Η πιθανότητα μιας συμφωνίας οριοθέτησης ΑΟΖ μεταξύ Τουρκίας και Συρίας προστίθεται στο πολύπλοκο γεωπολιτικό παιχνίδι της Άγκυρας στην Ανατολική Μεσόγειο.
Μετά το αμφιλεγόμενο τουρκολιβυκό μνημόνιο του 2019, η Τουρκία επιδιώκει να εδραιώσει ακόμη πιο ισχυρά τη θέση της στην περιοχή, προβαίνοντας σε αναθεωρήσεις των θαλάσσιων ζωνών και ζητώντας περισσότερη επιρροή, με τη στρατηγική της «Γαλάζια Πατρίδα» να αποτελεί τον πυρήνα αυτών των προσπαθειών.
Η Άγκυρα συνεχίζει να εφαρμόζει μια στρατηγική αναθεωρητισμού, αξιοποιώντας διμερείς συμφωνίες για την ενίσχυση της θέσης της και τη δημιουργία τετελεσμένων που να υποστηρίζουν την πολιτική της για την «Γαλάζια Πατρίδα».
Οι στόχοι της Άγκυρας
Μέσα από μια πιθανή συμφωνία με τη Συρία, η Τουρκία επιδιώκει να ενδυναμώσει τη γεωπολιτική της θέση στην Ανατολική Μεσόγειο, δημιουργώντας τετελεσμένα που υποστηρίζουν τη στρατηγική της. Αυτή η προσέγγιση στηρίζεται σε μια επικίνδυνη αντίληψη των θαλάσσιων δικαιωμάτων της, στοχεύοντας στη μεγέθυνση της υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ, εις βάρος της Ελλάδας και της Κύπρου.
Επιπλέον, μια συμφωνία με τη Συρία θα μπορούσε να παρέχει στρατηγικά εργαλεία πίεσης κατά της Ελλάδας και της Κύπρου, ενισχύοντας τις τουρκικές διεκδικήσεις στη θαλάσσια περιοχή. Ουσιαστικά, θα νομιμοποιούσε την στρατιωτική παρουσία της Τουρκίας στη βόρεια Συρία, καθώς οι θαλάσσιες διαπραγματεύσεις θα μπορούσαν να συνδυαστούν με χερσαία ζητήματα. Τέλος, αυτή η κίνηση θα ενίσχυε την τουρκική επιρροή σε σχέση με άλλες περιφερειακές δυνάμεις.
Συγκρίσεις με το τουρκολιβυκό μνημόνιο
Το παράνομο μνημόνιο Τουρκίας-Λιβύης και η πιθανή συμφωνία με τη Συρία παρουσιάζουν αρκετές ομοιότητες αλλά και διαφορές. Σε αμφότερες τις περιπτώσεις, η Τουρκία επιχειρεί να αναδιοργανώσει τα θαλάσσια σύνορα της Ανατολικής Μεσογείου, χρησιμοποιώντας διμερείς συμφωνίες για την επίτευξη τετελεσμένων.
Η Άγκυρα βασίζεται στην αρχή ότι τα νησιά δεν έχουν δικαίωμα σε πλήρη ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδα, καθότι «επικάθονται» σε ηπειρωτική υφαλοκρηπίδα. Έτσι, στο πλαίσιο του τουρκολιβυκού μνημονίου, παραγνωρίστηκαν τα δικαιώματα της Κρήτης και των Δωδεκανήσων, ενώ μια συμφωνία με τη Συρία θα μπορούσε να παρακάμψει την Κύπρο.
Ωστόσο, οι διαφορές είναι σοβαρές. Το τουρκολιβυκό μνημόνιο υπογράφηκε με μια κυβέρνηση που εξαρτάτο στρατιωτικά από την Άγκυρα. Από την άλλη πλευρά, η Συρία βρίσκεται σε πολιτική αστάθεια, κάτι που μπορεί να καθιστά αμφίβολη τη νομιμότητα μιας τέτοιας συμφωνίας.
Επιπλέον, η γεωγραφική διάσταση είναι σημαντική. Το τουρκολιβυκό μνημόνιο πλήττει άμεσα τα δικαιώματα της Ελλάδας και της Αιγύπτου, ενώ μια συμφωνία Τουρκίας-Συρίας θα έχει κυρίως συνέπειες για την Κύπρο, αν και δεν πρέπει να αποκλειστούν οι επιπτώσεις στα ελληνικά και αιγυπτιακά συμφέροντα.
Τέλος, ενώ το τουρκολιβυκό μνημόνιο προκάλεσε σφοδρές αντιδράσεις σε διεθνές επίπεδο από την Ε.Ε., τις ΗΠΑ και τον ΟΗΕ, είναι δύσκολο να προβλέψουμε την αντίδραση των διεθνών παραγόντων σε μια πιθανή συμφωνία Τουρκίας-Συρίας.
