Οι ψυχικές πληγές του πολέμου στη Γάζα στοιχειώνουν χιλιάδες Ισραηλινούς στρατιώτες, με τις μαρτυρίες για μετατραυματικό στρες (PTSD) και τις ανησυχίες για την ψυχική υγεία να πολλαπλασιάζονται. Ένα κύμα αυτοκτονιών μεταξύ βετεράνων έχει φέρει το ζήτημα στο προσκήνιο, αναδεικνύοντας την επιτακτική ανάγκη για αναγνώριση και ουσιαστική υποστήριξη.
Η Σκληρή Πραγματικότητα της Επιστροφής από το Μέτωπο
Η εμπειρία της μάχης στη Γάζα αφήνει ανεξίτηλα σημάδια. Ο λοχαγός Ισραέλ Μπεν Σιτρίτ, που τραυματίστηκε σοβαρά στις αρχές του 2024, περιγράφει στο AFP πώς ο ήχος ενός ελικοπτέρου τον μεταφέρει νοερά πίσω στη Χαν Γιουνές, μια από τις σφοδρότερες εστίες των συγκρούσεων. “«Υπάρχουν πολλά ερεθίσματα που με φέρνουν πίσω στο μέτωπο»”, εξηγεί, υπογραμμίζοντας τα συνεχή φλας μπακ που βιώνει. Η κραυγή ενός συναδέλφου που ζητούσε βοήθεια είναι μια ανάμνηση που, όπως λέει, “«θα τον ακολουθεί πάντα»”.
Analysis: Αυτές οι μαρτυρίες αναδεικνύουν το πόσο εύθραυστη είναι η ψυχική κατάσταση των στρατιωτών μετά την έκθεσή τους σε ακραία βία και τραύματα. Το PTSD δεν είναι απλώς μια ‘νευρική διαταραχή’ αλλά μια βαθιά νευροβιολογική και ψυχολογική αντίδραση σε τραυματικά γεγονότα.
Αποκάλυψη: Η Κλιμάκωση του Ψυχικού Τραύματος
Ο πόλεμος που ξέσπασε μετά την επίθεση της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου 2023, έχει αναδειχθεί ως η μεγαλύτερη σε διάρκεια σύγκρουση από την ίδρυση του κράτους του Ισραήλ το 1948. Οι επιπτώσεις στην ψυχική υγεία του στρατιωτικού προσωπικού είναι δυσμενείς:
- Έκθεση του Ισραηλινού στρατού (Ιούλιος 2025): 9.000 αιτήσεις για αναγνώριση ψυχικών διαταραχών από στρατιωτικές υγειονομικές υπηρεσίες μετά την 7η Οκτωβρίου.
- Σύγκριση: Ο πόλεμος του καλοκαιριού του 2014 στη Γάζα οδήγησε σε μόλις 159 αντίστοιχες αναγνωρίσεις.
Analysis: Η δραματική αύξηση των αιτήσεων φανερώνει το πρωτοφανές μέγεθος των ψυχολογικών επιπτώσεων αυτής της σύγκρουσης, η οποία διαφέρει ποιοτικά και ποσοτικά από προηγούμενες στρατιωτικές επιχειρήσεις. Η μακρά διάρκεια, η ασύμμετρη φύση του πολέμου και η εκτεταμένη έκθεση σε σκηνές φρίκης, συμβάλλουν στην επιβάρυνση.
Το «Αόρατο» Κόστος: Αυτοκτονίες και Κοινωνικός Στιγματισμός
Το ζήτημα της ψυχικής υγείας των στρατιωτών έχει λάβει διαστάσεις εθνικού προβλήματος:
- 60 αυτοκτονίες στρατιωτών τις τελευταίες εβδομάδες, σύμφωνα με τον Μίσα Κατς, ο οποίος αναφέρθηκε στο θέμα σε κοινοβουλευτική επιτροπή.
