Η παγκόσμια υγεία βρίσκεται σε κρίσιμο σταυροδρόμι, καθώς ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) αντιμετωπίζει πρωτοφανείς περικοπές στον προϋπολογισμό του για το τρέχον έτος, με δυσοίωνες προβλέψεις για το 2026. Αυτές οι περικοπές δεν είναι απλώς αριθμοί σε έναν ισολογισμό· είναι πραγματικές απειλές για την πρόσβαση σε βασικές υπηρεσίες υγείας για δεκάδες εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως, επιδεινώνοντας ήδη ευάλωτες καταστάσεις σε περιοχές που μαστίζονται από κρίσεις.
Η Σκληρή Πραγματικότητα των Περικοπών: Αριθμοί που Σοκάρουν
Η Τερέζα Ζακαρία, υπεύθυνη για τις ανθρωπιστικές δράσεις του ΠΟΥ, αποκάλυψε ότι ο οργανισμός έχει λάβει 40% λιγότερη χρηματοδότηση φέτος για έκτακτες ανθρωπιστικές ανάγκες σε σύγκριση με το 2024. Αυτή η «τεράστια» μείωση, όπως την χαρακτήρισε, έχει άμεσες και καταστροφικές συνέπειες:
- Περισσότερα από 5.600 υγειονομικά κέντρα αναγκάστηκαν να μειώσουν τις υπηρεσίες τους.
- Πάνω από 2.000 κέντρα ανέστειλαν πλήρως τη λειτουργία τους.
- Συνολικά, 53 εκατομμύρια άνθρωποι παγκοσμίως έχουν πλέον περιορισμένη πρόσβαση σε υγειονομικές υπηρεσίες.
Ανάλυση: Η δραματική μείωση στη χρηματοδότηση του ΠΟΥ υπογραμμίζει την ευρύτερη τάση διεθνούς αφαίμαξης πόρων από ανθρωπιστικές οργανώσεις, σε μια εποχή που οι παγκόσμιες κρίσεις, από τις ένοπλες συρράξεις μέχρι τις κλιματικές αλλαγές, αυξάνουν εκθετικά τις ανάγκες σε υγειονομική περίθαλψη.
Ποιοι και Γιατί; Οι Ρίζες της Χρηματοδοτικής Κρίσης
Η τρέχουσα χρηματοδοτική δυσπραγία του ΠΟΥ δεν προέκυψε εν μία νυκτί. Έχει τις ρίζες της σε μια σειρά παραγόντων:
- Η προεδρία του Ντόναλντ Τραμπ στις ΗΠΑ σηματοδότησε μια περίοδο σημαντικής μείωσης της διεθνούς βοήθειας από τον παραδοσιακά μεγαλύτερο δωρητή.
- Άλλοι μεγάλοι δωρητές υιοθετούν όλο και πιο «σφιχτούς» προϋπολογισμούς εν μέσω οικονομικών πιέσεων.
Ο ΠΟΥ έχει αναγνωρίσει πάνω από 300 εκατομμύρια ανθρώπους να χρήζουν ανθρωπιστικής βοήθειας, αναγκάζοντας τον οργανισμό σε «πολύ δύσκολες επιλογές» για την ιεράρχηση των αναγκών. Η εστίαση πλέον είναι «στους πλέον άπορους, στα πιο δύσκολα μέρη».
Συγκριτική Ανάλυση: Η τάση αυτή παρατηρείται σε πολλαπλούς διεθνείς οργανισμούς, με τις αναπτυξιακές και ανθρωπιστικές ενισχύσεις να βρίσκονται υπό πίεση, παρά την αυξημένη γεωπολιτική αστάθεια και τις συνεχιζόμενες υγειονομικές προκλήσεις, όπως η πανδημία COVID-19, η οποία ανέδειξε την αναγκαιότητα ισχυρών διεθνών υγειονομικών δομών.
Οι Δυσοίωνες Προοπτικές και οι Άμεσες Συνέπειες
Οι άμεσες επιπτώσεις των περικοπών είναι ήδη ορατές. Σε χώρες όπως η Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, το Σουδάν και η Αϊτή, παρατηρείται:
- Αύξηση στο ποσοστό μητρικής θνησιμότητας.
- Αύξηση στο ποσοστό υποσιτισμού.
- Γενική επιδείνωση της κατάστασης υγείας των πληθυσμών.
Ο Γενικός Διευθυντής του ΠΟΥ, Τέντρος Αντανόμ Γεμπρεγέσους, εξέφρασε τη βαθιά του ανησυχία για τις συνέπειες στις φτωχότερες χώρες, τονίζοντας ότι οι «προοπτικές για το 2026 είναι πράγματι δυσοίωνες».
Ιστορικό Πλαίσιο: Η ιστορία έχει δείξει επανειλημμένα ότι οι περικοπές στην παγκόσμια υγεία δεν οδηγούν σε εξοικονόμηση, αλλά σε αυξημένο ανθρώπινο πόνο, εξάπλωση ασθενειών και τελικά σε μεγαλύτερες οικονομικές και κοινωνικές επιβαρύνσεις για την παγκόσμια κοινότητα στο μέλλον.
Μια Αχτίδα Ελπίδας; Η Στροφή προς την Εθνική Αυτάρκεια
Παρά τις ζοφερές προβλέψεις, ο επικεφαλής του ΠΟΥ αναφέρθηκε σε μια θετική εξέλιξη: «πολλές χώρες συνειδητοποιούν την κατάσταση και δηλώνουν ότι χρειάζεται αλλαγή νοοτροπίας». Αυτό μεταφράζεται σε μια τάση όπου έθνη επιστρατεύουν τους εθνικούς τους πόρους για τη χρηματοδότηση των δικών τους συστημάτων υγείας, συμπεριλαμβανομένων των έκτακτων υγειονομικών αναγκών.
Αναθεώρηση: Αυτή η στροφή προς την εθνική αυτονομία στην υγειονομική χρηματοδότηση, αν και πιθανόν να ενισχύει την ανθεκτικότητα σε τοπικό επίπεδο, εγείρει ερωτήματα για την ικανότητα αντιμετώπισης διασυνοριακών κρίσεων υγείας και τις ανισότητες μεταξύ χωρών με διαφορετικά οικονομικά μέσα. Σε κάθε περίπτωση, η ανάγκη για διεθνή συνεργασία και σταθερή χρηματοδότηση του ΠΟΥ παραμένει επιτακτική.
