Η 3η Οκτωβρίου του 1993 έμελλε να μείνει στην ιστορία ως η ημέρα που σίγησε μια από τις πιο αντισυμβατικές και οργισμένες φωνές της ελληνικής τέχνης: η Κατερίνα Γώγου. Το «σκανταλιάρικο κορίτσι» του παλιού ελληνικού κινηματογράφου μεταμορφώθηκε σε μούσα των «καταραμένων» μέσα από στίχους που, τριάντα χρόνια μετά τον πρόωρο θάνατό της, παραμένουν επίκαιροι και συγκλονιστικοί, αποκαλύπτοντας μια βαθιά πληγωμένη, αλλά ταυτόχρονα βαθιά ευαίσθητη ψυχή.
Από την Οθόνη στην Ποίηση: Η Μεταμόρφωση μιας Καλλιτέχνιδας
Η Κατερίνα Γώγου, γεννημένη στην Αθήνα την 1η Ιουνίου 1940, έδειξε από πολύ νωρίς την κλίση της στην υποκριτική.
Από ηλικίας μόλις πέντε ετών ανέβηκε στη σκηνή, χαρακτηριζόμενη ως παιδί-θαύμα.
Το κινηματογραφικό της ντεμπούτο έγινε στα 12 της, στην ταινία «Ο Άλλος» του Αλέκου Σακελλάριου.
Η συνεργασία της με κορυφαίους ηθοποιούς, όπως η Αλίκη Βουγιουκλάκη και η Τζένη Καρέζη, την καθιέρωσε ως το «σκανταλιάρικο κορίτσι» του Φίνου, με χαρακτηριστικές εμφανίσεις σε ταινίες όπως:
- «Το ξύλο βγήκε από τον Παράδεισο» (1959)
- «Δεσποινίς Διευθυντής» (1964)
- «Η γυνή να φοβήται τον άνδρα» (1965)
- «Μια τρελή-τρελή οικογένεια» (1965)
Ωστόσο, στα μέσα της δεκαετίας του ’70, η Γώγου στράφηκε σε ένα εντελώς διαφορετικό ύφος. Η βράβευσή της με Βραβείο Α’ Γυναικείου Ρόλου στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης για το «Βαρύ πεπόνι» και η συμμετοχή της στην «Παραγγελιά» (1980) του Παύλου Τάσσιου σηματοδότησαν ουσιαστικά την ολοκλήρωση του κινηματογραφικού της κύκλου, καθώς η καρδιά της την οδηγούσε πλέον προς την ποίηση και τον δρόμο της αναζήτησης.
Ποίηση ως Μανιφέστο: Η Φωνή των “Αποκλεισμένων”
Στα τέλη της δεκαετίας του ’70, η Κατερίνα Γώγου αφιερώθηκε ολοκληρωτικά στη συγγραφή. Η πρώτη της ποιητική συλλογή, «Τρία κλικ αριστερά», κυκλοφόρησε το 1978 και εκδόθηκε ακόμα και στο Σαν Φρανσίσκο με τη μεσολάβηση του Νάνου Βαλαωρίτη. Ακολούθησαν:
- «Ιδιώνυμο» (1980)
- «Ξύλινο παλτό» (1983)
- «Ο μήνας των παγωμένων σταφυλιών» (1988)
Ανάλυση: Οι ποιητικές της συλλογές δεν ήταν απλώς στίχοι, αλλά μανιφέστα γεμάτα οργή, πένθος, αλλά και μια αταλάντευτη πίστη σε έναν πιο δίκαιο κόσμο. Μέσα από την ποίησή της, η Γώγου έδωσε φωνή στους «αλήτες», τους «ποινικούς», τους «μετανάστες», τις «πόρνες» – σε όλους εκείνους που η κοινωνία απέρριπτε και «καταριόταν». Η ποίησή της αντικατόπτριζε την αγωνία και την αποξένωση της μεταπολιτευτικής γενιάς, για την οποία έγινε σύμβολο και εκπρόσωπος. Η επιλογή της να αφήσει την λαμπερή καριέρα στον κινηματογράφο για να εκφραστεί μέσα από έναν πιο “underground” δρόμο, υπογραμμίζει την αυθεντικότητα και την αντισυμβατική της φύση.
