Ο απερχόμενος πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών, Τζο Μπάιντεν, πραγματοποίησε την πρώτη του επίσκεψη στην Αφρική τον περασμένο Δεκέμβριο, στο τέλος της θητείας του. Αντιθέτως, ο Κινέζος υπουργός Εξωτερικών Γουάνγκ Γι συνεχίζει μια τριάντα ετών παράδοση, ξεκινώντας το ετήσιο διπλωματικό του ημερολόγιο με αφρικανικές χώρες. Μέχρι την ολοκλήρωση της εβδομάδας, θα επισκεφθεί τη Ναμίμπια, τη Δημοκρατία του Κονγκό, το Τσαντ και τη Νιγηρία.
Αν και οι ακριβείς προορισμοί της κινεζικής αποστολής δεν είναι πάντα γνωστοί εκ των προτέρων, οι επισκέψεις αυτές υπογραμμίζουν τη σταθερή δέσμευση της Κίνας στην ήπειρο, σε σύγκριση με τις πιο διστακτικές προσεγγίσεις των ΗΠΑ, του Ηνωμένου Βασιλείου και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σύμφωνα με τον Έρικ Όλαντερ, συνιδρυτή του «China-Global South Project», ενός προγράμματος που παρακολουθεί τις σχέσεις της Κίνας με τον Παγκόσμιο Νότο.
Αξιολογώντας την κατάσταση, ο υπουργός Εξωτερικών των Ηνωμένων Πολιτειών, Άντονι Μπλίνκεν, ανέλαβε επισκέψεις το 2024 στο Πράσινο Ακρωτήριο, στην Ακτή Ελεφαντοστού, στη Νιγηρία και στην Αγκόλα. Παρ’ όλα αυτά, οι διαφορές στις προσεγγίσεις ΗΠΑ και Κίνας είναι σαφείς, όπως υποστηρίζει ο Νιγηριανός αναλυτής Οβίγκβε Εγουέγκου, ειδικός στην κινεζική εμπλοκή στην Αφρική.
«Σταθερή φιλία» με παράδοση
«Ενώ ένας εταίρος επισκέπτεται όταν μπορεί, ο άλλος το κάνει με συνέπεια και παράδοση. Αυτό έχει αντίκτυπο όχι μόνο σε συμβολικό επίπεδο, αλλά και στην ουσία των σχέσεων, που είναι εκείνη που τις ενδυναμώνει», σημειώνει ο ίδιος, προσθέτοντας ότι η Κίνα είναι ο μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος της Αφρικής τα τελευταία 15 χρόνια.
Ο Γουάνγκ, μιλώντας από τη Βίντχουκ, την πρωτεύουσα της Ναμίμπια, δήλωσε ότι ελπίζει η παρουσία του να επιβεβαιώσει τη δέσμευση της Κίνας ως αξιόπιστου φίλου και εταίρου για τις αφρικανικές χώρες στην αναπτυξιακή τους προσπάθεια.
Η επίσκεψη αυτή αποτελεί επίσης την πρώτη που φιλοξενεί η πρόσφατα εκλεγμένη πρόεδρος της Ναμίμπια, Νετούμπο Νάντι-Νταϊτβά, οπότε η επιρροή της μπορεί να ενισχύσει τις προσπάθειες του Πεκίνου σε πολυμερείς θεσμούς και παγκόσμιες κανονιστικές ρυθμίσεις.
Ο Christian-Geraud Neema, αναλυτής στο China-Global South Project, τονίζει ότι οι δυνάμεις της Δύσης, κυρίως η Ευρώπη, δυσκολεύονται να συνεργαστούν ουσιαστικά με τις αφρικανικές χώρες, γεγονός που επιτρέπει στην Κίνα να διακρίνεται.
