Σε ένα πρόσφατο άρθρο του στην ισραηλινή εφημερίδα Haaretz, ο Ζβι Μπαρέλ αναλύει τις γεωπολιτικές επιπτώσεις της αμφιλεγόμενης πρότασης του Ντόναλντ Τραμπ για τον εκτοπισμό δύο εκατομμυρίων Παλαιστινίων από τη Γάζα. Ο Μπαρέλ υποστηρίζει ότι η πρόταση αυτή δημιουργεί ένα κύμα αναταραχής που ξεπερνά κατά πολύ τα στενά όρια της ισραηλινο-παλαιστινιακής διαμάχης.
Ο Μπαρέλ επισημαίνει πως, παραδοσιακά, οι χώρες της Μέσης Ανατολής κατατάσσονταν με γνώμονα τις γεωπολιτικές τους συμμαχίες: τον μετριοπαθή σουνιτικό άξονα, τον φιλοαμερικανικό άξονα, τον σιιτικό άξονα, ή τον αποκαλούμενο ιρανικό άξονα. Όμως, σύμφωνα με τον Μπαρέλ, ο Τραμπ εισάγει μια νέα κατηγορία: τον άξονα του φόβου.
Η ανάλυση του άρθρου καταδεικνύει πως το σχέδιο Τραμπ έχει τη δυνατότητα να αποσταθεροποιήσει την ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής, προκαλώντας έντονες ανησυχίες σε χώρες όπως η Ιορδανία, η Αίγυπτος και η Σαουδική Αραβία.
1. Ο Άξονας του Φόβου: Μια Νέα Γεωπολιτική Πραγματικότητα
Ο Ντόναλντ Τραμπ αναδιαμορφώνει το γεωπολιτικό τοπίο της Μέσης Ανατολής, δημιουργώντας έναν νέο “άξονα του φόβου”, που δεν βασίζεται σε θρησκευτικές ή ιδεολογικές συμμαχίες, αλλά στον φόβο της αποσταθεροποίησης που θα προκληθεί από μια πιθανή μαζική μετακίνηση Παλαιστινίων. Αυτός ο φόβος είναι ιδιαίτερα έντονος σε χώρες όπως η Ιορδανία και η Αίγυπτος, οι οποίες αντιμετωπίζουν σοβαρούς κινδύνους από μια τέτοια εξέλιξη.
2. Η Σαουδική Αραβία Αντιδρά: Ένα Σχέδιο Χωρίς Συναίνεση
Το σχέδιο Τραμπ περιπλέκει τη θέση της Σαουδικής Αραβίας, η οποία έχει ξεκαθαρίσει ότι δεν θα προχωρήσει σε εξομάλυνση των σχέσεών της με το Ισραήλ χωρίς την προϋπόθεση μιας λύσης για το παλαιστινιακό ζήτημα και τη δημιουργία ενός ανεξάρτητου παλαιστινιακού κράτους. Αυτή η στάση θέτει τον Τραμπ σε δύσκολη θέση, καθώς η εξομάλυνση των σχέσεων Σαουδικής Αραβίας-Ισραήλ αποτελεί έναν από τους βασικούς στόχους της εξωτερικής του πολιτικής. Η άμεση και ξεκάθαρη αντίδραση του Ριάντ υποδεικνύει ότι δεν υπάρχουν περιθώρια για συμβιβασμούς σε αυτό το θέμα.
3. Ιορδανία: Μια Υπαρξιακή Απειλή;
Η Ιορδανία θεωρεί το σχέδιο Τραμπ ως μια υπαρξιακή απειλή για την εθνική της ασφάλεια. Όπως τονίζεται στο άρθρο, η μετακίνηση ενός μεγάλου αριθμού Παλαιστινίων στην Ιορδανία θα μπορούσε να ανατρέψει την εύθραυστη δημογραφική ισορροπία της χώρας, όπου ήδη τα 2/3 του πληθυσμού είναι παλαιστινιακής καταγωγής. Το άρθρο αναφέρεται επίσης στο ιστορικό προηγούμενο του “Μαύρου Σεπτέμβρη” (1970), όταν η παρουσία της Οργάνωσης για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης (PLO) οδήγησε σε αιματηρή εμφύλια σύγκρουση εντός της Ιορδανίας.
