Η πτώχευση της ιδιωτικής τράπεζας Ayandeh στο Ιράν, μία από τις μεγαλύτερες της χώρας, αποτελεί ένα ηχηρό καμπανάκι για την ευρύτερη σταθερότητα του ιρανικού χρηματοπιστωτικού συστήματος. Η αναγκαστική απορρόφηση των περιουσιακών της στοιχείων από τη δημόσια Bank Melli αναδεικνύει τις χρόνιες παθογένειες και τους κινδύνους που ελλοχεύουν από την αλόγιστη χρηματοδότηση μεγάλων έργων και την έλλειψη διαφάνειας.
Το χρονικό μιας κατάρρευσης: Η Ayandeh και τα ₹8 τρισεκατομμύρια χρέη
Η τράπεζα Ayandeh, που στα περσικά σημαίνει «μέλλον», ιδρύθηκε το 2012 και επεκτάθηκε ραγδαία, διαθέτοντας ένα δίκτυο 270 καταστημάτων, εκ των οποίων τα 150 βρίσκονταν στην πρωτεύουσα Τεχεράνη. Παρά την εντυπωσιακή ανάπτυξή της, η τράπεζα συσσώρευσε δυσθεώρητα χρέη που ξεπερνούσαν τα 8 τρισεκατομμύρια ριάλ (το ιρανικό νόμισμα), οδηγώντας στην κατάρρευσή της.
Σύμφωνα με το πρακτορείο ειδήσεων Isna:
- Τα δάνεια και οι συσσωρευμένες απώλειες ανέρχονταν σε 5.400 τρισεκατομμύρια ριάλ (περίπου 4,5 δισ. ευρώ).
- Οι ακάλυπτες πιστώσεις άγγιζαν τα 3.110 τρισεκατομμύρια ριάλ (περίπου 2,5 δισ. ευρώ).
Η παρέμβαση της Κεντρικής Τράπεζας του Ιράν ήταν άμεση, με την απόφαση να μεταφερθούν τα περιουσιακά στοιχεία της Ayandeh στη δημόσια Bank Melli. Ο διευθυντής της Bank Melli, Αμπολφαζί Νατζαρζαντέχ, επιβεβαίωσε την ολοκλήρωση της μεταβίβασης, διασφαλίζοντας παράλληλα τους καταθέτες ότι θα μπορέσουν να ανακτήσουν τα ποσά τους.
Η ουσία του προβλήματος: «Υπερπολυτελή πρότζεκτ» και διαπλοκή
Η εφημερίδα Χαμ Μιχάν έκανε λόγο για «πτώχευση» μιας τράπεζας στην οποία «δεν διέθετε ίδια κεφάλαια και χρειάστηκε να καταφύγει σε δάνεια για ταμειακά διαθέσιμα». Αυτή η δήλωση υποδηλώνει μια αδύναμη κεφαλαιακή βάση και επισφαλείς πρακτικές.
Ανάλυση: Η ρίζα του προβλήματος φαίνεται να βρίσκεται στην υπερβολική έκθεση σε συγκεκριμένα, συχνά μεγαλεπίβολα, έργα. Ο Χαμιντρεζά Γκανιαμπαντί, αξιωματούχος της Κεντρικής Τράπεζας, αποκάλυψε πως «Πάνω από το 90% των χρημάτων της Τράπεζας Αγιαντέχ είχαν διατεθεί είτε σε συνδεόμενα με την τράπεζα μέρη είτε σε προγράμματα που διαχειριζόταν η ίδια η τράπεζα», τα οποία δεν εξοφλήθηκαν ποτέ (πρακτορείο Irna). Αυτό υποδεικνύει σοβαρά ζητήματα εταιρικής διακυβέρνησης, ελέγχου κινδύνου και πιθανής διαπλοκής.
Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτής της στρατηγικής ήταν η χρηματοδότηση του Iran Mall στην Τεχεράνη – ένα τεράστιο εμπορικό συγκρότημα που παρουσιάζεται ως το μεγαλύτερο στον κόσμο, διαθέτοντας ακόμα και πίστα πατινάζ και κινηματογράφους. Ενώ τέτοια έργα μπορούν να συμβάλλουν στην ανάπτυξη, η υπερβολική και μη εξασφαλισμένη χρηματοδότησή τους, προκύπτουσα από τις ίδιες τις τράπεζες, μπορεί να οδηγήσει σε κατάρρευση όταν οι αποδόσεις δεν είναι οι αναμενόμενες ή τα δάνεια δεν αποπληρώνονται.
Ευρύτερες επιπτώσεις και ο αντίκτυπος στο ιρανικό τραπεζικό σύστημα
Η πτώχευση της Ayandeh δεν είναι ένα μεμονωμένο περιστατικό. Από τη δεκαετία του 1990, ο τραπεζικός τομέας στο Ιράν έχει ανοίξει και σε ιδιωτικούς και ξένους επενδυτές, δημιουργώντας ένα πιο ανταγωνιστικό, αλλά και δυνητικά πιο επισφαλές περιβάλλον. Σύμφωνα με το πρακτορείο ειδήσεων Tasnim, εκτός από την Ayandeh, άλλες πέντε τράπεζες (Sarmayeh, Day, Sepah, Iran Zamin και Melal) αντιμετωπίζουν επίσης προβλήματα.
Ερμηνεία: Αυτό το γεγονός υπογραμμίζει την ανάγκη για αυστηρότερη εποπτεία και ρύθμιση στον ιρανικό τραπεζικό τομέα. Οι ευρύτερες οικονομικές πιέσεις στο Ιράν, συμπεριλαμβανομένων των διεθνών κυρώσεων και του υψηλού πληθωρισμού, επιδεινώνουν την κατάσταση, καθιστώντας ακόμα πιο δύσκολη την αποπληρωμή των δανείων και την εξυγίανση των τραπεζικών ισολογισμών. Η διάσωση μέσω κρατικών τραπεζών, όπως η Bank Melli, ενώ διασφαλίζει τους καταθέτες βραχυπρόθεσμα, μακροπρόθεσμα μεταφέρει το βάρος στους φορολογούμενους και μπορεί να κρύψει υποκείμενα συστημικά προβλήματα.
Πηγή φωτογραφίας: iranintl.com
