Σε μια κρίσιμη στιγμή για τη διεθνή διπλωματία, η Ευρωπαϊκή Ένωση εντείνει τις προσπάθειες για την εξεύρεση λύσης στο ιρανικό πυρηνικό ζήτημα, με τον κίνδυνο επανεπιβολής κυρώσεων να είναι ορατός.
Συνάντηση Κάγια Κάλας και Ιρανού Υπουργού Εξωτερικών: Διπλωματικές Ζυμώσεις στη Ντόχα
Η επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας, Κάγια Κάλας, συναντήθηκε την Πέμπτη στη Ντόχα με τον Ιρανό υπουργό Εξωτερικών, Αμπάς Αραγτσί. Η συνάντηση αυτή αποτελεί μέρος των εντατικών προσπαθειών για την εξεύρεση διπλωματικής λύσης στο ακανθώδες ζήτημα του πυρηνικού προγράμματος της Τεχεράνης. Ο διάλογος αυτός έρχεται σε μια περίοδο όπου ο κίνδυνος επανεπιβολής διεθνών κυρώσεων ελλοχεύει, απειλώντας περαιτέρω την σταθερότητα στην περιοχή.
Το Τελεσίγραφο των E3 και η Σημασία του Κοινού Ολοκληρωμένου Σχεδίου Δράσης (ΚΟΣΔ)
Η συνάντηση πραγματοποιήθηκε λίγες ημέρες αφότου τρεις ευρωπαϊκές δυνάμεις, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Γαλλία και η Γερμανία, γνωστές ως E3, έθεσαν τελεσίγραφο ενός μήνα στο Ιράν. Το τελεσίγραφο αφορά την επανέναρξη διαπραγματεύσεων για το πυρηνικό του πρόγραμμα, προκειμένου να αποφευχθεί η επαναφορά σε ισχύ κυρώσεων λόγω της μη εφαρμογής της διεθνούς συμφωνίας του 2015, γνωστής ως Κοινό Ολοκληρωμένο Σχέδιο Δράσης (ΚΟΣΔ).
Αξιωματούχος της ΕΕ, ο οποίος θέλησε να διατηρήσει την ανωνυμία του, δήλωσε: «Η κ. Κάλας συναντήθηκε με τον Ιρανό υπουργό Εξωτερικών, Αμπάς Αραγτσί, στη Ντόχα, για να συζητήσουν τις προσπάθειες εξεύρεσης λύσης μέσω διαπραγματεύσεων στο ζήτημα του ιρανικού πυρηνικού προγράμματος». Πρόσθεσε επίσης: «Οι συνομιλίες επικεντρώθηκαν σε σειρά ζητημάτων, συμπεριλαμβανομένης της πρόσβασης του Διεθνούς Οργανισμού Ατομικής Ενέργειας (ΔΟΑΕ) στις ιρανικές πυρηνικές εγκαταστάσεις και της τύχης των ιρανικών αποθεμάτων ουρανίου εμπλουτισμένου κατά υψηλό ποσοστό».
Επανεκκίνηση Κυρώσεων και Δέσμευση των E3
Οι E3 διαβεβαίωσαν ότι θα εγκατέλειπαν την πρωτοβουλία για την επαναφορά των κυρώσεων σε ισχύ («snapback»), εάν η Τεχεράνη καθησύχαζε τις ανησυχίες σχετικά με το πυρηνικό της πρόγραμμα. Η συμφωνία του Ιουλίου 2015, που υπογράφηκε από το Ιράν, τη Ρωσία, την Κίνα, τις E3 και τις ΗΠΑ (επί προεδρίας Μπαράκ Ομπάμα), είχε θέσει υπό αναστολή διάφορες οικονομικές κυρώσεις του ΟΗΕ, με αντάλλαγμα τον περιορισμό των πυρηνικών δραστηριοτήτων της Ισλαμικής Δημοκρατίας.
Η Αποχώρηση των ΗΠΑ και η Αντίδραση του Ιράν
Ωστόσο, οι ΗΠΑ, κατά τη διάρκεια της πρώτης θητείας του προέδρου Ντόναλντ Τραμπ, αποφάσισαν να αποσυρθούν από το ΚΟΣΔ το 2018, επαναφέροντας σε ισχύ τις δικές τους κυρώσεις και επιβάλλοντας νέες. Σε αντίποινα, η Τεχεράνη άρχισε να αθετεί δεσμεύσεις της στο πλαίσιο της συμφωνίας, ιδίως στο πεδίο του εμπλουτισμού ουρανίου.
Κατά τη διάρκεια της δεύτερης θητείας του, που άρχισε την 20ή Ιανουαρίου, ο ρεπουμπλικάνος πρόεδρος επανέλαβε τον διάλογο της Ουάσιγκτον με την Τεχεράνη. Ωστόσο, η κατάσταση περιπλέχθηκε περαιτέρω όταν το Ισραήλ τον έπεισε να διατάξει βομβαρδισμούς των ιρανικών πυρηνικών εγκαταστάσεων κατά τη διάρκεια του πολέμου των 12 ημερών τον Ιούνιο.
Οι Αντιδράσεις της Δύσης και η Θέση του Ιράν
Οι δυτικές χώρες, καθώς και το Ισραήλ, κατηγορούν το Ιράν πως έχει σκοπό να αποκτήσει πυρηνικό οπλοστάσιο. Η Τεχεράνη αρνείται κατηγορηματικά αυτές τις κατηγορίες, διατρανώνοντας πως είναι δικαίωμά της να διαθέτει ένα πολιτικό πυρηνικό πρόγραμμα για ειρηνικούς σκοπούς.