«Η ευρωπαϊκή οικονομία και οι υποδομές απέχουν πολύ από τις αφρικανικές ανάγκες. Η Ευρώπη δεν έχει καταφέρει να προτείνει συνεργασίες που να ανταποκρίνονται στις προσδοκίες των αφρικανικών κρατών», συμπληρώνει.
Στρατηγικές εξαγωγές για την Κίνα
Η απόφαση του Γουάνγκ να επισκεφθεί χώρες όπως η Δημοκρατία του Κονγκό αποκτά στρατηγική σημασία, καθώς η χώρα έχει αναλάβει πρόσφατα τη συμπροεδρία του Φόρουμ Συνεργασίας Κίνας-Αφρικής (FOCAC), καθορίζοντας την ατζέντα για τη συνεργασία των δύο πλευρών. Πολλοί αναλυτές βλέπουν την σύνοδο κορυφής του 2024 ως μια ευκαιρία για την Κίνα να ανακοινώσει νέες δεσμεύσεις και οικονομική βοήθεια ύψους 51 δισεκατομμυρίων δολαρίων προς την Αφρική.
«Καθώς η Κίνα προσαρμόζει τα σχέδιά της στις μακροπρόθεσμες αναπτυξιακές ανάγκες της Αφρικής, όπως προγραμματίζεται από την Ατζέντα 2063 της Αφρικανικής Ένωσης, παρατηρούμε σταθερές κινήσεις προς αυτή την κατεύθυνση», δηλώνει ο Κλιφ Μπόγια, ερευνητής στο Afro-Sino Center of International Relations.
Οι υποδομές που έχουν υλοποιηθεί από την Κίνα είναι αυξανόμενης σημασίας, όπως ο νέος αυτοκινητόδρομος του Ναϊρόμπι και τα σχέδια αιολικής ενέργειας στην Νότια Αφρική, προσφέροντας πολλαπλές ευκαιρίες.
Νέες αγορές προσφορών
Η slowdown της κινεζικής οικονομίας τα τελευταία χρόνια, συνδυαζόμενη με την ανάγκη για νέες αγορές, οδηγεί τις κινεζικές κρατικές εταιρείες να κοιτάξουν περισσότερο προς την Αφρική, καθώς η ζήτηση για υποδομές στις ΗΠΑ και την Ευρώπη μειώνεται.
«Η Κίνα προσανατολίζεται στη βιωσιμότητα και την πράσινη ανάπτυξη. Οι προηγούμενες συζητήσεις στο FOCAC είχαν επικεντρωθεί στις ανάγκες της Αφρικής, που οι Κινέζοι έχουν ανταποκριθεί με συγκεκριμένες υποσχέσεις», προσθέτει ο Μπόγια, αναμένοντας την επίσκεψη του Γουάνγκ να επιταχύνει τις εξελίξεις.
Ο Εγουέγκου σημειώνει ότι η Κίνα, εστιάζοντας στο εμπόριο με την Αφρική, αρχίζει να συγκομίζει καρπούς από τις στρατηγικές της. «Αυτή η ήπειρος, παρά τα προβλήματά της, διαθέτει ταχεία ανάπτυξη και μεσαία τάξη, προσφέροντας ελκυστικές αγορές για τις κινεζικές εξαγωγές», σχολιάζει.
Ωστόσο, η πρόκληση για την Κίνα είναι να καταστήσει τις αφρικανικές αγορές και τους καταναλωτές έτοιμους για τα κινεζικά προϊόντα. «Η στρατηγική για την FOCAC 2025-2026 είναι να ωριμάσουν οι αγορές αυτές, ώστε να υποδεχτούν ενεργειακά και ανανεώσιμα προϊόντα», καταλήγει ο Εγουέγκου.
“Αυτό απαιτεί στοχευμένες επενδύσεις στην Αφρική για να υποστηριχθεί η βιομηχανοποίηση που θα οδηγήσει σε θέσεις εργασίας και ζητήσεις για τα κινεζικά προϊόντα.”
