Η δημοφιλής άποψη ότι ο αυξανόμενος πληθωρισμός στις Ηνωμένες Πολιτείες μπορεί να αντιμετωπιστεί μέσω της σύσφιξης της νομισματικής πολιτικής, χωρίς να έχει αντίκτυπο στην ανάπτυξη, κέρδισε έδαφος πέρυσι.
Ωστόσο, οι τελευταίες προβλέψεις της αμερικανικής κεντρικής τράπεζας (Fed) την περασμένη Τετάρτη για διαρκή αύξηση του πληθωρισμού μέχρι το 2025 έχουν θέσει σε αμφιβολία αυτό το ενδεχόμενο, προκαλώντας αναταραχές στις διεθνείς χρηματοπιστωτικές αγορές.
Από το 2022, οπότε και η Fed άρχισε να αυξάνει δραστικά τα επιτόκια, οι οικονομολόγοι προέβλεπαν ότι η οικονομία των ΗΠΑ δύσκολα θα αποφύγει την ύφεση, λαμβάνοντας υπόψη το ιστορικό της χώρας σε παρόμοιες περιόδους υψηλού πληθωρισμού.
Οι ρίζες του αυξανόμενου πληθωρισμού εντοπίζονται στην επεκτατική δημοσιονομική και νομισματική πολιτική που εφαρμόστηκε κατά τη διάρκεια της πανδημίας, σε συνδυασμό με την εκτίναξη των τιμών ενέργειας και τροφίμων. Αυτοί οι παράγοντες έφεραν τον πληθωρισμό στο 9,1% το καλοκαίρι του 2022, το υψηλότερο ποσοστό που είχε καταγραφεί εδώ και σχεδόν 40 χρόνια.
Σύμφωνα με οικονομικές θεωρίες και ιστορικές εμπειρίες, η απότομη αύξηση των επιτοκίων – από 0,25% στην αρχή του 2022 μέχρι 4,5% τον Δεκέμβριο του ίδιου χρόνου – αναμενόταν να περιορίσει τη ζήτηση για καταναλωτικές δαπάνες και επενδύσεις, οδηγώντας σε επιβράδυνση της οικονομίας ή ακόμη και σε ύφεση.
Αυτή η πρόβλεψη δεν επιβεβαιώθηκε. Παρ’ όλα τα αυστηρά μέτρα, το αμερικανικό ΑΕΠ αυξήθηκε κατά 2,5% το 2022, σημειώνοντας έναν ρυθμό ανάπτυξης σύμφωνα με τον μέσον όρο της τελευταίας δεκαετίας. Δεδομένης της χρονικής υστέρησης των επιτοκίων στις οικονομικές δραστηριότητες, πολλοί αναλυτές προέβλεπαν ότι η ύφεση θα έρθει το 2023, ειδικά με την Fed να συνεχίζει να αυξάνει τα επιτόκια, φτάνοντάς τα στο 5,5% τον Ιούλιο.
Ωστόσο, το ΑΕΠ παρουσίασε αύξηση 2,9%, δηλαδή μεγαλύτερη από το έτος πριν, ενώ ο πληθωρισμός (βάσει του δείκτη τιμών καταναλωτή) μειώθηκε στο 6,5% τον Δεκέμβριο του 2022 και στο 3,4% τον Δεκέμβριο του 2023.
Αυτό το θετικό σενάριο άρχισε να κυριαρχεί φέτος, καθώς η οικονομία συνέχιζε να αναπτύσσεται. Σύμφωνα με τις προβλέψεις της Fed, η αύξηση του ΑΕΠ αναμένεται να φτάσει το 2,5% το 2024, με ελαφρά πτώση στο 2,1% το 2025. Παρά την πτώση του πληθωρισμού, οι αριθμοί φέτος παρέμειναν ασταθείς. Αν και υποχώρησε στο 2,4% τον Σεπτέμβριο, αυξήθηκε εκ νέου τον Οκτώβριο (2,6%) και τον Νοέμβριο (2,7%).
Η Fed προχώρησε σε αναθεώρηση των προβλέψεών της για τον πληθωρισμό, με προσαρμογές προς τα πάνω, αναμένοντας 2,4% το 2024 (από 2,3% τον Σεπτέμβριο) και 2,5% το 2025 (από 2,1%). Αυτή η αναθεώρηση προκάλεσε τριγμούς στις αγορές, συνοδευόμενη από προβλέψεις για πολύ πιο αργή μείωση των επιτοκίων το 2025. Μετά από μια μείωση της τάξης του 1% από τον Σεπτέμβριο, η Fed προέβλεψε περαιτέρω μείωση κατά μόλις 0,5% το 2025.
Αυτή η αλλαγή αιφνιδίασε τους επενδυτές, οδηγώντας σε σημαντική αύξηση της απόδοσης του 10ετούς αμερικανικού ομολόγου στο 4,57% και σε μεγάλες πωλήσεις μετοχών, με πτώση γύρω στο 3% σε καθοριστικούς δείκτες των ΗΠΑ την Τετάρτη. Ομοίως, η τιμή του bitcoin υποχώρησε κάτω από 100.000 δολάρια, ενώ η τιμή του χρυσού παρουσίασε κάμψη.
Η αναθεώρηση για τον πληθωρισμό συνδέεται εν μέρει και με τις πολιτικές αλλαγές που σχεδιάζει ο εκλεγμένος πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος θα αναλάβει τα καθήκοντά του στις 20 Ιανουαρίου.
Ο Τραμπ έχει προγραμματίσει σημαντικές αυξήσεις στους δασμούς εισαγωγών στις ΗΠΑ, οι οποίες θα μπορούσαν να επιφέρουν αυξήσεις στις τιμές. Ο πρόεδρος της Fed, Τζερόμ Πάουελ, σημείωσε ότι ορισμένα μέλη της επιτροπής της Fed προσπαθούν να προβλέψουν τον αντίκτυπο των μέτρων της νέας κυβέρνησης, αλλά πρόσθεσε ότι είναι πρόωρο να γίνει αυτό, καθώς δεν έχουν ανακοινωθεί συγκεκριμένες πολιτικές.
