Πρωτοποριακή ανακάλυψη στις ΗΠΑ υπόσχεται να φέρει επανάσταση στον τομέα της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής, ανοίγοντας νέους ορίζοντες για εκατομμύρια ζευγάρια που αντιμετωπίζουν προβλήματα γονιμότητας. Ερευνητές δημιούργησαν λειτουργικά ανθρώπινα ωάρια από δερματικά κύτταρα, μια εξέλιξη που θα μπορούσε να αλλάξει τα δεδομένα στην αντιμετώπιση της υπογονιμότητας, ακόμη και για ομόφυλα ζευγάρια.
Η επανάσταση της «μιτομείωσης»: Ωάρια από δερματικά κύτταρα
Επιστημονική ομάδα του Πανεπιστημίου Oregon Health and Science στις ΗΠΑ ανακοίνωσε την επιτυχή δημιουργία ανθρώπινων εμβρύων σε πρώιμο στάδιο, χρησιμοποιώντας μια εντελώς νέα προσέγγιση. Αντί για τα παραδοσιακά ωάρια, οι ερευνητές χρησιμοποίησαν γενετικό υλικό από δερματικά κύτταρα, το οποίο στη συνέχεια γονιμοποιήθηκε με σπερματοζωάρια. Ο καθηγητής Σουκχράτ Μιταλίποφ, διευθυντής του κέντρου εμβρυϊκής κυτταρικής και γονιδιακής θεραπείας του Πανεπιστημίου, δήλωσε χαρακτηριστικά: «Πετύχαμε κάτι που θεωρούνταν αδύνατο».
Η τεχνική βασίζεται σε δύο κρίσιμα στάδια, με το πρώτο να θυμίζει την κλωνοποίηση της Ντόλι:
- Αφαίρεση και Μεταμόσχευση Πυρήνα: Αρχικά, οι επιστήμονες αφαίρεσαν τον πυρήνα (που περιέχει το πλήρες γενετικό υλικό) από ένα δερματικό κύτταρο και τον μετέφεραν σε ένα ωάριο δότριας, από το οποίο είχε προηγουμένως αφαιρεθεί το δικό του γενετικό υλικό. Αυτή η διαδικασία είναι παρόμοια με εκείνη που χρησιμοποιήθηκε για την κλωνοποίηση του πρώτου θηλαστικού, της προβατίνας Ντόλι, το 1996.
- Η Καινοτομία της Μιτομείωσης: Το «νέο» ωάριο που προέκυψε περιείχε 46 χρωμοσώματα, ενώ για την επιτυχή γονιμοποίηση απαιτούνται 23. Για να επιτευχθεί αυτή η μείωση, οι ερευνητές ανέπτυξαν και εφάρμοσαν μια πρωτοποριακή διαδικασία που ονόμασαν «μιτομείωση» (mitomeiosis). Μέσω αυτής της διαδικασίας, «έπεισαν» το ωάριο να απορρίψει τα μισά του χρωμοσώματα, δημιουργώντας ουσιαστικά ένα λειτουργικό ωάριο έτοιμο για γονιμοποίηση.
Εφαρμογές και φιλοδοξίες: Ποιοι ωφελούνται;
Η μελέτη, τα ευρήματα της οποίας δημοσιεύτηκαν στο έγκριτο επιστημονικό περιοδικό Nature Communications, περιγράφει τη δημιουργία 82 λειτουργικών ωαρίων, τα οποία στη συνέχεια γονιμοποιήθηκαν. Παρόλο που κανένα από αυτά δεν αναπτύχθηκε πέραν των έξι ημερών στο εργαστήριο, η απόδειξη της αρχής της μεθόδου είναι πλέον γεγονός. Αυτή η τεχνολογία, εντάσσεται ευρύτερα στο νέο πεδίο της δημιουργίας αναπαραγωγικών κυττάρων εκτός σώματος (in vitro gametogenesis – IVG) και υπόσχεται να αλλάξει τα δεδομένα σε πολλούς τομείς:
* Αντιμετώπιση της Υπογονιμότητας: Πρόκειται για μια εν δυνάμει λύση για εκατομμύρια ζευγάρια που αδυνατούν να τεκνοποιήσουν λόγω ηλικίας ή ασθένειας, καθώς μπορεί να χρησιμοποιηθεί σχεδόν οποιοδήποτε σωματικό κύτταρο ως «πρώτη ύλη». Ειδικότερα, προσφέρει ελπίδα σε γυναίκες μεγαλύτερης ηλικίας που δεν έχουν βιώσιμα ωάρια και σε άνδρες με προβλήματα σπέρματος.
* Αποκατάσταση Γονιμότητας μετά από ασθένεια: Προσφέρει ελπίδα σε άτομα που έχουν υποστεί βλάβη στη γονιμότητά τους λόγω ιατρικών θεραπειών, όπως αυτές για τον καρκίνο.
* Ομόφυλα Ζευγάρια: Ανοίγει τον δρόμο για ομόφυλα ζευγάρια να αποκτήσουν παιδί που θα φέρει γενετικό υλικό και από τους δύο συντρόφους. Αυτό επιτυγχάνεται καθώς μπορούν να χρησιμοποιηθούν και ανδρικά δερματικά κύτταρα για τη δημιουργία του ωαρίου. (Analysis: Μέχρι σήμερα, τα ομόφυλα ζευγάρια περιορίζονταν σε υιοθεσία, παρένθετη μητρότητα ή δωρεά γαμετών, χωρίς να μπορούν να έχουν ένα βιολογικό παιδί που να φέρει τα γονίδια και των δύο.)
Προκλήσεις και το μέλλον της τεχνικής
Παρά την τεράστια αυτή πρόοδο, η τεχνική απέχει ακόμη πολύ από την κλινική εφαρμογή. Το ποσοστό επιτυχίας στην ανάπτυξη των εμβρύων είναι προς το παρόν χαμηλό, περίπου 9%, και, σύμφωνα με τους ερευνητές, η επιλογή των χρωμοσωμάτων γίνεται τυχαία, κάτι που εγκυμονεί πιθανούς κινδύνους. «Πρέπει να την τελειοποιήσουμε. Τελικά, νομίζω ότι εκεί θα πάει το μέλλον», δήλωσε ο καθηγητής Μιταλίποφ, υπογραμμίζοντας την ανάγκη για περαιτέρω έρευνα.
Ανάλυση: Η ανάπτυξη αυτής της τεχνολογίας εγείρει σημαντικά ηθικά και νομικά ζητήματα παγκοσμίως. Η δυνατότητα δημιουργίας βιώσιμων ωαρίων από οποιοδήποτε σωματικό κύτταρο, και η επακόλουθη γονιμοποίηση, ωθεί τα όρια του τι είναι βιολογικά εφικτό. Οι νομοθεσίες ανά τον κόσμο θα κληθούν να αντιμετωπίσουν τις επιπτώσεις αυτής της ανακάλυψης, ιδιαίτερα σε θέματα όπως ο ορισμός της ανθρώπινης ζωής, η γονική ιδιότητα και οι πιθανές εφαρμογές στην γενετική τροποποίηση.
