Τα μικροπλαστικά, άλλοτε μια αόρατη απειλή, έχουν πλέον μετατραπεί σε έναν πανταχού παρόντα κίνδυνο, διεισδύοντας όχι μόνο στο περιβάλλον αλλά και στον ίδιο τον ανθρώπινο οργανισμό. Από τους πνεύμονες και τον πλακούντα, μέχρι το αίμα και τον εγκέφαλο, η παρουσία τους εγείρει σοβαρά ερωτήματα για την υγεία και την ποιότητα ζωής μας, με τις τελευταίες έρευνες να υποδηλώνουν ανησυχητικές επιπτώσεις.
Η αθόρυβη διείσδυση των μικροπλαστικών
Αυτά τα μικροσκοπικά σωματίδια, υποπροϊόντα της καθημερινότητάς μας – από ρούχα και συσκευασίες έως ελαστικά αυτοκινήτων και καλλυντικά – έχουν την ικανότητα να διαπερνούν τα βιολογικά μας φράγματα λόγω του ελάχιστου μεγέθους τους. Εισέρχονται στον οργανισμό μας μέσω της αναπνοής και της κατάποσης, διεισδύοντας στα τοιχώματα των πνευμόνων και των εντέρων, και φτάνοντας στην κυκλοφορία του αίματος, τα εσωτερικά όργανα, ακόμη και σε κυτταρικό επίπεδο.
Ανάλυση: Η εκτίμηση ότι ο ανθρώπινος εγκέφαλος μπορεί να περιέχει έως και 5 γραμμάρια μικροπλαστικών, αν και εντυπωσιακή, χρειάζεται περαιτέρω επιστημονική επικύρωση ως προς την ακριβή ποσοτικοποίηση και τις μακροπρόθεσμες συνέπειες.
Νέες ανησυχίες: Εντερικό μικροβίωμα και νευροεκφυλιστικές ασθένειες
Η επιστημονική κοινότητα βρίσκεται αντιμέτωπη με πληθώρα ερωτημάτων σχετικά με τις επιπτώσεις αυτής της διείσδυσης. Πρόσφατες μελέτες υποδηλώνουν μια σύνδεση μεταξύ των μικροπλαστικών και σοβαρών παθήσεων:
- Ο Δρ. Κρίστιαν Πάτσερ-Ντόιτς από το Πανεπιστήμιο του Γκρατς, στο συνέδριο United European Gastroenterology στο Βερολίνο, παρουσίασε δεδομένα από πείραμα όπου βακτήρια εντέρου, εκτεθειμένα σε κοινά μικροπλαστικά, εμφάνισαν μεταβολές παρόμοιες με αυτές που παρατηρούνται σε περιπτώσεις κατάθλιψης και καρκίνου του παχέος εντέρου.
- Έρευνες έχουν δείξει μικροπλαστικά στον εγκέφαλο ασθενών με άνοια και σε αρτηριακές πλάκες ατόμων με καρδιαγγειακά νοσήματα. Σε μια μελέτη, άτομα με πλαστικό στις αρτηριακές τους πλάκες είχαν σχεδόν πέντε φορές αυξημένο κίνδυνο εγκεφαλικού, καρδιακής προσβολής ή θανάτου εντός τριών ετών.
- Μια μελέτη του Ρος αποκάλυψε ότι ποντίκια με το γονίδιο APOE4 (σχετιζόμενο με το Αλτσχάιμερ) εμφάνισαν εντονότερη γνωστική εξασθένηση μετά από έκθεση σε πλαστικά.
Προκλήσεις και οι ακτίδες ελπίδας
Παρά τις ανησυχητικές ενδείξεις, οι ειδικοί υπογραμμίζουν ότι ο τομέας της έρευνας για τα μικροπλαστικά στην ανθρώπινη υγεία είναι ακόμη σε αρχικό στάδιο. Η Καθηγήτρια Στέφανι Ράιτ του Imperial College London επισημαίνει τις δυσκολίες στην ποσοτικοποίηση και την εξαγωγή οριστικών συμπερασμάτων, καθώς δεν γνωρίζουμε ακόμη τον ακριβή τύπο, την προέλευση και την πορεία των σωματιδίων εντός του οργανισμού.
Η Δρ. Βαχίθα Αμπντούλ Σαλάμ προσθέτει ότι ο κίνδυνος εξαρτάται από τον τύπο, το σχήμα και το μέγεθος των σωματιδίων, με τα μικρότερα να είναι πιο επικίνδυνα λόγω της ευκολίας διείσδυσής τους. Επισημαίνεται επίσης ότι τα αποτελέσματα από μελέτες σε ζωικά μοντέλα (π.χ. τρωκτικά) δεν μεταφέρονται πάντα αυτούσια στον άνθρωπο λόγω βιολογικών διαφορών.
Ωστόσο, υπάρχει και μια νότα αισιοδοξίας. Ο νευροεπιστήμονας Ρος παρατήρησε ότι οι ηλικιωμένοι δεν εμφανίζουν απαραίτητα υψηλότερα επίπεδα μικροπλαστικών σε σχέση με τους νεότερους. Αυτό, κατά την εκτίμησή του, “ίσως λέει ότι μπορούμε να τα απομακρύνουμε από το σώμα μας“, ανοίγοντας παράθυρο ελπίδας για μηχανισμούς αποτοξίνωσης ή απομάκρυνσης.
Η ευρύτερη εικόνα: Μια παγκόσμια πρόκληση
Η διείσδυση των μικροπλαστικών στον ανθρώπινο οργανισμό αποτελεί ένα παγκόσμιο πρόβλημα δημόσιας υγείας που απαιτεί συντονισμένες δράσεις. Πέρα από την έρευνα για τις επιπτώσεις στην υγεία, είναι επιτακτική ανάγκη η λήψη μέτρων σε επίπεδο παραγωγής και κατανάλωσης. Η μείωση της χρήσης πλαστικού, η ενίσχυση της ανακύκλωσης και η ανάπτυξη βιοδιασπώμενων εναλλακτικών είναι κρίσιμες για τον περιορισμό της έκθεσης σε αυτά τα μικροσκοπικά αλλά δυνητικά επικίνδυνα σωματίδια. Η Ελληνική νομοθεσία, όπως και η ευρωπαϊκή, έχει αρχίσει να εισάγει περιορισμούς σε πλαστικά μιας χρήσης, αλλά η πρόκληση παραμένει τεράστια και χρειάζεται συνεχής επαγρύπνηση και καινοτομία.
