Ο νέος πρόεδρος βρίσκεται αντιμέτωπος με νομικές προκλήσεις, με δύο πρόσφατα “αγκάθια” για τον Λευκό Οίκο να αναδεικνύουν τον αγώνα για τον έλεγχο της εκτελεστικής εξουσίας: Αφενός, η δικαστική αναστολή του προγράμματος εθελουσίας εξόδου δημοσίων υπαλλήλων, τουλάχιστον μέχρι νεωτέρας και αφετέρου, το “πάγωμα” της κατάργησης της ιθαγένειας εξ αίματος.
Χθες, δύο συνδικαλιστικές οργανώσεις που εκπροσωπούν εργαζομένους της USAID κατέθεσαν μήνυση εναντίον του προέδρου, αντιδρώντας στην προσπάθεια περικοπής της αμερικανικής υπηρεσίας ανθρωπιστικής βοήθειας, η οποία διαδραματίζει κρίσιμο ρόλο στην επιβίωση εκατομμυρίων ανθρώπων παγκοσμίως.
Αυτές οι προσφυγές αποτελούν μέρος ενός ευρύτερου κύματος νομικών αμφισβητήσεων κατά των εκτελεστικών διαταγμάτων του Τραμπ.
Όπως επισημαίνει ο πολιτικός αναλυτής Στίβεν Κόλινσον, το δικαστικό σύστημα αναμένεται να υπερφορτωθεί με υποθέσεις κατά τη διάρκεια της θητείας του. “Αυτές είναι οι πρώτες σημαντικές δοκιμασίες της ικανότητας της δικαστικής εξουσίας να περιορίσει αποφάσεις που πολλοί θεωρούν αντισυνταγματικές – και έχουν τη δυνατότητα να αλλάξουν ριζικά τον τρόπο άσκησης της προεδρίας και το ίδιο το πολιτικό σύστημα. Επίσης, θα μπορούσαν να κρίνουν τη νομιμότητα της αδιαφανούς επιχείρησης του Έλον Μασκ στο υπουργείο Κυβερνητικής Αποτελεσματικότητας”.
“Εάν τα δικαστήρια ερμηνεύσουν σωστά το Σύνταγμα, θα σταματήσουν τον Μασκ και τον Τραμπ”, δήλωσε ο Δημοκρατικός γερουσιαστής Εντ Μάρκεϊ στο CNN. “Το Κογκρέσο είναι το Άρθρο 1, ο πρόεδρος το Άρθρο 2 και η δικαστική εξουσία το Άρθρο 3. Δεν υπάρχει Άρθρο 3.5 όπου ο Μασκ μπορεί να κάνει ό,τι θέλει. Προσπαθούν να αλλάξουν το συνταγματικό δίκαιο.”
Δεδομένου του ελέγχου του Κογκρέσου από τους Ρεπουμπλικάνους, της αφοσίωσης της νέας υπουργού Δικαιοσύνης στον Τραμπ και της παρουσίας ατόμων από την προσωπική νομική ομάδα του προέδρου σε υψηλές θέσεις του υπουργείου Δικαιοσύνης, το ανεξάρτητο δικαστικό σύστημα φαίνεται να είναι η τελευταία γραμμή άμυνας ενάντια στην αυξανόμενη εξουσία του Τραμπ.
“Γίνεται φανερό ότι για τον πρόεδρό μας το κράτος δικαίου είναι εμπόδιο στους πολιτικούς του στόχους. Το θεωρεί κάτι που μπορεί να παρακάμψει ή να αγνοήσει για πολιτικό ή προσωπικό όφελος“, δήλωσε ο δικαστής Τζον Κούγκενουρ. “Σε αυτή την αίθουσα, το κράτος δικαίου είναι ένας φωτεινός φάρος που σκοπεύω να ακολουθήσω”.
Τα δικαστήρια δεν μπορούν να σταματήσουν τα πάντα
Ωστόσο, είναι απίθανο τα δικαστήρια να μπορέσουν να ανατρέψουν κάθε προεδρική απόφαση.
Οι σύμβουλοι της κυβέρνησης πιστεύουν ότι τουλάχιστον τα βασικά σημεία του σχεδίου θα υποστηριχθούν από το Ανώτατο Δικαστήριο, το οποίο αποτελείται κυρίως από συντηρητικούς δικαστές.
Ακόμα κι αν κάποιες από τις εκτελεστικές αποφάσεις του προέδρου λάβουν το “πράσινο φως” από το Ανώτατο Δικαστήριο, αυτό θα σηματοδοτήσει μια σημαντική αλλαγή στον τρόπο άσκησης της προεδρίας.
Θα υποκύψουν τελικά τα δικαστήρια – ιδίως το Ανώτατο Δικαστήριο – στην διογκωμένη αντίληψη του Τραμπ για την προεδρική εξουσία ή θα καταφέρουν να περιορίσουν την αυθαιρεσία του; Και αν αμφισβητήσουν τις προθέσεις του, θα συμμορφωθεί ο Τραμπ ή θα προκαλέσει μια συνταγματική κρίση;
“Υπάρχει λόγος για συγκρατημένη αισιοδοξία“, εκτιμά η Ρουθ Μάρκους σε άρθρο της στην Washington Post, αναφερόμενη “στο θλιβερό νομικό ιστορικό της πρώτης θητείας Τραμπ και στην άμεση αντίδραση των δικαστηρίων στη δεύτερη”.
“Παρόλο που η αντίσταση στον Τραμπ είναι πιο υποτονική από ό,τι πριν από χρόνια, η νομική αντίσταση είναι καλά χρηματοδοτημένη και οργανωμένη, με γενικούς εισαγγελείς που συντονίζουν τις δικαστικές στρατηγικές και εξωτερικές ομάδες έτοιμες να αναδείξουν υποθέσεις”, προσθέτει.
“Ωστόσο, υπάρχουν αρκετοί λόγοι ανησυχίας”, συνεχίζει η Μάρκους, εξηγώντας ότι οι ενάγοντες κατά των καταχρηστικών απολύσεων μπορεί να κερδίσουν τη δικαστική μάχη, αλλά όχι αρκετά γρήγορα ώστε να αποτρέψουν τη ζημιά. Το ίδιο ισχύει και για την USAID και άλλες υποθέσεις.
“Κατά τη διάρκεια της πρώτης θητείας του, οι δικηγόροι κατάφεραν να συγκρατήσουν τον Τραμπ. Όμως, ο σημερινός Τραμπ αγνοεί τις νομικές απαιτήσεις. Φαίνεται να καλωσορίζει την ευκαιρία να παραβιάσει τα νομικά όρια, να διεκδικήσει την εκτελεστική εξουσία και να προκαλέσει τα δικαστήρια να τον σταματήσουν”, τονίζει.
“Κατά κάποιον τρόπο, η κυβέρνηση Τραμπ ποντάρει στους συντηρητικούς δικαστές του Ανωτάτου Δικαστηρίου για την έγκριση περισσότερης προεδρικής εξουσίας”, καταλήγει ο Κόλινσον.