- Διαμαρτυρίες: Στρατιώτες με PTSD διαμένουν επί εβδομάδες έξω από το κτίριο του ισραηλινού κοινοβουλίου, απαιτώντας την αναγνώριση της ψυχικής τους κατάστασης.
Ο Γιόαν Ντομπένσκι, Γαλλοϊσραηλινός βετεράνος, τονίζει ότι το μετατραυματικό στρες «δεν είναι λιγότερο σοβαρό από το σωματικό τραύμα». Αυτή η δήλωση αποτελεί κοινή διαπίστωση μεταξύ των βετεράνων πολέμου παγκοσμίως, αν και συχνά το PTSD αντιμετωπίζεται με μεγαλύτερο στίγμα από τις εμφανείς σωματικές βλάβες.
Analysis: Η ανάγκη για αναγνώριση έγκειται όχι μόνο στην πρόσβαση σε ιατρικές παροχές αλλά και στην άρση του κοινωνικού στίγματος που συνοδεύει τις ψυχικές διαταραχές. Η αυτοκτονία, ως ακραία συνέπεια, υπογραμμίζει την ανεπάρκεια των υφιστάμενων μηχανισμών υποστήριξης.
Οι Αόρατες Πληγές της Οικογένειας
Οι επιπτώσεις των ψυχικών τραυμάτων επεκτείνονται πέρα από τον στρατιώτη, επηρεάζοντας βαθιά το οικογενειακό περιβάλλον. Όπως επισημαίνει ο λοχαγός Μπεν Σιτρίτ, “«Η κόρη μου συχνά με ρωτά αν πρέπει να κοιμηθεί μόνη ή μαζί μου. Όταν κάποιος τραυματίζεται, επηρεάζει όλους γύρω του, την οικογένεια, τα παιδιά. Τα παιδιά μας βλέπουν και αισθάνονται τα πάντα»”.
Analysis: Η ανεπίλυτη τραυματική εμπειρία ενός γονέα μπορεί να μεταφερθεί και στα παιδιά, δημιουργώντας ένα περιβάλλον άγχους και αβεβαιότητας. Αυτό αναδεικνύει την ανάγκη για ολιστική προσέγγιση στην υποστήριξη των βετεράνων, η οποία θα περιλαμβάνει και τη στήριξη των οικογενειών τους. Διεθνής πρακτική, όπως σε ΗΠΑ και Μεγάλη Βρετανία, περιλαμβάνει προγράμματα οικογενειακής θεραπείας και συμβουλευτικής για να διαχειριστούν τις επιπτώσεις του PTSD.
Προκλήσεις και Μελλοντικές Ανάγκες
Η αντιμετώπιση του PTSD απαιτεί οργανωμένες και μακροπρόθεσμες στρατηγικές. Η κοινοβουλευτική επιτροπή που ασχολείται με τις αυτοκτονίες στρατιωτών με μετατραυματικό στρες αποτελεί ένα πρώτο βήμα, αλλά η πορεία προς την ουσιαστική αλλαγή είναι μακρά. Χρειάζονται:
- Ενίσχυση των ψυχολογικών υπηρεσιών του στρατού.
- Εκπαίδευση του ιατρικού και ψυχολογικού προσωπικού στην έγκαιρη διάγνωση και διαχείριση του PTSD.
- Δημιουργία ολοκληρωμένων προγραμμάτων επανένταξης στην κοινωνία και στην εργασία.
- Καταπολέμηση του στίγματος μέσω εκστρατειών ευαισθητοποίησης του κοινού.
In the author’s assessment: Η εμπειρία του Ισραήλ αποτελεί ένα δυσοίωνο παράδειγμα για το «αόρατο» κόστος του πολέμου. Η προστασία της ψυχικής υγείας των μαχητών δεν είναι μόνο ηθική επιταγή, αλλά και στρατηγική αναγκαιότητα για τη συνοχή της κοινωνίας και την υγεία των επόμενων γενεών.
