Η πρόληψη και αντιμετώπιση του υπερβολικού βάρους και της παχυσαρκίας αποτελεί κρίσιμο ζήτημα δημόσιας υγείας με μακροχρόνιες επιπτώσεις.
Τι είναι το υπερβολικό βάρος και η παχυσαρκία;
Το υπερβολικό βάρος αναφέρεται σε αυξημένη σωματική μάζα που ξεπερνά τα υγιή όρια, ενώ η παχυσαρκία συνιστά μία χρόνια και σοβαρότερη μορφή υπερβάλλοντος σωματικού λίπους, συνδεόμενη με σημαντικούς κινδύνους για την υγεία.
Μετρήσεις και δείκτες αξιολόγησης του σωματικού βάρους
Η βασική και πιο διαδεδομένη μέθοδος αξιολόγησης είναι ο Δείκτης Μάζας Σώματος (ΔΜΣ), ο οποίος υπολογίζεται με τον τύπο:
Ο ΔΜΣ κατηγοριοποιείται ως εξής:
- Λιποβαρής: κάτω από 18,5
- Φυσιολογικό βάρος: 18,5 – 24,9
- Υπερβολικό βάρος: 25 – 29,9
- Παχυσαρκία: πάνω από 30
Παράλληλα, είναι σημαντική η αξιολόγηση άλλων παραμέτρων όπως η περιφέρεια μέσης, ο λόγος μέσης-γοφών και το ποσοστό υποδόριου λίπους, καθώς δίνουν μια ολοκληρωμένη εικόνα της κατανομής του λίπους και του κινδύνου για καρδιαγγειακά νοσήματα.
Κίνδυνοι και επιπτώσεις στην υγεία από το υπερβολικό βάρος και την παχυσαρκία
Στην Ελλάδα, περίπου το 63% των ενηλίκων είναι υπέρβαροι ή παχύσαρκοι, γεγονός που συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης:
- Διαβήτη τύπου 2: Η απώλεια 5-10% του βάρους και η τακτική άσκηση μπορούν να μειώσουν σημαντικά τον κίνδυνο.
- Καρδιαγγειακών παθήσεων: Στεφανιαία νόσος, υπέρταση, καρδιακή ανεπάρκεια και αρρυθμίες.
- Εγκεφαλικών επεισοδίων: Αυξημένος κίνδυνος μέχρι και 78% σε παχύσαρκα άτομα.
- Ορισμένων μορφών καρκίνου: Συσχέτιση με αυξημένο σωματικό βάρος σε άνδρες και γυναίκες.
- Υπογονιμότητας: Διάχυτες ορμονικές διαταραχές και φλεγμονώδεις μηχανισμοί.
- Ψυχικής υγείας: Αυξημένες πιθανότητες εμφάνισης άγχους και κατάθλιψης.
- Επιπλοκών στην εγκυμοσύνη: Όπως καισαρική τομή, πρόωρο τοκετό και θνησιγένεια.
Κατηγορίες σοβαρότητας της παχυσαρκίας βάσει ΔΜΣ
- Υπερβολικό βάρος: 25–29,9 (χαμηλός κίνδυνος)
- Παχυσαρκία Τάξης 1: 30–34,9 (χαμηλός κίνδυνος)
- Παχυσαρκία Τάξης 2: 35–39,9 (μέτριος κίνδυνος)
- Παχυσαρκία Τάξης 3 (νοσογόνος): ≥40 (υψηλός κίνδυνος)
Στρατηγικές αντιμετώπισης και διαχείρισης του υπερβολικού σωματικού βάρους
Η βελτίωση της υγείας επιτυγχάνεται με συνδυασμό:
- Διατροφής: Προτίμηση σε μεσογειακή δίαιτα, πλούσια σε φρούτα, λαχανικά, δημητριακά ολικής άλεσης και υγιεινά λιπαρά.
- Άσκησης: Τουλάχιστον 150 λεπτά μέτριας ή 75 λεπτά έντονης φυσικής δραστηριότητας εβδομαδιαίως.
- Ποιοτικού ύπνου: 7 έως 8 ώρες τη νύχτα για βέλτιστη αναπλήρωση και ορμονική ισορροπία.
- Συμπεριφορικής υποστήριξης: Ψυχολογική βοήθεια για την αλλαγή σχέσης με το φαγητό και τη διαχείριση του στρες.
- Φαρμακευτικής αγωγής και βαριατρικής χειρουργικής: Σε περιπτώσεις όπου η συντηρητική αντιμετώπιση είναι ανεπαρκής.
Η έγκαιρη αναγνώριση και η στοχευμένη παρέμβαση είναι καθοριστικές για τη μείωση των επιπτώσεων από το υπερβολικό βάρος και την παχυσαρκία, συμβάλλοντας στην καλύτερη ποιότητα ζωής και μειωμένη νοσηρότητα.
Η ενεργή συμμετοχή ειδικών υγείας, η εκπαίδευση και η συστηματική παρακολούθηση αποτελούν τη βάση για βιώσιμες λύσεις στο σοβαρό αυτό πρόβλημα, που πλήττει εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως.
