Η προοπτική προσάρτησης της Δυτικής Όχθης από το Ισραήλ, ένα ζήτημα με εκρηκτικές γεωπολιτικές προεκτάσεις, επανήλθε στο προσκήνιο, με τον πρώην πρόεδρο των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, να διαδραματίζει απροσδόκητα κεντρικό ρόλο. Οι δηλώσεις του Τραμπ, που ήρθαν σε μια περίοδο αυξημένων εντάσεων, αναδεικνύουν τη βαθιά εμπλοκή των διεθνών παραγόντων στη διαμόρφωση του μέλλοντος της περιοχής και θέτουν νέα ερωτήματα για την αμερικανική εξωτερική πολιτική.
Η “κόκκινη γραμμή” του Τραμπ για τη Δυτική Όχθη
Ο Ντόναλντ Τραμπ απέρριψε κατηγορηματικά τα σχέδια επέκτασης της ισραηλινής κυριαρχίας στη Δυτική Όχθη, εδάφη που κατέλαβε το Ισραήλ στον πόλεμο του 1967. Οι δηλώσεις του, αρχικά σε δημοσιογράφους στον Λευκό Οίκο και εν συνεχεία σε συνέντευξη στο περιοδικό Time, ήταν σαφείς και ασυνήθιστα άμεσες:
- «Μην ανησυχείτε για τη Δυτική Όχθη. Το Ισραήλ δεν πρόκειται να κάνει τίποτα στη Δυτική Όχθη.»
- «Αυτό δεν θα συμβεί. Δεν θα συμβεί επειδή έδωσα τον λόγο μου στις αραβικές χώρες» στο πλαίσιο των διαπραγματεύσεων για την κατάπαυση του πυρός στη Λωρίδα της Γάζας.
- Προειδοποίησε μάλιστα ότι το Ισραήλ «θα έχανε κάθε στήριξη των ΗΠΑ εάν γινόταν κάτι τέτοιο».
Αυτές οι δηλώσεις έρχονται σε αντίθεση με την ευρύτερη πολιτική του Τραμπ κατά τη διάρκεια της προεδρίας του, η οποία συχνά θεωρήθηκε υποστηρικτική προς το Ισραήλ, συμπεριλαμβανομένης της αναγνώρισης της Ιερουσαλήμ ως πρωτεύουσας του Ισραήλ και της μεταφοράς της πρεσβείας των ΗΠΑ.
Οι κινήσεις στην Κνέσετ και η διεθνής αντίδραση
Οι δηλώσεις του Τραμπ ήρθαν στον απόηχο εξελίξεων στην ισραηλινή Βουλή, την Κνέσετ, όπου ψηφίστηκε η δρομολόγηση συζήτησης για δύο νομοσχέδια. Αυτά τα νομοσχέδια είχαν ως στόχο την επέκταση της ισραηλινής κυριαρχίας σε τμήματα της Δυτικής Όχθης. Μια τέτοια κίνηση θα συνιστούσε προσάρτηση παλαιστινιακών εδαφών, πράξη που διεθνώς θεωρείται παράνομη και έχει καταδικαστεί από τον ΟΗΕ και πολλές χώρες.
Ανάλυση: Η προσάρτηση εδαφών που καταλαμβάνονται στρατιωτικά απαγορεύεται από το διεθνές δίκαιο, ενισχύοντας την αρχή του απαραβίαστου των συνόρων και την εδαφική ακεραιότητα των κρατών. Περιπτώσεις προσαρτήσεων στο παρελθόν έχουν οδηγήσει σε παρατεταμένες συγκρούσεις και διεθνή απομόνωση. Η απειλή του Τραμπ για απώλεια της αμερικανικής στήριξης υποδηλώνει την αναγνώριση του κινδύνου μιας τέτοιας ενέργειας για την περιφερειακή σταθερότητα και τις σχέσεις του Ισραήλ με τις αραβικές χώρες, παρά τις προσπάθειες εξομάλυνσης μέσω των Συμφωνιών του Αβραάμ.
Ο ρόλος των Συμφωνιών Ειρήνης και των αραβικών χωρών
Ένα κεντρικό σημείο στις δηλώσεις του Τραμπ ήταν οι αναφορές του στις «αραβικές χώρες» και τις διαπραγματεύσεις για την κατάπαυση του πυρός στη Λωρίδα της Γάζας. Φαίνεται ότι η προοπτική προσάρτησης της Δυτικής Όχθης θα υπονόμευε σοβαρά τις προσπάθειες για περιφερειακή ειρήνη και τις σχέσεις που οικοδομήθηκαν, εν μέρει, και κατά τη διάρκεια της δικής του προεδρίας μέσω των Συμφωνιών του Αβραάμ.
Συγκριτική Ανάλυση: Οι «Συμφωνίες του Αβραάμ» του 2020 αποτέλεσαν μια ιστορική πρωτοβουλία, οδηγώντας στην εξομάλυνση των σχέσεων του Ισραήλ με τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, το Μπαχρέιν, το Σουδάν και το Μαρόκο. Αυτές οι συμφωνίες, σε αντίθεση με προηγούμενες ειρηνευτικές συνθήκες, δεν περιλάμβαναν την παλαιστινιακή πλευρά και δεν προϋπέθεταν λύση στο παλαιστινιακό ζήτημα. Ωστόσο, η ρητορική του Τραμπ υποδηλώνει ότι ακόμη κι αυτός αναγνωρίζει πως υπέρβαση συγκεκριμένων “κόκκινων γραμμών” στα εδάφη θα μπορούσε να ανατρέψει τις εύθραυστες ισορροπίες και να οδηγήσει σε οπισθοδρόμηση ακόμα και στις σχέσεις με αυτές τις αραβικές χώρες που ήδη έχουν προχωρήσει σε εξομάλυνση.
Το γεωπολιτικό διακύβευμα και οι συνέπειες
Η Δυτική Όχθη αποτελεί βασικό κομμάτι κάθε μελλοντικού παλαιστινιακού κράτους. Η προσάρτησή της θα σήμαινε ουσιαστικά το τέλος της προοπτικής λύσης δύο κρατών, η οποία αποτελεί τον θεμέλιο λίθο της διεθνούς διπλωματίας για την επίλυση της ισραηλινο-παλαιστινιακής σύγκρουσης επί δεκαετίες.
Στην εκτίμηση του συντάκτη: Οι δηλώσεις του Τραμπ, ανεξάρτητα από τα κίνητρα του, υπογραμμίζουν ότι η προσάρτηση της Δυτικής Όχθης θεωρείται από σημαντικούς διεθνείς παράγοντες ως μια κόκκινη γραμμή. Η διατήρηση της αμερικανικής στήριξης, ζωτικής σημασίας για την άμυνα και την οικονομία του Ισραήλ, φαίνεται να συνδέεται άρρηκτα με τη μη υλοποίηση τέτοιων σχεδίων. Το Ισραήλ, αντιμέτωπο με μια εκρηκτική κατάσταση στην περιοχή και με αυξανόμενες διεθνείς πιέσεις, βρίσκεται ενώπιον κρίσιμων επιλογών που θα καθορίσουν όχι μόνο το μέλλον της περιοχής, αλλά και τη δική του θέση στον παγκόσμιο χάρτη.
