Έναρξη κρίσιμων διαπραγματεύσεων στην Ελβετία για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν. Ποια τα διακυβεύματα και οι πιθανές εκβάσεις;
Ελβετία: Διαπραγματεύσεις για το Ιρανικό Πυρηνικό Πρόγραμμα
Σε μια κρίσιμη συγκυρία, ξεκίνησαν σήμερα στην Ελβετία συνομιλίες με επίκεντρο το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα. Στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων βρίσκονται οι διπλωμάτες της Τεχεράνης, αντιμέτωποι με αντιπροσωπείες από τη Γαλλία, τη Γερμανία και τη Βρετανία, σε μια προσπάθεια αποκλιμάκωσης της έντασης και εξεύρεσης κοινού τόπου.
Οι συνομιλίες αυτές έρχονται ως συνέχεια προηγούμενων επαφών στη Γενεύη, εν μέσω αυξανόμενης ανησυχίας των δυτικών κυβερνήσεων για την πορεία του ιρανικού πυρηνικού προγράμματος. Παρά τη σημασία τους, τόσο το γερμανικό υπουργείο Εξωτερικών όσο και το Ιράν επιμένουν ότι πρόκειται για “διαβουλεύσεις” και όχι για επίσημες διαπραγματεύσεις.
Ποιοι είναι οι στόχοι των εμπλεκομένων πλευρών;
Σύμφωνα με δηλώσεις του εκπροσώπου του ιρανικού υπουργείου Εξωτερικών, Εσμαεΐλ Μπακαεΐ, οι συνομιλίες αναμένεται να διαρκέσουν δύο ημέρες και θα καλύψουν “ένα ευρύ φάσμα θεμάτων”.
Η Τεχεράνη προσέρχεται στις συνομιλίες με κύριο στόχο την άρση των διεθνών κυρώσεων που έχουν επιβληθεί στη χώρα, ενώ παράλληλα αναμένει συγκεκριμένες προτάσεις από τις άλλες πλευρές.
Από την πλευρά της, η γαλλική κυβέρνηση υπογραμμίζει ότι η συνάντηση αυτή καταδεικνύει τη σταθερή δέσμευση των “E3” (Γαλλίας, Γερμανίας και Βρετανίας) να αναζητήσουν μια διπλωματική λύση για το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα, το οποίο προκαλεί έντονη ανησυχία στη διεθνή κοινότητα.
Σημαντικές εξελίξεις και ανησυχίες
Ένα γεγονός που έχει προκαλέσει ιδιαίτερη ανησυχία είναι η ανακοίνωση του Ιράν στις αρχές Δεκεμβρίου για την έναρξη τροφοδοσίας νέων φυγοκεντρικών μηχανών στον πυρηνικό σταθμό του Φορντό. Στόχος αυτής της κίνησης, σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Ατομικής Ενέργειας (ΔΟΑΕ-ΙΑΕΑ), είναι η αύξηση της παραγωγικής ικανότητας ουρανίου σε ποσοστό έως και 60%.
Η ομάδα Ε3 εξέφρασε την έντονη ανησυχία της με επιστολή προς το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, καλώντας το Ιράν να σταματήσει την πυρηνική κλιμάκωση.
Ο κίνδυνος ενός “μηχανισμού επανόρθωσης”
Οι ευρωπαϊκές χώρες αναφέρονται επίσης σε έναν πιθανό μηχανισμό “επανόρθωσης” κυρώσεων, με στόχο να αποτρέψουν το Ιράν από την απόκτηση πυρηνικού όπλου.
Σύμφωνα με τον ΔΟΑΕ, το Ιράν είναι η μόνη χώρα χωρίς πυρηνικά όπλα που εμπλουτίζει ουράνιο σε ποσοστό 60%, το οποίο πλησιάζει το 90% που απαιτείται για την κατασκευή ατομικής βόμβας.
Η Τεχεράνη επιμένει ότι το πυρηνικό της πρόγραμμα έχει ειρηνικούς σκοπούς, όπως η παραγωγή ενέργειας, και διαβεβαιώνει ότι δεν επιδιώκει την απόκτηση ατομικών όπλων.
Ένα περίπλοκο γεωπολιτικό πλαίσιο
Οι σημερινές συνομιλίες διεξάγονται σε ένα εξαιρετικά περίπλοκο γεωπολιτικό πλαίσιο. Οι ομάδες που υποστηρίζει το Ιράν στη Μέση Ανατολή έχουν υποστεί σοβαρά πλήγματα λόγω της συνεχιζόμενης σύγκρουσης με το Ισραήλ.
Επιπλέον, η πιθανή επιστροφή του Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο στις 20 Ιανουαρίου προσθέτει ένα επιπλέον στοιχείο αβεβαιότητας, δεδομένης της πολιτικής “μέγιστης πίεσης” που ακολούθησε κατά της Τεχεράνης κατά τη διάρκεια της πρώτης του θητείας.
Η ιστορική συμφωνία του 2015 και η αποχώρηση των ΗΠΑ
Η ένταση γύρω από το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα κορυφώθηκε κατά τη διάρκεια της προεδρίας Τραμπ, όταν οι ΗΠΑ αποσύρθηκαν από τη συμφωνία του 2015. Η συμφωνία αυτή είχε ως στόχο την άρση των κυρώσεων εναντίον του Ιράν σε αντάλλαγμα για περιορισμούς στο πυρηνικό του πρόγραμμα.
Αξίζει να σημειωθεί ότι το Ιράν τηρούσε τους όρους της συμφωνίας μέχρι την αποχώρηση των ΗΠΑ το 2018. Έκτοτε, οι προσπάθειες αναβίωσης της συμφωνίας έχουν αποτύχει, αν και ο νέος Ιρανός πρόεδρος Μασούντ Πεζεσκιάν έχει εκφράσει την επιθυμία του να επανακινήσει τις διαπραγματεύσεις.