Επιπλέον, η Ιορδανία ανησυχεί για την πιθανότητα να δεχθεί πρώην μέλη της Χαμάς, καθώς κάτι τέτοιο θα μπορούσε να αποσταθεροποιήσει το καθεστώς και να αναβιώσει συνθήκες που θυμίζουν τις ταραχώδεις δεκαετίες του ’60 και του ’70.
4. Αίγυπτος: Κίνδυνοι για την Εθνική Ασφάλεια
Το άρθρο εξηγεί ότι μια πιθανή μετακίνηση Παλαιστινίων στην Χερσόνησο του Σινά θα δημιουργούσε σημαντικές απειλές για την εθνική ασφάλεια της Αιγύπτου. Το βασικό πρόβλημα δεν είναι μόνο η οικονομική επιβάρυνση, αλλά και η ενίσχυση των δεσμών μεταξύ της Χαμάς και της Μουσουλμανικής Αδελφότητας – μιας οργάνωσης που η αιγυπτιακή κυβέρνηση θεωρεί ως άμεση απειλή για την εσωτερική σταθερότητα.
Η ενδεχόμενη συνεργασία της Χαμάς με τρομοκρατικούς θύλακες που δραστηριοποιούνται ήδη στο Σινά θα μπορούσε να αναζωπυρώσει την δράση των ισλαμιστικών τρομοκρατικών ομάδων, μετατρέποντας την περιοχή σε ένα νέο πεδίο μάχης.
5. Οικονομική Πίεση ή Στρατηγικός Συμβιβασμός: Ένα Κρίσιμο Δίλημμα
Η Ιορδανία και η Αίγυπτος εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από την οικονομική βοήθεια που λαμβάνουν από τις ΗΠΑ, γεγονός που θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί από τον Τραμπ ως μέσο πίεσης για να τις αναγκάσει να αποδεχτούν το σχέδιό του. Ωστόσο, το άρθρο επισημαίνει ότι οι δύο αυτές χώρες λαμβάνουν επίσης σημαντική οικονομική υποστήριξη από τη Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα (ΗΑΕ). Εάν η Σαουδική Αραβία αποφασίσει να αντικαταστήσει την αμερικανική οικονομική βοήθεια, ο Τραμπ θα χάσει ένα σημαντικό μοχλό πίεσης. Από την άλλη πλευρά, οι οικονομικές σχέσεις μεταξύ ΗΠΑ και Σαουδικής Αραβίας είναι αμοιβαία επωφελείς, με τον Τραμπ να επιδιώκει την προσέλκυση μεγάλων σαουδαραβικών επενδύσεων στις ΗΠΑ.
6. Οι Πολιτικές Επιπτώσεις για το Ισραήλ
Το άρθρο υπογραμμίζει ότι ο Νετανιάχου δεν έχει αποκομίσει ουσιαστικά οφέλη από τον Τραμπ όσον αφορά τη σταθεροποίηση των σχέσεων με τη Σαουδική Αραβία ή την προώθηση της προσάρτησης της Δυτικής Όχθης. Το δημοσίευμα εκτιμά ότι ο Τραμπ θα αναγκαστεί να αναθεωρήσει τις προτεραιότητές του και να επαναξιολογήσει την πολιτική του στην περιοχή. Επίσης, σημαντικό είναι το γεγονός ότι το Κογκρέσο των ΗΠΑ έχει ήδη εκφράσει αντιρρήσεις για το συγκεκριμένο σχέδιο, περιορίζοντας έτσι την ελευθερία κινήσεων του Τραμπ.