Κόντρα με το Σύστημα: Προσωπική Εμπειρία και Σύμβολο Αντίστασης
Η αντισυμβατική της ζωή και η αιχμηρή της κριτική απέναντι στην εξουσία, έφεραν την Κατερίνα Γώγου συχνά αντιμέτωπη με τις αρχές. Η ίδια διακωμωδούσε τη σχέση της με τη αστυνομία, όπως χαρακτηριστικά περιέγραφε ο φίλος της, Αντώνης Καφετζόπουλος, σε ένα περιστατικό όπου, έχοντας επιβιβάσει δύο αστυνομικούς στο αυτοκίνητο του Καφετζόπουλου, η Γώγου σχολίασε: «πρόσεχε πώς οδηγείς γιατί αν έχουμε κανένα ατύχημα και βρουν αυτά τα τέσσερα πτώματα ανακατεμένα μέσα στο αυτοκίνητο, δε μας ξεπλένει ούτε ο Νιαγάρας».
Οι εντάσεις αυτές κλιμακώθηκαν, κορυφώνοντας στην σύλληψή της τον Ιανουάριο του 1980 ως ύποπτης για τη δολοφονία των αστυνομικών των ΜΑΤ, Παντελή Πέτρου και Σωτήρη Σταμούλη, από τη «17 Νοέμβρη». Παρότι αφέθηκε ελεύθερη λόγω έλλειψης αποδεικτικών στοιχείων, το περιστατικό αυτό αναδεικνύει το κλίμα καχυποψίας που επικρατούσε γύρω από την ίδια και τις ιδέες της.
Σε μια άκρως συμβολική κίνηση, στις 3 Οκτωβρίου 1986, η Γώγου άσκησε μήνυση κατά του τότε Υπουργού Δημόσιας Τάξης, Αντώνη Δροσογιάννη, και του αρχηγού της ΕΛ.ΑΣ., Νίκου Αρκουδέα. Αφορμή στάθηκε ο βίαιος ξυλοδαρμός της από αστυνομικούς κατά τη διάρκεια ροκ συναυλίας στο Θέατρο του Λυκαβηττού στις 28 Σεπτεμβρίου του ίδιου έτους.
Ανάλυση: Αυτές οι αντιπαραθέσεις ενίσχυσαν το προφίλ της ως ανεξάρτητη και ανυπότακτη προσωπικότητα, μετατρέποντάς την σε ένα σύμβολο αντίστασης απέναντι στην κρατική αυθαιρεσία και την καταπίεση, ιδιαίτερα την περίοδο της Μεταπολίτευσης, όπου η κοινωνία βίωνε έντονες πολιτικές και κοινωνικές ζυμώσεις.
Το Τραγικό Τέλος και η Αιώνια Κληρονομιά
Η Κατερίνα Γώγου έφυγε από τη ζωή στις 3 Οκτωβρίου 1993, στην ηλικία των 53 ετών. Η προσωπική της μάχη με τους “δαίμονές” της και, σύμφωνα με πληροφορίες, η αγωνία της να “σώσει” την κόρη της, τη οδήγησαν σε ένα πρόωρο τέλος.
Η ζωή της, γεμάτη εντάσεις και αντιφάσεις, άφησε πίσω της ένα έργο που εξακολουθεί να συγκινεί, να προβληματίζει και να εμπνέει νέες γενιές.
Στην εκτίμηση του αρθρογράφου, η Κατερίνα Γώγου δεν ήταν απλώς μια ηθοποιός και ποιήτρια. Ήταν μια φωνή που αρνήθηκε να σιωπήσει, μια ψυχή που βίωνε την αδικία βαθιά και τη μετέτρεπε σε τέχνη. Η κληρονομιά της ζει μέσα από τους στίχους της, οι οποίοι συνεχίζουν να ψιθυρίζουν τις αλήθειες των περιθωριακών και να υπενθυμίζουν την ανάγκη για έναν πιο ανθρώπινο κόσμο. Η επίδρασή της στην ελληνική ποίηση και στον κοινωνικοπολιτικό διάλογο παραμένει ανεξίτηλη.
