βραχύβιες, είναι απαραίτητες για την αποφυγή μιας ευρύτερης σύγκρουσης.
Σε ένα ευρύτερο πλαίσιο, η τρέχουσα κατάσταση αντικατοπτρίζει τις δυσκολίες στη διαχείριση της ασφάλειας των συνόρων και της καταπολέμησης της τρομοκρατίας όταν οι κυβερνήσεις των γειτονικών κρατών έχουν διαφορετικές προτεραιότητες και αντιλήψεις για τους “εχθρούς”. Η αμφισβήτηση της «Γραμμής Ντουράντ» (Durand Line), του διεθνώς αναγνωρισμένου αλλά αμφισβητούμενου συνόρου μεταξύ των δύο χωρών, από τους Ταλιμπάν προσθέτει ένα επιπλέον επίπεδο πολυπλοκότητας, καθώς πυροδοτεί εθνικιστικές και εδαφικές εντάσεις.
